As dúbidas e curiosidades sobre o proceso creativo dunha obra de arte respóndense neste libro. O crítico de arte Xosé Manuel Lens acha o procedemento do libro como "impecable, sinxelo e tremendamente efectivo."
6 / 3 / 2006
Xosé Manuel Lens. SantiagoQuizais sexa pola miña formación como historiador que atopo nos libros unha fonte de reflexión e pausa excepcional, e entendo o proceso de publicación e edición como unha magnífica prolongación do feito escrito, do contido. Por iso, sempre recordo un dos libros ilustrados de Picasso, con poemas de Max Jacob, que chegou ás miñas mans unicamente levado polas súas cores e sabores; logo atopei a mellor poesía, despois da narración pintada, deseñada: Doré co Quijote, Miró con San Juan de la Cruz, Barceló con Dante ou mesmo toda a tradición de libros ilustrados polas vangardas construtivistas, que serven de rexistros sedutores da historia que fala dese apartado da literatura que se vincula e adhire ás artes plásticas, para adoptar a súa seiva de música, de poesía ou drama agochado. Son as imaxes as prolongacións que o escritor deixa en pausas deliberadas, en baleiros entre os parágrafos que se vén invadidos de pigmentos e narracións de cores e sombras; incluso son imaxes e siluetas que invaden e alteran. Será ese concepto de hipertexto, o que na actualidade se explora nas investigacións da arte visual, o que serve nos libros para seguir preguntando sobre as posibilidades da escrita e da literatura, sempre en debate mutuo.
Nesa vontade de atopar a letra pintada, quizais sexa cando recollemos un libro coas mans do neno, cando o mundo se abre de cheo, cando imos pasando as follas e cada páxina resulta unha paisaxe, unha enorme ligazón de fantasías e posibilidades. Defínese como un conto, un anaco de páxinas e cubertas nas que resulta inesquecible a mensaxe, a metáfora directa e dócil co lector, co público infantil. Son ese grupo de publicacións que se centran na imaxe, que publicitan o resultado gráfico e impoñen unha linguaxe textual de mínimos. Obxectos que insisten na pedagoxía, de facer do libro un elemento de diversión e coñecemento a partes iguais, porque nestes tempos da lectura rápida, inmediata, existe un ritmo de literatura que nace aprendendo, que se fai co lector: mentres se le tamén se constrúe. Libros que retratan a lectura, para ler e, sobre todo, para converterse en lectores; son as mans do neno as que pasan as follas e sobrevoan historias e relatos. Aí comeza a súa particular e única aventura literaria.
Neste campo da investigación e produción do formato de libros orientados a un público infantil sobresae e persiste a Editorial Kalandraka dentro do ámbito galego como a mellor e con maior proxección das empresas que orientan produtos editados cun tratamento coidado e único. Libros de deseño estudado, tratamento plástico excepcional e amplos formatos. Citamos esta admiración cara á literatura-de-comezos cando estes días atopamos o libro “As luces que se acenden e se apagan”, de Ramón Trigo, que vén de sacar ao mercado a citada editorial co seu novo selo Faktoria K De Libros. Unha publicación que resume este posicionamento a medio camiño entre as artes plásticas e a literatura infantil, combinando ambas experiencias dun xeito exemplar.
Microhistorias
O relato, que o neno le mentres pasea do salón á biblioteca, do cuarto á cociña, pero que logo volve sobre el para seguir relendo, ofrécese no formato dos contos. Ramón Trigo, autor dos textos e das ilustracións, ensina aos máis pequenos e aos que non o son tanto, a aventura de construír, de facer, un cadro, unha obra de arte. Para iso desprega, mentres vivimos a historia de Lusco, un sinxelo repertorio dos diferentes estilos temáticos que desde as artes visuais se dan cita, resumidas perfectamente no que denominamos pintura e, máis concretamente, os pigmentos sobre lenzo e bastidor. O procedemento, neste sentido, resulta impecable, sinxelo e tremendamente efectivo: a propia construción/creación dun cadro que leva ao protagonista do relato, un raparigo de roupa pintada, a atoparse, pasear e viaxar polo bodegón, o retrato e a paisaxe, até descubrir que o importante non está na procura da temática, de rexistrar o exterior con máis ou menos detallismo, senón que está no proceso de busca, de investigación, de coñecer e descubrir a capacidade dun mesmo, do que el concreta como os seus soños. Unha magnífica filosofía para ensinar aos máis novos, pero que tamén, como as grandes leccións, teñen unha aplicación interxeracional. A busca da sinxeleza e, sobre todo, da mensaxe que existe na abstracción, nos grandes conceptos, antes que nas anécdotas, converte toda esa serie de temáticas nun cadro branco, que ben podería ser un cadro de calquera autor abstracto ou unha gran pantalla pendente de comezar a película.
Do mesmo xeito que noutros libros da editorial como “O cadro máis bonito do mundo”, “Claudia e o touro” ou “A árbore das follas Din A-4” a pegada plástica é un dos elementos fundamentais, nos que, como o actual, se consegue que o debuxo traduza por momentos á letra, podendo seguir a lectura ou provocar a ollada paralela na realidade de cores, formas e sensacións que as ilustracións nos transmiten. Cando o pequeno Lusco buscaba o tema que reflectir no lenzo, xa estaba creando un mundo onírico, onde o soño se transmite a través de follas alagadas de pintura, de cores case a modo de lenzos feitos papel. Pintura de comezo a fin, unhas lámpadas/ideas no comezo e no final do libro remarcan a conclusión e fío condutor do relato: os soños, as ideas, son as maiores riquezas das que un dispón.