RSS
CRÍTICA
Chegada e descubrimento de Kostolányi
» Escritor/a:
Dezsö Kosztolányi
» Tradutor/a:
Jairo Dorado Cadilla
» Ed. Rinoceronte Editora,
» Ano: 2009
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Clásica
» Pax: 102
» ISBN: 978-84-936413-6-8
Kosztolányi describe a vida centroeuropea de entreguerras, de burgueses e soñadores, cun filtro acedo, crítico e cruel pero tamén dun xeito atemporal, facendo das cousas máis cotiás e das historias máis incríbeis unha alegoría dos caracteres de todos os seres humanos. Relatos locais que conseguen a universalidade cunha escrita que mira á realidade directamente aos ollos e desvela os secretos íntimos miudos pero importantes das persoas.
Montse Pena Presas. Münich
“Todas as grandes cidades teñen un olor de seu. Budapest ole a café de chicoria, Viena a pasteis, Berlín a fume, Varsovia a caramelo de azucre, Madrid a chocolate, Bruxelas a vainilla, Londres a sebo, pero París ulía a manteiga derretida, algo que el non aturaba” (páxina 94). Quen é incapaz de soportar o cheiro parisino é Bandi Cseregdi, un dos personaxes que Dezsö Kostolányi nos deixa nos relatos d’O tradutor cleptómano, unha compilación de contos do autor húngaro que vén de publicar Rinoceronte Editora. O primeiro que a lectora curiosa quere facer despois de rematar o volume é saber máis sobre o seu autor, ávida de palabras súas, procurando onde pode achar outras que lle transmitan tanto.
Nesta coidada edición, e coma xa é habitual en Rinoceronte, aparece o título orixinal das dúas obras das que se tiraron os relatos e unha concisa mención a que Kostolányi foi poeta, contista, novelista e tradutor. Porén, bótanse en falta os títulos deses outros escritos que están esperando ser descubertos. E a rede informa que hai dispoñibles en dúas linguas que pode entender o público galego as novelas Cotovia (portugués)/Alondra (castelán) e Anna la dulce (castelán)/Anna Édes (catalán). Xa só en español está outra das súas novelas, La cometa dorada, e a narrativa breve que conteñen os Cuentos psicoanalíticos e Kornel Esti, un héroe de su tiempo (aínda que aquí toparán xa algúns dos relatos que teñen n’O tradutor cleptómano, pois Kornel é o protagonista de dúas tramas, “Omelette à Woburn” e “O revisor búlgaro”). Todos estes textos traducíronse logo do ano 2000, xusto a tempo para aproveitar o boom da literatura de Europa do Este, e máis en concreto da húngara, que se produciu como consecuencia do Premio Nobel concedido a Imre Kertész en 2002 ou ao éxito do máis popular Sándor Márai.
Mais cando unha chega a Kostolányi o que descobre é, sobre todo, uns personaxes que envolven, porque eles, coas súas contradicións e as súas teimas, teñen moito de reais. A arte do autor consiste en desvelar eses secretos íntimos, miúdos pero importantes, que as persoas gardamos só para nós e que non conseguimos transmitir aos demais porque non entendemos que non os valoren. E este autor abre a particular caixa de Pandora de cada un destes seres para deixar os seus soños, pensamentos, e ilusións ao descuberto, desamparados, sen unha protección que os faga fundamentais. Algúns relatos furgan na parte máis superficial, na máis carente de significación do ser humano, mais ese absurdo acaba por revelarse cheo de sentido. E así é como resulta moi difícil non sentir unha sorte de mágoa por Gallus, o tradutor que o rouba absolutamente todo; emocionarse con Berci, que a pesar da súa complicada situación económica, insiste en mercar unha barca de motor para ser feliz (“Soamente navega, navega cara a infinidade dos seus desexos”); teimar, canda Kornel, en levar unha conversa en búlgaro sen saber unha palabra desa lingua durante unha viaxe en tren; ou acompañar a Géza na súa aventura por inventar unha máquina de cortar o pan, sen desexar que o aparato acabe por funcionar.
Non obstante, esta escrita mira á realidade directamente aos ollos e iso nunca poderá chegar a ocorrer. Porque se Kostolányi, por unha banda, consegue crear unha forte intimidade entre o seu lector e os seus personaxes, pola outra non permite que un se compadeza dos outros. Para conseguilo emprega un humor contido, non compracente, con camiños que levan a unha tenrura igualmente contida, porque ningún dos dous elementos se recrea en si mesmo. Isto complétase cunha prosa sinxela, que beirea o ton conversacional e que facilita a lectura, tras a que sen dúbida hai unha traballada elaboración. Evidente é isto nas descricións dos caracteres, que se debuxan por detalles insignificantes e un chisco curiosos, como ocorre con Bandi, ao que xa non se pode separar desa sorprendente clasificación das cidades polos seus cheiros. A tradución de Jairo Dorado Cadilla para o galego consegue, amais de manter as mellores características da escrita do autor, crear unha lingua de chegada tan fluída coma coidada. Todo para que nesta obra, como Dieste dicía que era a maxia do relato, todas as bolboretas acaben por xirar ao redor dunha mesma luz.
20 / 4 / 2009
Montse Pena Presas. Münich
“Todas as grandes cidades teñen un olor de seu. Budapest ole a café de chicoria, Viena a pasteis, Berlín a fume, Varsovia a caramelo de azucre, Madrid a chocolate, Bruxelas a vainilla, Londres a sebo, pero París ulía a manteiga derretida, algo que el non aturaba” (páxina 94). Quen é incapaz de soportar o cheiro parisino é Bandi Cseregdi, un dos personaxes que Dezsö Kostolányi nos deixa nos relatos d’O tradutor cleptómano, unha compilación de contos do autor húngaro que vén de publicar Rinoceronte Editora. O primeiro que a lectora curiosa quere facer despois de rematar o volume é saber máis sobre o seu autor, ávida de palabras súas, procurando onde pode achar outras que lle transmitan tanto.
Nesta coidada edición, e coma xa é habitual en Rinoceronte, aparece o título orixinal das dúas obras das que se tiraron os relatos e unha concisa mención a que Kostolányi foi poeta, contista, novelista e tradutor. Porén, bótanse en falta os títulos deses outros escritos que están esperando ser descubertos. E a rede informa que hai dispoñibles en dúas linguas que pode entender o público galego as novelas Cotovia (portugués)/Alondra (castelán) e Anna la dulce (castelán)/Anna Édes (catalán). Xa só en español está outra das súas novelas, La cometa dorada, e a narrativa breve que conteñen os Cuentos psicoanalíticos e Kornel Esti, un héroe de su tiempo (aínda que aquí toparán xa algúns dos relatos que teñen n’O tradutor cleptómano, pois Kornel é o protagonista de dúas tramas, “Omelette à Woburn” e “O revisor búlgaro”). Todos estes textos traducíronse logo do ano 2000, xusto a tempo para aproveitar o boom da literatura de Europa do Este, e máis en concreto da húngara, que se produciu como consecuencia do Premio Nobel concedido a Imre Kertész en 2002 ou ao éxito do máis popular Sándor Márai.
Mais cando unha chega a Kostolányi o que descobre é, sobre todo, uns personaxes que envolven, porque eles, coas súas contradicións e as súas teimas, teñen moito de reais. A arte do autor consiste en desvelar eses secretos íntimos, miúdos pero importantes, que as persoas gardamos só para nós e que non conseguimos transmitir aos demais porque non entendemos que non os valoren. E este autor abre a particular caixa de Pandora de cada un destes seres para deixar os seus soños, pensamentos, e ilusións ao descuberto, desamparados, sen unha protección que os faga fundamentais. Algúns relatos furgan na parte máis superficial, na máis carente de significación do ser humano, mais ese absurdo acaba por revelarse cheo de sentido. E así é como resulta moi difícil non sentir unha sorte de mágoa por Gallus, o tradutor que o rouba absolutamente todo; emocionarse con Berci, que a pesar da súa complicada situación económica, insiste en mercar unha barca de motor para ser feliz (“Soamente navega, navega cara a infinidade dos seus desexos”); teimar, canda Kornel, en levar unha conversa en búlgaro sen saber unha palabra desa lingua durante unha viaxe en tren; ou acompañar a Géza na súa aventura por inventar unha máquina de cortar o pan, sen desexar que o aparato acabe por funcionar.
Non obstante, esta escrita mira á realidade directamente aos ollos e iso nunca poderá chegar a ocorrer. Porque se Kostolányi, por unha banda, consegue crear unha forte intimidade entre o seu lector e os seus personaxes, pola outra non permite que un se compadeza dos outros. Para conseguilo emprega un humor contido, non compracente, con camiños que levan a unha tenrura igualmente contida, porque ningún dos dous elementos se recrea en si mesmo. Isto complétase cunha prosa sinxela, que beirea o ton conversacional e que facilita a lectura, tras a que sen dúbida hai unha traballada elaboración. Evidente é isto nas descricións dos caracteres, que se debuxan por detalles insignificantes e un chisco curiosos, como ocorre con Bandi, ao que xa non se pode separar desa sorprendente clasificación das cidades polos seus cheiros. A tradución de Jairo Dorado Cadilla para o galego consegue, amais de manter as mellores características da escrita do autor, crear unha lingua de chegada tan fluída coma coidada. Todo para que nesta obra, como Dieste dicía que era a maxia do relato, todas as bolboretas acaben por xirar ao redor dunha mesma luz.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal