Un libro no que a linguaxe aproveita todo o seu potencial sonoro e a poesía se contaxia do xogo para intensificar a súa capacidade de chegar ao lector ou lectora. O escritor propón unha lectura atenta, cómplice e mesmo desprexuizada, capaz de arrincar emoción, reflexións e case sempre un sorriso.
11 / 7 / 2005
María Xesús Nogueira.LugoO afeccionado á poesía galega escrita nos últimos anos, especialmente aquela que se deu en chamar, malia a biografía dos seus autores, “dos noventa”, talvez botase de menos nas librarías creacións novas de Manuel Outeiriño.
O escritor que dinamitara algúns postulados máis ou menos asumidos do canon poético cunha actitude humorística e paródica, e que puxera en práctica unha intertextualidade lúdica en “Depósito de espantos” (1994) e “Letras vencidas” (1999), acaba de publicar “É”, título lacónico que inclúe un importante conxunto de poemas inéditos do autor.
Quen se teña achegado á obra poética de Outeiriño saberá de seguro que pouco hai de inocencia e de espontaneidade nos seus versos, por moito que se empeñe en configurar voces retranqueiras capaces de tematizar o cotián. O máis trivial e o máis sublime, pasando pola gravidade e a erudición, son reformulados con distancia e contemplados cunha sutil mirada capaz de descubrir as conexións máis inagardadas.
Talvez o usuario da poesía de Outeiriño detecte neste novo poemario un menor peso (cando menos aparente, aínda que as aparencias, nun autor coma el, é ben sabido que enganan) da intertextualidade e unha maior presenza da temática social e humorística. Esta conciencia plásmase de maneira inusual nos elementos paratextuais, onde o autor volve ironizar, como xa fixera en “Letras vencidas”, sobre os dereitos de edición, nun copyright pertencente a
© Manuel Outeiriño e Rita la cantaora.
Os poemas deste libro pódense reproducir por calquera medio sempre que non se faga con eles propaganda fascista ou racista.
Máis contundente resulta aínda o colofón, que está en sintonía con outras actuacións públicas do escritor, así coma co contido dalgún dos textos:
Deste libro imprentáronse 800 exemplares en papel Nácar de Torraspapel de 80 gramos e está en curso a edición doutros dous encadernados en pel de rinoceronte con cadanseu corno (de cervo toledano) destinados ó emperador parvo George Bush Jr. (e a nai que o pariu). Os rinocerontes da encadernación sacrificaranse segundo as normas da Comunidade Europea coa asistencia de veterinarios especializados en animais do trópico pagos por subscrición popular. Poden enviarse donativos non superiores a 5 céntimos de euro a Editorial Galaxia, rúa da Reconquista (do mundo, esta vez vai), 1, Vigo.
Entre a brincadeira e a denuncia, o lector séntese agasallado por un material precioso entre o que se atopan algúns textos de contido claramente social, como o dedicado a Benoit Bonnel ou a alusión a “aquel outro lar aquelado de Hansel e Gretel / (coitados!), a casa común europea”.
Desautomatización e irreverencia
Un dos aspectos máis característicos do libro é o chouteiro xogo lingüístico, do que xorden creacións que por veces resultan insólitas: aliteracións (“térmame mudo no tremor da terra, / ó pé da lama, ledo lar da leria”), paronomasias (“dor, dornóns”, “sen caste, / castigados”) e calembures (“paraíso / para iso marrao”) e outros xogos que raian na xocosidade: “un home párroco en palabras, pero sobriebrio”. En xeral, asistimos a un exercicio de desautomatización de tópicos e de discurso repetido. A comicidade resulta especialmente aguda na sección “O falante ilírico”, cuxo título é abondo significativo:
O falante ilírico, chamáronlle holandés
(e era érróneo). Falante errático
non aprobou nin o primeiro curso
de galego normativo […]
Títulos ambiguos, reflexións insólitas e finais sentenciosos provocan a miúdo a perplexidade de quen le e mergúllano nun desenfadado exercicio de reescritura irreverente no que tanto se afirma que “un é unha parroquia inmensa / e pode gobernarse con pastorais / coma as de Alberto Caeiro”, como se lembra que “as motos fan como Angelus Silesius / Warum, Warum, Warum”.
A terceira das seccións que compoñen o libro, “É”, presenta unha maior contención e un carácter máis reflexivo. Con todo, o humor está presente mesmo á hora de se referir a “os propios espiches”:
Posto a dicir barbaramente, espichas mal:
o devir non ten viros, é a pingueira
regular, o que te perde e botas a perder.
O escritor volve propoñernos en É unha lectura atenta, cómplice e mesmo desprexuizada, capaz de arrincar emoción, reflexións e case sempre un sorriso. Hai xa máis dunha década o desaparecido grupo Ronseltz afirmaba que o poema era unha pedrada na cabeza e recomendaba aos lectores o uso do casco. Non estaría de máis o seu emprego na lectura do novo libro de Outeiriño, afortunado “xogantín das palabras”.