RSS
CRÍTICA
O humor checo que leva por diante os tópicos
» Tradutor/a:
Fernando de Castro García
» Escritor/a:
Karel Čapek
» Ed. Rinoceronte Editora,
» Ano: 2009
» Xénero: Ensaio e Investigación
» Coleccion: Clásica
» Pax: 144
» ISBN: 978-84-92866-00-7
Este libro é moito máis ca un detallado manual de xardinaría e pódese ler como unha reflexión sobre a condición humana e a súa relación co espazo e o tempo, simbolizadas no trascorrer cíclico do xardín. Nas variadas manías dos xardineiros podemos descubrir, dun xeito case accidental, toda a gama de mesquindades que afectan aos seres humanos, guiados por un humor aparentemente inocente e sen malicia.
Anxos García Fonte, Cabanas
A editorial Rinoceronte demostra unha vez máis con esta nova oferta do seu catálogo que a súa é unha aposta orixinal e sumamente enriquecedora para o campo literario galego, pois achega aos lectores auténticas xoias de literaturas pouco coñecidas no noso entorno, como poden ser a islandesa, a finesa, a húngara, ou, como é o caso, a checa. Un programa de intercambio cultural de vital importancia para as literaturas non hexemónicas que teñen dificultades para facerse ver alén dos seus ámbitos lingüísticos, razón pola cal non nos debe estrañar que esta edición recibise unha axuda do Ministerio de Cultura da República Checa, tal e como se informa na 4ª páxina, dando constancia de cal é a política que se adoita seguir polas institucións que velan pola difusión da cultura propia do país que representan.
O tradutor, Fernando de Castro García, consegue un texto en galego profundamente arraigado na propia tradición da lingua popular e literaria, aproveitando e poñendo en valor o rico caudal léxico e terminolóxico que posúe o galego no campo da agricultura, manexando sabiamente o léxico patrimonial –unha corrente ininterrompida desde que o ser humano se asentou nestes extremos da Europa comezando a implacábel tarefa de humanización e culturización do territorio– as frases feitas e a paremioloxía, ao tempo que o enriquece ao utilizar moi adecuadamente termos cultos para denominar as especies foráneas ou aludir ás técnicas importadas. Un traballo verdadeiramente lucido do tradutor, froito tanto do coñecemento das linguas coas que traballa como do labor máis esixente e rigoroso, sen esquecer o coidado na corrección lingüística característico das edicións de Rinoceronte.
Karel Čapek é un escritor moi relevante na literatura checa que abordou distintos xéneros, desde o ensaio filosófico e o teatro ata a narrativa fantástica e a literatura infantil. Moitos dos seus traballos foron ilustrados, entre eles O ano do xardineiro, polo seu irmán Joseph Čapek, quen, segundo testemuño do seu irmán, “inventou”, nunha das obras de teatro de Karel, R.U.R. (Rossum´s Universal Robots) de 1921, o termo de robot a partir dunha raíz léxica do checo, para referirse ao deseño duns enxeños automáticos programados para faceren determinadas tarefas tediosas. Sorprende comprobar as semellanzas en moitos aspectos da arte gráfica de Joseph Čapek e de Castelao en traballos da mesma época e parece evidente que en certos trazos nadan nas mesmas augas (lembremos que Castelao, coñecera a obra deste artista concreto ou non, entrou en contacto directo coa arte europea do seu momento na viaxe de estudos que realizou a principios dos anos 20, tal e como consta nos seus diarios).
O ano do xardineiro é un libro aparentemente sinxelo e sen grandes pretensións onde se van debullando as angueiras dos xardineiros ao longo do ano: desde a preparación da terra, a sementeira, os denodados coidados especializados que require cada cultivo, as nunca satisfeitas ansias de ampliar e mellorar o xardín, as continuas preocupacións polo clima e, en definitiva, a incapacidade para gozar simplemente do resultado do seu traballo. O libro está escrito cun finísimo sentido do humor que consegue desconstruír un dos tópicos literarios occidentais –o do locus amoenus– máis presentes e influentes na literatura culta, xunto ao mito da natureza como paraíso perdido por culpa da civilización humana. Čapek demostra que, ao contrario do que poida parecerlle a calquera profano, o que os humanos chamamos “natureza” ten moito máis de artificio cultural teimosamente construído ca de manifestación espontánea da vida vexetal e animal. Ao mesmo tempo imos decatándonos de que os xardineiros non son aqueles seres felices no medio dos seus fértiles paraísos terrestres, contaxiados pola proverbial xenerosidade das colleitas, senón persoas obsesionadas en permanente loita contra os elementos, tan ensimesmados no día a día, tan afeitos a non levantar o fociño da terra que xamais reparan na beleza que os rodea, nin son quen de gozar do momento nin –outros dous tópicos fulminados– coller as súas rosas. Hai, pois, moita profundidade filosófica nesta descrición cargada de retranca sobre os revirados carreiros que dividen e comunican os parterres, estanques e rocallas, tanta que poderiamos ler o libro como unha reflexión sobre a condición humana e a súa relación co espazo e o tempo, simbolizadas no trascorrer cíclico do xardín.
Nas variadas manías dos xardineiros podemos descubrir, dun xeito case accidental, toda a gama de mesquindades que afectan aos seres humanos, guiados por un humor aparentemente inocente e sen malicia. Este humor “naïve” común a outros grandes da literatura checa, que en realidade é unha crítica corrosiva do sistema político e social no que estas obras foron creadas, lémbranos, por exemplo, a Jaroslav Haŝek, autor das célebres aventuras d´O bon soldado Svejk, ou Bohumil Hrabal, quen tamén conta con dúas novelas traducidas ao galego nesta mesma editorial, Unha soidade demasiado ruidosa e Eu que servín ao rei de Inglaterra. Relacionando O ano do xardineiro co conxunto da obra do autor chegaremos á conclusión de que a conciencia lúcida e o espírito crítico que percorren as súas páxinas guiaron tamén a traxectoria persoal dun home que soubo advertir dos perigos dos totalitarismos que galgaban pola Europa do seu tempo e condicionaron a súa recepción durante moitos anos.
Unha obra profunda que é, ao mesmo tempo, áxil e capaz de prender no lector, con faíscas de humor sabiamente administradas, o sorriso cómplice de quen sabe de que lle están falando, porque en cada páxina e ao longo de vintesete breves capítulos axiña recoñeceremos as “cousiñas” deses xardineiros-labregos que todos temos na familia ou agochados no noso interior.
8 / 3 / 2010
Anxos García Fonte, Cabanas
A editorial Rinoceronte demostra unha vez máis con esta nova oferta do seu catálogo que a súa é unha aposta orixinal e sumamente enriquecedora para o campo literario galego, pois achega aos lectores auténticas xoias de literaturas pouco coñecidas no noso entorno, como poden ser a islandesa, a finesa, a húngara, ou, como é o caso, a checa. Un programa de intercambio cultural de vital importancia para as literaturas non hexemónicas que teñen dificultades para facerse ver alén dos seus ámbitos lingüísticos, razón pola cal non nos debe estrañar que esta edición recibise unha axuda do Ministerio de Cultura da República Checa, tal e como se informa na 4ª páxina, dando constancia de cal é a política que se adoita seguir polas institucións que velan pola difusión da cultura propia do país que representan.
O tradutor, Fernando de Castro García, consegue un texto en galego profundamente arraigado na propia tradición da lingua popular e literaria, aproveitando e poñendo en valor o rico caudal léxico e terminolóxico que posúe o galego no campo da agricultura, manexando sabiamente o léxico patrimonial –unha corrente ininterrompida desde que o ser humano se asentou nestes extremos da Europa comezando a implacábel tarefa de humanización e culturización do territorio– as frases feitas e a paremioloxía, ao tempo que o enriquece ao utilizar moi adecuadamente termos cultos para denominar as especies foráneas ou aludir ás técnicas importadas. Un traballo verdadeiramente lucido do tradutor, froito tanto do coñecemento das linguas coas que traballa como do labor máis esixente e rigoroso, sen esquecer o coidado na corrección lingüística característico das edicións de Rinoceronte.
Karel Čapek é un escritor moi relevante na literatura checa que abordou distintos xéneros, desde o ensaio filosófico e o teatro ata a narrativa fantástica e a literatura infantil. Moitos dos seus traballos foron ilustrados, entre eles O ano do xardineiro, polo seu irmán Joseph Čapek, quen, segundo testemuño do seu irmán, “inventou”, nunha das obras de teatro de Karel, R.U.R. (Rossum´s Universal Robots) de 1921, o termo de robot a partir dunha raíz léxica do checo, para referirse ao deseño duns enxeños automáticos programados para faceren determinadas tarefas tediosas. Sorprende comprobar as semellanzas en moitos aspectos da arte gráfica de Joseph Čapek e de Castelao en traballos da mesma época e parece evidente que en certos trazos nadan nas mesmas augas (lembremos que Castelao, coñecera a obra deste artista concreto ou non, entrou en contacto directo coa arte europea do seu momento na viaxe de estudos que realizou a principios dos anos 20, tal e como consta nos seus diarios).
O ano do xardineiro é un libro aparentemente sinxelo e sen grandes pretensións onde se van debullando as angueiras dos xardineiros ao longo do ano: desde a preparación da terra, a sementeira, os denodados coidados especializados que require cada cultivo, as nunca satisfeitas ansias de ampliar e mellorar o xardín, as continuas preocupacións polo clima e, en definitiva, a incapacidade para gozar simplemente do resultado do seu traballo. O libro está escrito cun finísimo sentido do humor que consegue desconstruír un dos tópicos literarios occidentais –o do locus amoenus– máis presentes e influentes na literatura culta, xunto ao mito da natureza como paraíso perdido por culpa da civilización humana. Čapek demostra que, ao contrario do que poida parecerlle a calquera profano, o que os humanos chamamos “natureza” ten moito máis de artificio cultural teimosamente construído ca de manifestación espontánea da vida vexetal e animal. Ao mesmo tempo imos decatándonos de que os xardineiros non son aqueles seres felices no medio dos seus fértiles paraísos terrestres, contaxiados pola proverbial xenerosidade das colleitas, senón persoas obsesionadas en permanente loita contra os elementos, tan ensimesmados no día a día, tan afeitos a non levantar o fociño da terra que xamais reparan na beleza que os rodea, nin son quen de gozar do momento nin –outros dous tópicos fulminados– coller as súas rosas. Hai, pois, moita profundidade filosófica nesta descrición cargada de retranca sobre os revirados carreiros que dividen e comunican os parterres, estanques e rocallas, tanta que poderiamos ler o libro como unha reflexión sobre a condición humana e a súa relación co espazo e o tempo, simbolizadas no trascorrer cíclico do xardín.
Nas variadas manías dos xardineiros podemos descubrir, dun xeito case accidental, toda a gama de mesquindades que afectan aos seres humanos, guiados por un humor aparentemente inocente e sen malicia. Este humor “naïve” común a outros grandes da literatura checa, que en realidade é unha crítica corrosiva do sistema político e social no que estas obras foron creadas, lémbranos, por exemplo, a Jaroslav Haŝek, autor das célebres aventuras d´O bon soldado Svejk, ou Bohumil Hrabal, quen tamén conta con dúas novelas traducidas ao galego nesta mesma editorial, Unha soidade demasiado ruidosa e Eu que servín ao rei de Inglaterra. Relacionando O ano do xardineiro co conxunto da obra do autor chegaremos á conclusión de que a conciencia lúcida e o espírito crítico que percorren as súas páxinas guiaron tamén a traxectoria persoal dun home que soubo advertir dos perigos dos totalitarismos que galgaban pola Europa do seu tempo e condicionaron a súa recepción durante moitos anos.
Unha obra profunda que é, ao mesmo tempo, áxil e capaz de prender no lector, con faíscas de humor sabiamente administradas, o sorriso cómplice de quen sabe de que lle están falando, porque en cada páxina e ao longo de vintesete breves capítulos axiña recoñeceremos as “cousiñas” deses xardineiros-labregos que todos temos na familia ou agochados no noso interior.
CRÍTICAS POR XÉNERO
Máis críticas de
Ensaio e Investigación
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal