Un castro a flor de terra

A asociación cultural Vive Avión está a promover a recuperación do castro de San Vicenzo, un destacado xacemento fortificado localizado no centro do concello ourensán de Avión e non lonxe da capital municipal. Malia a existencia dunha antena de televisión no interior da croa, o desbroce realizado o ano pasado devolveu a imaxe dun espectacular (e fotoxénico) castro con varias terrazas e murallas en bo estado de conservación, ocupando ata dúas hectáreas de superficie. O venres pasado rematou o seguinte paso do proxecto: unha intervención arqueolóxica valorativa, xa con sondaxes, financiada pola Dirección Xeral de Patrimonio da Consellería de Cultura da Xunta, levada a cabo pola empresa Breogán Arqueoloxía. Falamos co director da intervención, Andrés Rodríguez Sobrino, e co director de Breogán Arqueoloxía, Eduardo Breogán Nieto, sobre os achados desta primeira campaña.


O castro de San Vicenzo nas fotografías aéreas antigas (voo interministerial).

"En total escavamos uns 80 metros cadrados en tres sondaxes", explican os arqueólogos. Cando chegaron á croa observaron que aquí e acolá aparecían trazos de actividade furtiva. Aparecían montonciños de pedra e nalgún caso mesmo parte da estrutura dunha cabana circular exhumada. Os arqueólogos centráronse en comprender como o furtivismo afectou ao propio xacemento, no que as estruturas arqueolóxicas parecen estar a flor de terra e as estruturas arqueolóxicas da Idade do Ferro practicamente a centímetros da capa de flora actual. Na primeira das sondaxes, nas que se intervía sobre a cabana descuberta nas escavacións ilegais, a cantidade de material atopado foi mínima, apenas o couzón dunha porta.



Sondaxes en estruturas afectadas polo furtivismo. Fotos: Breogán Arqueoloxía

O equipo tivo máis sorte na outra sondaxe, na que se decatou de que eses montóns circulares non eran tanto cabanas caídas como o resultado da acción de remexer e mover pedra dos furtivos. Pero debaixo atoparon "un nivel de barro, no que atopamos muíños circulares e moita cerámica. Decorada, incisa, estampillada ou con combinacións de eses. E ollo, tamén apareceu un anaco de ánfora, posiblemente unha Halltern 70, que revela algúns contactos co mundo romano", explican os arqueólogos. As Halltern 70 son as clásicas ánforas de transporte de líquidos da época da final da República e o inicio de imperio, asociadas a moitos xacementos galegos da Idade do Ferro. A escaseza de materiais romanos revela que, cando menos de momento, o castro non parece ser o ‘castelo romano’, tal e como consideraban os cregos da zona en documentos do século XVIII, senón máis ben unha poboación da segunda Idade do Ferro que chega ata o cambio de era, ou sexa, entre os séculos IV e III a.C. e a conquista romana.



A porta de acceso á croa descuberta. Fotos: Breogán Arqueoloxía

Pero na terceira sondaxe é onde apareceu os achados máis salientables. "Intervimos sobre unha depresión da muralla, porque queriamos comprobar se era un camiño feito polos paisanos para entrar co tractor ou algo anterior", explican os arqueólogos, "e demos cunha porta de acceso á croa. Nun lateral sacamos todo o lateral da porta, mesmo co machón da porta, o batente, un corredor de entrada pavimentado. Oxalá en futuras campañas se poida escavar a outra metade".

Calquera que visite o castro de San Vicenzo fica impactado pola perspectiva en 360º que permite apreciar o montañoso interior da provincia de Ourense, entre a serra do Suído e as terras do Ribeiro ao fondo. O castro cos seus parapetos, unha vez desbrozado, destaca desde boa parte do termo municipal, como un espazo central. Cal sería o seu rol en tempos antigos? "O coñecemento da Idade do Ferro nesta zona da provincia de Ourense é historicamente moi escaso", explican os arqueólogos. A campaña arqueolóxica en San Vicenzo de Avión permitiu comprobar que baixo os espectaculares muros hai aínda moitas historias por contar.