RSS
CRÍTICA
As febras do recordo
» Escritor/a:
Antonio Piñeiro
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2011
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Literaria
» Pax: 108
» ISBN: 978-84-9865-400-4
Na vila da Estrada, no contexto convulso das insurreccións cantonais de fins do século XIX, debúxase un triángulo afectivo arredor do cal se desenvolve unha trama inquisitorial. A cadencia narrativa que desenvolve Piñeiro adquire a forma dun coidado fiado a man, onde se repasan as febras da narración con esa prosa lenta, dos detalles, e que lle valeu o XXIII Premio García Barros.
Lorena López López. Santiago
A través dun patchwork de recordos é como Antonio Piñeiro nos presenta a historia d'As fiandeiras, a obra gañadora da última edición do Premio de novela García Barros. Un composto de imaxes e lembranzas que rescata a voz narradora dunha muller no seu regreso á aldea da que marchara para facerse aprendiz de lencería, aló cara finais do século XIX, e que ao despegarnos do concreto deixa ver o relevo da principal historia.
Sucédense os saltos nos recordos da infancia durante o tempo no que transcorren os feitos, aos que a narradora só asiste como espectadora, e entre os que se mesturan imaxes do cotiá nunha aldea coma era a Estrada no último terzo dun século que entraba aos poucos na modernidade. Pequenas pezas de diferente natureza unidas polo recordo da narradora e por un estilo marcado pola descrición con detalle do ambiente e das escenas.
Centra o argumento un proceso inquisitorial contra as fiandeiras que traballan no lugar para a empresa téxtil La Minerva –marca coa que o autor pretende crear un paralelismo co mito de Aracne–. A acusación faise pola introdución ás agachadas dun novo tecido, o tule, arredor do que se xera unha actividade considerada ilícita, por ir en contra dos intereses da empresa téxtil e por ser esta un intento de rebelarse contra as condicións miserentas nas que mantén La Minerva as súas traballadoras. Entre os personaxes nos que apenas se afonda, salvando contadas excepcións, sobresaen varias mulleres que deixan entrever ou afirman con rotundidade un carácter forte e un ideario propio: a mestra de costura que teima en ensinarlles a ler e a escribir ás rapazas para darlles “a chave das cousas, da luz, da vosa felicidade”, e a fiandeira ás que todos chaman A Chiva, cuxa máxima é “para que non se rompa, as febras deben estar sempre ben unidas”. Delas saberemos tamén que xogan un papel determinante dentro da trama, e xunto coa taberneira ou o conxunto das fiandeiras compoñen un retrato de mulleres que entenden a autonomía e a unión entre iguais como camiño cara a liberdade, adoptando un papel activo no trazado do seu propio destino, afrontando o pulso co poder e cargando tamén coas traizóns máis inesperadas.
Toda a narración transcorre coas revoltas cantonais de fondo, un movemento que se produce a principios da década de 1870, de ideoloxía federalista e defensor dos intereses do proletariado, que consegue grande calada na clase obreira e se estende por todo o territorio do estado. A necesidade de manter a orde contra o ambiente de rebeldía xeneralizado fai que o “escarmento exemplar” ás fiandeiras sexa imperioso. Un contexto relevante, sobre todo, á hora de comprender a atmosfera de desasosego da vila, que mestura o silencio coa pólvora e enche as rúas de carabineiros. Mais a información concreta aparece case velada, e chéganos a través de fíos soltos como proclamas –“arriba o traballo, abaixo os consumos, a terra para o pobo”– ou novas do xornal cantadas a berros que falan de Bismarck ou do avance de Pavía. Polo que non se trata dunha contextualización obvia para o lector que non conte cunha bagaxe histórica previa que poña en relación os datos, mesturados entre recordos e descricións minuciosas sen aparente relevancia para a trama.
Do mesmo xeito trata Piñeiro a dosificación de información sobre os feitos polos que se acusa as fiandeiras, durante a maior parte da novela só contamos con retallos que dificilmente nos ofrecen unha explicación clara do que aconteceu. Mesmo o interrogatorio transcorre sen que consigamos ningunha información sobre o caso. As detalladas descricións supoñen o material principal, deixando a acción da historia sumida na ambientación e no debuxo das escenas. O relato dá conta de cada abrir e pechar das contraventás na rúa, de cada movemento impaciente das autoridades durante o interrogatorio, do manexo dos panos que constantemente sacan dos petos para secar a suor, e mesmo do arrastrado dunha cadeira ou do acusatorio teclear da máquina tan novidosa que trae o escribinte. Calquera xesto ocupa un lugar máis transcendente cás accións ou cás palabras dos personaxes.
De tal maneira se constrúe a atmosfera da novela, cada vez máis fatigosa, onde o tempo ficou parado e nin o aire corre. A narración está cargada dunha adxectivación coidada e dunha clara tendencia cara o lirismo, buscando ser evocadora e recrear o ambiente moito máis que relatar uns feitos. Unha tendencia que mantida ao longo de toda a obra chega tamén a incrementar no lector a sensación, por veces tediosa, de andar á procura dunha historia que non consegue envolvernos, con máis omisións que explicacións, que se suxire máis que se conta até ben avanzados na lectura. Unha narración detida que se volve mesmo confusa á hora de encaixar algún dos cabos implicados na historia.
Como contrapartida, vémonos recompensados con fragmentos dun grande preciosismo poético: “Oio a fonte, vir a auga aos canos desde o ventre da praza, sacando os nomes da terra. A billa de auga limpa e sonora. Achegaba a boca ao ferro doce. Bebía un nome”. E é aí, lido case como exercicio no que a narrativa persegue o lírico, onde a cadencia narrativa que desenvolve Piñeiro n'As fiandeiras adquire a forma dun coidado fiado a man, onde se repasan as febras da narración con esa prosa lenta, dos detalles, e que lle valeu o XXIII Premio García Barros. Acerto ou hándicap en función de como nos acheguemos á súa lectura, mais en calquera caso, un resultado que dificilmente cumpre as expectativas da contraportada que promete a narración de revoltas convulsas e de historias persoais apaixonantes.
27 / 3 / 2012
Lorena López López. Santiago
A través dun patchwork de recordos é como Antonio Piñeiro nos presenta a historia d'As fiandeiras, a obra gañadora da última edición do Premio de novela García Barros. Un composto de imaxes e lembranzas que rescata a voz narradora dunha muller no seu regreso á aldea da que marchara para facerse aprendiz de lencería, aló cara finais do século XIX, e que ao despegarnos do concreto deixa ver o relevo da principal historia.
Sucédense os saltos nos recordos da infancia durante o tempo no que transcorren os feitos, aos que a narradora só asiste como espectadora, e entre os que se mesturan imaxes do cotiá nunha aldea coma era a Estrada no último terzo dun século que entraba aos poucos na modernidade. Pequenas pezas de diferente natureza unidas polo recordo da narradora e por un estilo marcado pola descrición con detalle do ambiente e das escenas.
Centra o argumento un proceso inquisitorial contra as fiandeiras que traballan no lugar para a empresa téxtil La Minerva –marca coa que o autor pretende crear un paralelismo co mito de Aracne–. A acusación faise pola introdución ás agachadas dun novo tecido, o tule, arredor do que se xera unha actividade considerada ilícita, por ir en contra dos intereses da empresa téxtil e por ser esta un intento de rebelarse contra as condicións miserentas nas que mantén La Minerva as súas traballadoras. Entre os personaxes nos que apenas se afonda, salvando contadas excepcións, sobresaen varias mulleres que deixan entrever ou afirman con rotundidade un carácter forte e un ideario propio: a mestra de costura que teima en ensinarlles a ler e a escribir ás rapazas para darlles “a chave das cousas, da luz, da vosa felicidade”, e a fiandeira ás que todos chaman A Chiva, cuxa máxima é “para que non se rompa, as febras deben estar sempre ben unidas”. Delas saberemos tamén que xogan un papel determinante dentro da trama, e xunto coa taberneira ou o conxunto das fiandeiras compoñen un retrato de mulleres que entenden a autonomía e a unión entre iguais como camiño cara a liberdade, adoptando un papel activo no trazado do seu propio destino, afrontando o pulso co poder e cargando tamén coas traizóns máis inesperadas.
Toda a narración transcorre coas revoltas cantonais de fondo, un movemento que se produce a principios da década de 1870, de ideoloxía federalista e defensor dos intereses do proletariado, que consegue grande calada na clase obreira e se estende por todo o territorio do estado. A necesidade de manter a orde contra o ambiente de rebeldía xeneralizado fai que o “escarmento exemplar” ás fiandeiras sexa imperioso. Un contexto relevante, sobre todo, á hora de comprender a atmosfera de desasosego da vila, que mestura o silencio coa pólvora e enche as rúas de carabineiros. Mais a información concreta aparece case velada, e chéganos a través de fíos soltos como proclamas –“arriba o traballo, abaixo os consumos, a terra para o pobo”– ou novas do xornal cantadas a berros que falan de Bismarck ou do avance de Pavía. Polo que non se trata dunha contextualización obvia para o lector que non conte cunha bagaxe histórica previa que poña en relación os datos, mesturados entre recordos e descricións minuciosas sen aparente relevancia para a trama.
Do mesmo xeito trata Piñeiro a dosificación de información sobre os feitos polos que se acusa as fiandeiras, durante a maior parte da novela só contamos con retallos que dificilmente nos ofrecen unha explicación clara do que aconteceu. Mesmo o interrogatorio transcorre sen que consigamos ningunha información sobre o caso. As detalladas descricións supoñen o material principal, deixando a acción da historia sumida na ambientación e no debuxo das escenas. O relato dá conta de cada abrir e pechar das contraventás na rúa, de cada movemento impaciente das autoridades durante o interrogatorio, do manexo dos panos que constantemente sacan dos petos para secar a suor, e mesmo do arrastrado dunha cadeira ou do acusatorio teclear da máquina tan novidosa que trae o escribinte. Calquera xesto ocupa un lugar máis transcendente cás accións ou cás palabras dos personaxes.
De tal maneira se constrúe a atmosfera da novela, cada vez máis fatigosa, onde o tempo ficou parado e nin o aire corre. A narración está cargada dunha adxectivación coidada e dunha clara tendencia cara o lirismo, buscando ser evocadora e recrear o ambiente moito máis que relatar uns feitos. Unha tendencia que mantida ao longo de toda a obra chega tamén a incrementar no lector a sensación, por veces tediosa, de andar á procura dunha historia que non consegue envolvernos, con máis omisións que explicacións, que se suxire máis que se conta até ben avanzados na lectura. Unha narración detida que se volve mesmo confusa á hora de encaixar algún dos cabos implicados na historia.
Como contrapartida, vémonos recompensados con fragmentos dun grande preciosismo poético: “Oio a fonte, vir a auga aos canos desde o ventre da praza, sacando os nomes da terra. A billa de auga limpa e sonora. Achegaba a boca ao ferro doce. Bebía un nome”. E é aí, lido case como exercicio no que a narrativa persegue o lírico, onde a cadencia narrativa que desenvolve Piñeiro n'As fiandeiras adquire a forma dun coidado fiado a man, onde se repasan as febras da narración con esa prosa lenta, dos detalles, e que lle valeu o XXIII Premio García Barros. Acerto ou hándicap en función de como nos acheguemos á súa lectura, mais en calquera caso, un resultado que dificilmente cumpre as expectativas da contraportada que promete a narración de revoltas convulsas e de historias persoais apaixonantes.
CRÍTICAS POR XÉNERO
Máis críticas de
Narrativa
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal