Un abondoso conxunto de composicións dispersas e inéditas deste autor que responde ás esixencias do estudoso da literatura galega como ás do consumidor de poesía. Este volume ofrece ao estudoso a recuperación dunha voz esquecida, contextualizada e cunha completa información engadida. Ao lector sedento de poesía ofreceralle o descubrimento dunha voz transparente, brillante e húmida coma o orballo da mañá, conclúe María Xesus Nogueira na súa crítica.
10 / 10 / 2005
María Xesús Nogueira. LugoA Biblioteca das Letras Galegas presenta nesta nova entrega unha voz escasamente coñecida polo lector de hoxe. Trátase de Emilio Álvarez Blázquez, escritor nado en Tui en 1919 e falecido en Vigo en 1988. A publicación dos seus textos nunha colección desta natureza (como é sabido, os libros inclúen abondo material informativo) supón un dobre exercicio: por unha banda, de recuperación da memoria; por outra, de canonización do escritor.
Pertencente a unha familia de clara vocación literaria, Emilio Álvarez Blázquez foi autor de dous poemarios e de numerosas colaboracións, fundamentalmente líricas, recollidas, algunhas delas, neste volume.
Á presentación (e xustificación) de Xesús Alonso Montero segue un estudo, rigoroso e cristalino como acostuman ser os seus, de Miro Villar, que responde ás características da colección.
No que atinxe ás obras do escritor aquí compiladas, estas presentan algunhas desemellanzas no que se refire á súa historia editorial. A primeira delas, “Poemas de ti e de min” (1949), fora publicada na heroica colección Benito Soto (hoxe asequíbel grazas a unha edición facsimilar) e incluía textos de Emilio e de seu irmán Xosé María. A segunda, “O tempo desancorado. Poemas para María Blázquez” (1988) apareceu na colección Dombate da Editorial Galaxia. Trátase, como di acertadamente Miro Villar, dun único poema elexíaco na memoria da nai.
A poesía de Emilio Álvarez Blázquez acostuma ser encadrada na corrente continuadora do hilozoísmo ou imaxinismo (estética baseada na personificación da natureza). Igualmente apreciáronse nela pegadas do neotrobadorismo (“Miña nai, o navío / que os ha de levar / non amarrou no río”; “miña branca amiga”) e unha tendencia ao franciscanismo ou tematización de elementos sinxelos:
“O galo mañanceiro
vai segando os meus soños
coma millos sinxelos.
Ai, Señor, qué fartura
pra repartir cos pobres
que non soñaron nunca!”
Estas actitudes vense enriquecidas, no segundo dos poemarios, pola recreación dos motivos do paso do tempo e a nostalxia, vinculados sempre á figura materna e á infancia. En ambos os dous libros resulta doado percibir a delicadeza da expresión e a brillantez dalgunhas imaxes.
O volume inclúe tamén unha compilación de poemas dispersos e inéditos, algúns deles de carácter circunstancial, así como unha pequena escolma da obra galega en prosa, que ata o momento non fora recollida en libro.
A (re)lectura da obra de Emilio Álvarez Blázquez resulta máis proveitosa logo de nos achegarmos ao estudo de Miro Villar, que, alén de se ocupar de cuestións estilísticas e relativas ao contido, fai unha breve, mais interesante, incursión na recepción do escritor na que lembra como a atención por el recibida foi maior no seu tempo que en épocas posteriores. Ao glosario preceptivo da colección engádense uns apéndices que reproducen unha autopoética, un fragmento do limiar que Salvador Lorenzana (Francisco Fernández del Riego) escribira para a primeira edición de “Poemas de ti e de min”, e recensións críticas de Manuel María e Xesús Alonso Montero. No que atinxe ás notas a rodapé incluídas no texto do escritor, non han interromper, de seguro, o goce estético do lector avezado (a quen a súa presenza pode chegar a molestar). Son estas sucintas e ofrecen información acerca da publicación dos textos en revistas e da xustificación dalgunhas escollas do editor baseándose en razóns métricas, tratadas polo editor con coidado extremo.
O interese que este volume presenta é, ao meu ver, duplo, e tanto responde ás esixencias do estudoso da literatura galega como ás do consumidor de poesía que persegue o pracer da lectura. Ao primeiro ofrece a recuperación dunha voz esquecida, presentada no seu contexto e arroupada por unha completa información. Serviralle xa que logo para complementar a visión que teña desta época densa e, en ocasións, tan propicia ao tópico simplificador. Ao lector sedento de poesía ofreceralle o descubrimento dunha voz transparente, brillante e húmida coma o orballo da mañá. A delicadeza da expresión permitiralle, sen dúbida, esquecer o eco de etiquetas reducionistas coma o mencionado hilozoísmo e beber gozosamente dun exquisito vaso de versos:
“Ti xa sabes que eu deixo
pola noite na fiestra
un vaso cos meus versos.
(Son versos ben cativos:
unha sede de orballo
no corazón dun lirio)
Se un día eu non volvese,
verte a auga amodiño
sobre os nardos de sempre.
Non chames a ninguén.
Pechas a fiestra,
como sabes, amén”.