Unha exposición revisa o traballo do principal restaurador do patrimonio galego

Foi o responsable de que a muralla de Lugo xa non teña ningunha vivenda pegada ao seu contorno ou de que a igrexa de Portomarín fose trasladada peza a peza antes de que o encoro anegara a vila. Francisco Pons Sorolla, neto do coñecido pintor español, encargouse de todas as campañas de restauración arquitectónica que se fixeron no país entre 1945 e 1985. Agora, unha exposición recupera o seu labor e dá a coñecer a súa faceta máis humana e profesional con fotos, gráficos e documentos persoais.

Durante corenta anos foi o máximo responsable de todas as campañas de restauración arquitectónica que se fixeron en Galicia. Iso implica desde as pallozas do Cebreiro ata o traslado da vila de Portomarín. Era arquitecto, pero o feito de ser neto de Joaquín Sorolla inculcoulle desde novo unha especial sensibilidade que trasladou a todos os seus proxectos. Traballou no goberno de Madrid nas direccións xerais de Belas Artes e de Arquitectura pero o seu labor centrouse principalmente en Galicia. O seu traballo coñéceo perfectamente Belén Castro que fixo unha tese de doutoramento analizando todas as súas intervencións no país. Do resultado desa investigación sae Náufragos de Galicia que recolle as actuacións nos lugares xacobeos. Non é casual, xa que Francisco Pons Sorolla foi o responsable do chamado Plan de Restauración dos Lugares Xacobeos para a recuperación do camiño de Santiago. Foi o gran reinventor do Camiño tal e como o coñecemos hoxe apunta Belén.

O náufrago
Chamouse a si mesmo náufrago porque cando chegou a Galicia para acometer algunhas das restauracións os monumentos e conxuntos que estaban nun estado deplorable, sentiuse como un náufrago á deriva apunta Belén Castro. Foi o encargado de restaurar, de intervir e da posterior posta en valor dos símbolos patrimoniais. Traballou tanto en conxuntos catedralicios (Santiago, Lugo, Ourense, Mondoñedo) como noutros conxuntos con valores pintorescos ou simbólicos (como é o caso de Pedrafita onde, xunto con Chamoso Lamas musealiza as pallozas do Cebreiro e crea un dos primeiros museos etnográficos que hai en Galicia) como tamén se ocupa dunha das operacións máis importantes como foi o traslado e nova intervención do traslado de Portomarín afirma a comisaria da exposición.

A el débeselle todo o traslado de Portomarín, unha das etapas emblemáticas no conxunto do Camiño de Santiago. Tratábase dun conxunto medieval dunha traza orgánica desestructurada e el leva a cabo a planificación, ordenación e restauración puntualiza Belén. Un proxecto tan importante como o que acometeu en Portomarín é o que tivo lugar en Lugo entre os anos corenta e os setenta, que consistiu en derrubar as construcións anexas á muralla. Xunto con intervencións dese calibre, fixo outras obras como a musealización e restauración de itinerarios, pavimentacións, restauración de fachadas dando unidade a conxuntos históricos como Santiago, Ribadavia; restauración de prazas singulares, engade.

As restauracións
A comisaria de Náufragos advirte que non hai que esquecer o contexto político e social (na ditadura, en plena posguerra) no que traballou Pons Sorolla. El achega unha visión historicista, medievalizantes, recupera o estilo orixinal dos monumentos, retira coros capitulares, e calquera engadido moderno que eliminara o sentido orixinal en si mesmo.

A día de hoxe poderíanse por en tela de xuízo moitos dos criterios que aplicou á hora de facer as súas intervencións. Desde a aplicación de formigón, o alcance o impacto da liberación da muralla de Lugo ou o traslado de Portomarín, a retirada de coros capitulares máis que nada porque algunha das súas intervencións son irreversibles, apunta Belén Castro. Os criterios, os materiais e o antes e o despois no que foron actuacións no Camiño de Santiago aparecen na exposición que se pode ver en Fonseca. En todo caso, A súa figura quedou un pouco no esquecemento e é contraditorio tendo en conta a importancia explica Belén que tamén apunta que neste traballo Francisco Pons Sorolla non estivo só, senón que sempre contou cun equipo que lle permitiu desenvolver esta actividade.