A investigación, realizada en diversas fincas próximas á igrexa de Proendos, revelou a existencia dunha trama urbana subterránea na que destaca un "gran edificio de tres mil metros cadrados con construcións asociadas e evidencias de baños no seu interior" que os arqueólogos sitúan, na súa maior parte, en época romana. O gran edificio ocupa uns 3000 metros cadrados e conta cunha ábsida. Noutros puntos os investigadores localizaron posibles estruturas de almacenamento, vÃas romanas, estruturas de captación de auga e mesmo "unha posible estrutura defensiva a modo de foxo", asà como a necrópole de Proendos. Os investigadores prospectaron 27.000 metros cadrados e consideran que "poderÃamos atoparnos ante unha vila romana ou un aglomerado secundario, un pobo cun urbanismo sofisticado".
Os arqueólogos empregaron dúas tecnoloxÃas: o xeorradar e a prospección magnética, que se usaron de maneira complementaria. ExistÃa a posibilidade de que o substrato granÃtico da zona complicara a obtención de resultados, pero non foi asÃ. Os resultados son, ata o momento, a achega máis ampla realizada con xeorradar a un sitio arqueolóxico en Galicia. Para a interpretación dos datos, os arqueólogos recorren á experiencia, a comparación con outros sitios pero tamén aos numerosos datos sobre composición e materiais que indican os sensores.
Falamos co director da intervención, Francisco Alonso Toucido, que interpreta para nós parte das estruturas que se poden observar baixo a superficie de Proendos.
INTERPRETANDO ESTRUTURAS DO PASADO
Imaxes: Estela Arqueoloxia e Sot Prospeccio
Nesta imaxe pódese apreciar un dos elementos máis singulares enterrado en Proendos: un edificio en ábsida. "Os edificios romanos con ábsida son as vilas", sinala Alonso Toucido, "pero por agora temos cautela porque pode ser unha vila ou o que os británicos chaman road side settlement, é dicir, unha serie de edificios vinculados a eixos viarios". Preto dese ábside pódese distinguir "unha zona con pavimento, que poderÃa ser un mosaico. Xa MurguÃa facÃa mención a que en Proendos se atopaban mosaicos, e os veciños dinnos que máis ou menos nese lugar poderÃa aparecer". O arqueólogo lévanos á zona inferior da imaxe, onde se aprecia unha masa gris. "Ao sur localizamos unha zona que interpretamos como baño, e na que pode existir o que se coñece como hipocausto, xa que ademáis alà ten aparecido tixolos dos que son habituais en estruturas termais".
Nesta imaxe podemos ver con claridade o camiño e como os edificios están aliñados con ese camiño. Ese camiño leva, ao sureste, ata o edificio da ábsida. "Ao seu carón están unhas estruturas que interpretamos como de almacenamento e vinculadas ao edificio principal".
Na zona sur do xacemento os arqueólogos interpretan neste lugar a posible existencia dun foxo que pode ter carácter defensivo.
No leste do xacemento aparecen estruturas que, nalgún caso, son claramente identificables, como os graneiros romanos, os "horrea". Rodeándoo hai unha serie de estruturas "que poden corresponder a unha aldea altomedieval posterior. Sabemos polos veciños que aà teñen aparecido columnas e material que puideron ter collido, no seu momento, dos edificios principais", sinala Fran Alonso Toucido. Máis ao sur, e preto da igrexa, esas manchas grises sinalan a existencia, xa coñecida, da necrópole de Proendos, con estruturas medievais. A misteriosa estrutura circular "está rodeada tamén de tumbas, e hai quen a interpreta como un columbario, un panteón romano circular, pero tamén poderÃa ser simplemente un pombar".
"Neste caso a imaxe non é de xeorradar, senón de gradiómetro. O que nos revela nesa zona, e polo tipo de sinal devolta polo aparato, é que aà se atopa unha estrutura de combustión moi grande, que moi posiblemente se corresponda cun forno".
Serie
Achados arqueolóxicos
Entre a dilatada secuencia temporal do castelo de Lobarzán, os arqueólogos identifican un poboado altomedieval que non prosperou por motivos descoñecidos
As escavacións en san Tirso de Portocelo (Xove) amosan como os antigos castros foron reocupados ao final do Imperio
Novos achados no castro de Viladonga avanzan que no interior das cabanas poderÃan gardar e sinalar con estelas os restos dos nenos falecidos
Unha intervención arqueolóxica investiga as orixes dun templo altomedieval en Ponteareas
A nova campaña no castro de Montes Claros desvela inxentes traballos na construción do sistema de acceso
As escavacións dunha piscina no balneario de Lugo ofrecen un dos conxuntos de achados máis diversos de época romana
As escavacións dos chozos do SuÃdo revelan que boa parte dos misteriosos chozos foron edificados no século XVIII
A investigación da Roda do Castro (Salcedo, A Pobra do Brollón) confirma a elevada actividade metalúrxica nos castros da terra de Lemos
A escavación dun sartego antropomorfo no xacemento do Preguntoiro (Pantón) confirma a práctica de rituais de fonda raÃz familiar na Alta Idade media galega
A escavación no castro de Tralocastro (Ferrol) localiza posibles espazos colectivos ás portas da acrópole
A nova campaña do castro do Sarridal revela a existencia dun posible 'forno comunitario' por debaixo da sauna galaica
Unha escavación no castro de Pereiras exhuma un anómalo edificio de grandes dimensións
A nova campaña no Castelo dos Mouros (Ons) revela a muralla do castro e os niveis máis antigos do xacemento
Os arqueólogos descubren unha rica cultura material no castro da Cividade (Cerdedo-Cotobade)
Estaba colocado nunha das casas do poboado
A escavación do histórico castelo da Pena Corneira desvela un poboado tardorromano e outro do CalcolÃtico nas proximidades
As intervencións nas rodas de Vilarello (A Pobra do Brollón) e Corro dos Mouros (Lugo) permiten avanzar no coñecemento destas estruturas da Idade do Bronce
Localizan unha aldea e castelo medievais nas proximidades da aldea da Cela (Lobios)
A USC escava en Mondoñedo "unha aldea dentro da aldea" na procura dos inicios da paisaxe agraria actual en época sueva
A nova campaña no castro cedeirés do Sarridal amosa que foi preciso destruÃr parte do poboado para construÃr o monumento en plena Idade do Ferro
Un recinto arqueolóxico en Vilar de Barrio permite identificar unha colosal fortificación da Idade do Bronce e un asentamento temporal ligado ao primeiro dominio romano da Limia
Localizan no castro de Elviña indicios dunha destrución intencional
A análise dun intrigante taboeiro de xogo da Idade do Ferro desvela os rituais da prehistoria
Localizan no castro dos Penedos (Salvaterra) un enigmático espazo de posible uso relixioso ao redor de dous grandes penedos
A escavación da mámoa do Santo (Doade, LalÃn) permite recuperar un Ãdolo-placa prehistórico
O Incipit investiga na Pobra do Brollón a actividades das sociedades da Idade do Ferro por fóra dos castros
Os investigadores exhuman un edificio altomedieval de grandes dimensións no Faro de Budiño
A escavación no castro de Montes Claros (A Laracha) revela un peculiar sistema hidráulico
Unha nova investigación conclúe que moitas das representacións de animais dos petróglifos son do tempo dos castros
Localizan unha sorprendente colección de calzado medieval no mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil
Remata a campaña arqueolóxica no convento pontevedrés de Santa Clara
Novas análises das tumbas do castro de San Lourenzo (Cereixa, A Pobra do Brollón) revelan rituais 'paganizantes' na Galicia da Alta Idade Media
Un proxecto buscará evidencias da vida na Idade do Ferro por fóra das murallas da prehistoria
Os arqueólogos botan man de todas as técnicas posibles para desvelar as orixes dunha misteriosa fortificación en Covelo
As escavacións en Pombeiro revelan unha ermida abandonada en plena Idade Media
Un proxecto arqueolóxico documenta a tráxica destrución dunha aldea do Couto Mixto hai cincocentos anos
As datacións absolutas de Santalla de Bóveda trasladan a construción de boa parte do edificio entre os séculos VII e XI
O incendio de Ribas de Sil desvela unha vista única da Roda do Castro, en Salcedo (A Pobra do Brollón)
Unha escavación no castro de San Millán (Cualedro) procura verificar a existencia da primeira necrópole dun castro galego
A nova campaña no castelo de Portomeiro abre novas incógnitas sobre o recinto civil mellor preservado da Alta Idade Media galega
Carlos Otero explÃcanos como usa a tecnoloxÃa para saber o que agocha o castro de Cerqueda sen escavalo
A campaña arqueolóxica en Castro Valente revela a envergadura dunha das maiores fortificacións de Galicia
Os arqueólogos identifican en Vila de Cruces un tipo de fortificación ata agora non documentada en Galicia
A escavación do castelo de Portomeiro revela novos datos sobre a Alta Idade Media galega
O arqueólogo Francisco Alonso Toucido interpreta o gran complexo romano localizado en Proendos (Sober)
