A novela gañadora do Blanco Amor 2003 é unha historia de historias na que liberdade e conciencia social se reivindican como valores fundamentais do ser humano. Séchu Sende, autor de poesía, conseguíu o galardon con esta obra de narrativa que entretece ao longo das súas páxinas dous temas eternos, amor e compromiso sociopolítico.
31 / 5 / 2004
A miña lingua nativa é o fascismo
a imposibilidade do fascismo para dicir os nomes do real
Perturbación
Orixe.
Chus Pato. “Fascinio” |
Ana Salgado. Santiago
Coñeciamos a Séchu Sende como autor de poesía (Odiseas, 1998), razón pola cal o Premio Blanco Amor de novela 2003 foi unha nova de eco redobrado. Un poeta recibía un premio de narrativa que quere situarse entre os máis importantes do sistema se reparamos na dotación económica, na escolla representativa do xurado (autores e críticos) ou no feito de que en dous meses poidamos ler a obra premiada nunha edición de Galaxia.
“Orixe” entretece ao longo das súas páxinas dous temas eternos, amor e compromiso sociopolítico. Lemos, en declaracións do autor, que pretendeu escribir unha novela de ciencia ficción que o Prestige converteu en realista, pero cremos que ao resultado final lle acae mellor a etiqueta de política ficción -na liña da denominada por Jameson alegoría nacional- o que coloca esta obra en diálogo co Ferrín de “Retorno a Tagen Ata” ou co Darío Xohán Cabana de “O Cervo na torre”. Así, en motivos como o control policial, o discurso e a residencia do ditador, as tractoradas, ou a magnífica e estarrecedora Cidade do Descanso Eterno, non podemos deixar de ver o fío nebuloso (“somos o pobo que sabe mirar a través da néboa”, p. 157) que mestura ficción e realidade.
Se tivésemos que escoller algúns dos puntos de menor brillantez que atopamos nesta obra destacariamos algunhas páxinas que abalan entre un certo ton doutrinario e unha correcta incorrección política, aquelas en que a pegada do cotián e do “circunstancial” é máis nitidamente perceptíbel, seguramente por estaren impregnada de chapapote.
Unha historia en tres planos
Temos en “Orixe” unha historia contada en tres planos. O primeiro, que presenta maior unidade e extensión, narra unha historia de amor e enfermidade e tráenos de volta ao Sinbad de Cunqueiro que morre cando non é quen de seguir soñando. No segundo móstrasenos a situación política e social que acompaña e condiciona ese amor; dentro del podemos inserir tamén os fragmentos, diferenciados tipograficamente en cursiva, que corresponden á voz do home do traxe de apicultor, de ton por veces próximo ao manifesto. Nun terceiro atopamos as historias que Laura, Sherazade de hoxe, lle conta a Mario para atalo á vida, e entre estas quizais os treitos máis fermosos do libro: “a muller oxidada” versus “a muller que cambiaba as cousas de sitio”. Podemos intuír nestes títulos o protagonismo do feminino como pulo fundamental na mudanza dos tempos, dos soños, quizais mesmo das vontades, e tamén, lendo estas historias, recoñecer a particular sensibilidade contida e preciosista a un tempo que lembramos de “Odiseas”.
É esta estrutura só superficialmente sinxela en que se mesturan varias voces, non sempre doadamente identificábeis, a que fai que a novela se volva máis complexa e o punto de partida dos varios niveis de lectura posíbeis. Os lectores máis esixentes van ter que facer un certo esforzo de reconstrución para decidir quén fala nalgúns momentos.
Pensamos, por exemplo, na historia da conserveira (p. 124-134), que comeza coa única apelación directa ao lector que a obra contén, e que poderiamos ler como unha das historias que Laura Lobo conta ao longo da obra, neste caso iniciada en primeira persoa.
Postos a soñar para cambiar a realidade, e tamén quizais a ficción, podemos rematar preguntándonos se non será o libro azul que temos nas mans ese caderno azul que Laura, muller que comparte cor de ollos con Simonetta Vespucci e que leva un vestido azul (e gris, e de novo azul, na vertixe de Mario) está a escribir, só a orixe dun futuro que se nos pide que creemos.