RSS
CRÍTICA
Imposible de desatar, seis letras
» Escritor/a:
Iván García Campos
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2010
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Literaria
» Pax: 216
» ISBN: 978-84-9865-313-7
Esta desafiante novela que obtivo o XXVIII premio de novela Blanco Amor ten moito que ver cun encrucillado, moito que ver tamén cun espello partido en mil anacos. Con mestría Iván García Campos regálanos un espello escachado para mirármonos nel e obrigarnos a aceptar que a imaxe que nos devolva nunca será a imaxe completa desta historia, porque esa imaxe redonda e perfecta non existe, igual que non existe na vida.
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra.
A min tamén me gustan os encrucillados, igual ca a unha das protagonistas desta desafiante novela que obtivo o XXVIII premio de novela Blanco Amor. A primeira vez que a lin cheguei á páxina 80 extenuada, fin da primeira parte. Antes de chegar a ela pensara varias veces que de ser unha desas persoas que abandonan un libro se non as engancha desde o comezo, xa tería abandonado. Ademais enfadábame cada pouco coa incorrecta colocación dos pronomes, nin sequera compensada por un léxico interesante e unha organización textual novidosa. Non obstante, da páxina 81 en diante reconcilieime coa historia que me estaban contando, e ao rematar vinme na necesidade de recomezar a lectura para ver canto perdera polo camiño. E perdera moito. Onde eu cría que me bombardeaban a preguntas en realidade estaban sepultándome en respostas. Coas cartas sobre a mesa, a segunda lectura resultoume fascinante. Había tempo que un libro non me producía sentimentos tan enfrontados.
O que se nos narra é a dramática historia dunha familia que logo dunha desgraza se vai descompoñendo pouco a pouco. A forza con todo non reside no argumento, senón no xeito de narralo. Descubrimos deseguida que entre o pai, a nai, o fillo e a filla existe unha fenda irreparable por algo que lles aconteceu e do que cada un padece as consecuencias de distinta maneira. A lectora convértese en espectadora dunha traxedia que non sabe en que consiste pero que se intúe terrible a partir dos anaquiños en que se vai esfarelando un pasado presuntamente feliz. Se na primeira parte da novela o narrador vai deixando pegadas para a descuberta desa desgraza, na segunda achéganos o que outros personaxes saben de cada un dos membros da familia, cunha serie de narradores en primeira persoa que os coñecen pero só ata certo punto. A lectora recobra os folgos desa observación minuciosa que precedía para atopar ante si novas claves de interpretación. A terceira parte prosegue co estilo da primeira e quedan unhas páxinas ao final que establecen un contrapunto: unha nova familia que chega ao apartamento que ocupara a familia que coñecemos, dando corpo á famosa frase de Tolstoi de que todas as familias felices se parecen pero as desgraciadas sono cada unha ao seu xeito. Máis ca ante unha novela atopámonos ante un mecanismo, un mecanismo que funciona dun xeito diferente ao habitual, coma o reloxo sobre o que le o pai: “Loire levoxiro, fermosa metáfora da unión entre arte e técnica. […] O feito de que as súas agullas xiren cara á esquerda non afecta en nada a súa precisión. Daquela, por que xiran á dereita todas as agullas dos reloxos?” (18). Unha pregunta que podería facerse tamén de cara ás novelas. Por que habendo tantas posibilidades á hora de darlles forma ás historias a infinda maioría están narradas do mesmo xeito?
Velaquí unha novela a modo de reloxo levoxiro. Na narración minuciosa da vida cotiá que é a aposta da primeira parte do libro reside todo o dramatismo. En cada xesto, pensamento mínimo ou cruce de palabras entre os personaxes intuímos a distancia inmensa que os separa. A fenda da incomunicación entre eles converte as súas vidas nun xogo de roles e déixanos tan só intuír as desgrazas que os levaron a ese punto de non retorno. Sabemos dunha porta que permanece pechada, das visitas que todos fan a un lugar chamado sempre “alí”, da hipocrisía do que din por oposición ao que pensan, dos rancores. Decatámonos de que nesa casa pesan máis os ausentes ca os presentes pero aínda non sabemos, non podemos saber, quen e por que están ausentes. A dor parece unha capa de pó a cubrir todo o apartamento e as conversas apoucadas e os silenzos hostís revélanse violentos mesmo nesa descrición “Que pasa?, preguntou o fillo. Nada, dixo a nai: Ten que pasar algo? Non, contestou o fillo: En realidade nesta casa nunca pasa nada” (160). E velaí a clave de forza da novela. Podería contársenos a historia de comezo a fin. Sería unha historia triste, como moitas que podemos coñecer de primeira man. O xeito no que está narrada, no entanto, fai moitísimo máis violenta e única esa historia, porque nos obriga a intuír a desgraza a partir do relato das súas consecuencias.
Non podo menos que salientar a mestría de Iván García Campos á hora de redondear os perfís da descrición sempre cun adxectivo revelador ou cunha imaxe deseñada dun xeito orixinal. Intercala ademais retallos doutros textos nesa narración (o telexornal, o tempo, un libro de lectura…) e ás veces obríganos a pensar como simultáneas cousas que si que o son pero que nunca veriamos no mesmo plano. E el obríganos a pensalas xuntas, igual que os textos inseridos, que os pensamentos, que todo aquilo que decide colocar na imaxe. O efecto é verdadeiramente revelador. Se estivesemos a ver un filme, sería como unha imaxe dun apartamento baleiro, cunha luz estraña que é marca de que vemos algo pasado e sobre a que se superpoñerían fragmentos dunha vida que xa non é posible. Ese é o efecto que consegue o autor desta novela co seu particular xeito de narrar. A dúbida que teño é se as pegadas chegan antes de tempo, ou pouco salientadas, ou se foi simplemente o enfoque microscópico da primeira parte moi alongado no tempo o que fixo que perdera un pouco o fío do que tirar e converteu a segunda lectura na miña verdadeira descuberta da novela. Porque a cuestión é que non todo o mundo opta por reler algo que non acabou de asimilar, se ben é certo que tranquiliza pensar que non todo o que se publica pode lerse sen esforzo.
En resumo, este libro ten moito que ver cun encrucillado, moito que ver tamén con ese espello partido en mil anacos que a familia que quere comprar o apartamento descubre nun dos baños. Mil anacos de espello a reflectiren cadanseu anaquiño de historia. É xenial a idea de facer converxer varias voces, varias perspectivas e diferentes xeitos de narrar no mesmo relato. Obrígasenos a afrontar que a vida non é un quebracabezas, podemos pasar un século a colocar e recolocar pezas, que nunca van encaixar de todo porque non hai unha única imaxe que reconstruír. Iván García Campos regálanos un espello escachado para mirármonos nel e obrigarnos a aceptar que a imaxe que nos devolva nunca será a imaxe completa desta historia, porque esa imaxe redonda e perfecta non existe, igual que non existe na vida. As palabras dunha das novas habitantes da casa deixan á lectora sumida en mil e unha reflexións sobre o que acaba de ler e cunha pequena opresión no peito: “Cando a mestra me mande debuxar a miña familia eu penso debuxala xa nesta casa” (209).
14 / 2 / 2011
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra.
A min tamén me gustan os encrucillados, igual ca a unha das protagonistas desta desafiante novela que obtivo o XXVIII premio de novela Blanco Amor. A primeira vez que a lin cheguei á páxina 80 extenuada, fin da primeira parte. Antes de chegar a ela pensara varias veces que de ser unha desas persoas que abandonan un libro se non as engancha desde o comezo, xa tería abandonado. Ademais enfadábame cada pouco coa incorrecta colocación dos pronomes, nin sequera compensada por un léxico interesante e unha organización textual novidosa. Non obstante, da páxina 81 en diante reconcilieime coa historia que me estaban contando, e ao rematar vinme na necesidade de recomezar a lectura para ver canto perdera polo camiño. E perdera moito. Onde eu cría que me bombardeaban a preguntas en realidade estaban sepultándome en respostas. Coas cartas sobre a mesa, a segunda lectura resultoume fascinante. Había tempo que un libro non me producía sentimentos tan enfrontados.
O que se nos narra é a dramática historia dunha familia que logo dunha desgraza se vai descompoñendo pouco a pouco. A forza con todo non reside no argumento, senón no xeito de narralo. Descubrimos deseguida que entre o pai, a nai, o fillo e a filla existe unha fenda irreparable por algo que lles aconteceu e do que cada un padece as consecuencias de distinta maneira. A lectora convértese en espectadora dunha traxedia que non sabe en que consiste pero que se intúe terrible a partir dos anaquiños en que se vai esfarelando un pasado presuntamente feliz. Se na primeira parte da novela o narrador vai deixando pegadas para a descuberta desa desgraza, na segunda achéganos o que outros personaxes saben de cada un dos membros da familia, cunha serie de narradores en primeira persoa que os coñecen pero só ata certo punto. A lectora recobra os folgos desa observación minuciosa que precedía para atopar ante si novas claves de interpretación. A terceira parte prosegue co estilo da primeira e quedan unhas páxinas ao final que establecen un contrapunto: unha nova familia que chega ao apartamento que ocupara a familia que coñecemos, dando corpo á famosa frase de Tolstoi de que todas as familias felices se parecen pero as desgraciadas sono cada unha ao seu xeito. Máis ca ante unha novela atopámonos ante un mecanismo, un mecanismo que funciona dun xeito diferente ao habitual, coma o reloxo sobre o que le o pai: “Loire levoxiro, fermosa metáfora da unión entre arte e técnica. […] O feito de que as súas agullas xiren cara á esquerda non afecta en nada a súa precisión. Daquela, por que xiran á dereita todas as agullas dos reloxos?” (18). Unha pregunta que podería facerse tamén de cara ás novelas. Por que habendo tantas posibilidades á hora de darlles forma ás historias a infinda maioría están narradas do mesmo xeito?
Velaquí unha novela a modo de reloxo levoxiro. Na narración minuciosa da vida cotiá que é a aposta da primeira parte do libro reside todo o dramatismo. En cada xesto, pensamento mínimo ou cruce de palabras entre os personaxes intuímos a distancia inmensa que os separa. A fenda da incomunicación entre eles converte as súas vidas nun xogo de roles e déixanos tan só intuír as desgrazas que os levaron a ese punto de non retorno. Sabemos dunha porta que permanece pechada, das visitas que todos fan a un lugar chamado sempre “alí”, da hipocrisía do que din por oposición ao que pensan, dos rancores. Decatámonos de que nesa casa pesan máis os ausentes ca os presentes pero aínda non sabemos, non podemos saber, quen e por que están ausentes. A dor parece unha capa de pó a cubrir todo o apartamento e as conversas apoucadas e os silenzos hostís revélanse violentos mesmo nesa descrición “Que pasa?, preguntou o fillo. Nada, dixo a nai: Ten que pasar algo? Non, contestou o fillo: En realidade nesta casa nunca pasa nada” (160). E velaí a clave de forza da novela. Podería contársenos a historia de comezo a fin. Sería unha historia triste, como moitas que podemos coñecer de primeira man. O xeito no que está narrada, no entanto, fai moitísimo máis violenta e única esa historia, porque nos obriga a intuír a desgraza a partir do relato das súas consecuencias.
Non podo menos que salientar a mestría de Iván García Campos á hora de redondear os perfís da descrición sempre cun adxectivo revelador ou cunha imaxe deseñada dun xeito orixinal. Intercala ademais retallos doutros textos nesa narración (o telexornal, o tempo, un libro de lectura…) e ás veces obríganos a pensar como simultáneas cousas que si que o son pero que nunca veriamos no mesmo plano. E el obríganos a pensalas xuntas, igual que os textos inseridos, que os pensamentos, que todo aquilo que decide colocar na imaxe. O efecto é verdadeiramente revelador. Se estivesemos a ver un filme, sería como unha imaxe dun apartamento baleiro, cunha luz estraña que é marca de que vemos algo pasado e sobre a que se superpoñerían fragmentos dunha vida que xa non é posible. Ese é o efecto que consegue o autor desta novela co seu particular xeito de narrar. A dúbida que teño é se as pegadas chegan antes de tempo, ou pouco salientadas, ou se foi simplemente o enfoque microscópico da primeira parte moi alongado no tempo o que fixo que perdera un pouco o fío do que tirar e converteu a segunda lectura na miña verdadeira descuberta da novela. Porque a cuestión é que non todo o mundo opta por reler algo que non acabou de asimilar, se ben é certo que tranquiliza pensar que non todo o que se publica pode lerse sen esforzo.
En resumo, este libro ten moito que ver cun encrucillado, moito que ver tamén con ese espello partido en mil anacos que a familia que quere comprar o apartamento descubre nun dos baños. Mil anacos de espello a reflectiren cadanseu anaquiño de historia. É xenial a idea de facer converxer varias voces, varias perspectivas e diferentes xeitos de narrar no mesmo relato. Obrígasenos a afrontar que a vida non é un quebracabezas, podemos pasar un século a colocar e recolocar pezas, que nunca van encaixar de todo porque non hai unha única imaxe que reconstruír. Iván García Campos regálanos un espello escachado para mirármonos nel e obrigarnos a aceptar que a imaxe que nos devolva nunca será a imaxe completa desta historia, porque esa imaxe redonda e perfecta non existe, igual que non existe na vida. As palabras dunha das novas habitantes da casa deixan á lectora sumida en mil e unha reflexións sobre o que acaba de ler e cunha pequena opresión no peito: “Cando a mestra me mande debuxar a miña familia eu penso debuxala xa nesta casa” (209).
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal