Servíndose de situacións fantásticas e utilizando o humor Keret debulla os conflitos da convulsa sociedade israelí á que pertence e ofrécenos un escudo protector contra a miseria e o desencanto. Nos catro contos e a novela curta que compoñen o libro, o autor escribe, cun sentido do humor absurdo e cheo de ironía, as historias de xentes confusas e deliberadamente non épicas que viven no contorno de Tel Aviv.
19 / 6 / 2006
María Liñeira. Oxford
En anteriores episodios unha xente afincada no Morrazo, supoñemos que tras moitas horas de nocturnidade, conversas e abondoso líquido –licor café e auga de Mondariz, por un caso- creou unha editorial. No catálogo, armadilla para lectores ávidos, decidiron incluír un libro do hebreo Etgar Keret, publicado por primeira vez en Tel Aviv en 1998, e que agora sae, no romance galego de Moncho Iglesias Míguez, baixo o título “O condutor de autobús que quería ser Deus”.
Cadaquén ten as súas propias mentiras piadosas. Velaquí unha das miñas favoritas: gozo do espectáculo dunha maneira máis “pura” se levo o horizonte de expectativas a ralentí. Por iso me gusta tanto o xogo de abrir un libro perpetrando o crime de remedar a inocencia. “Eppur si muove”, non vaian pensar, e de cando en cando danse as condicións axeitadas de temperatura –chéirase o San Xoán na porta- e de presión –arránxanse as maletas-, para que aconteza coma na mentira e haxa tardes tan marabillosas coma esta. Hai ben pouco conxuraba dende esta mesma páxina o sistema de subscrición e doazón de Rinoceronte editora. Cando comprobei cos meus propios ollos, no seu precioso sitio web, que me podía baixar, gratis e integramente, o seu novo libro, a confusión e o paternalismo mesturáronseme –por un momento- coa espiral do ADN. “Tan bo pensan que é o seu libro que llelo imos mercar mesmo despois de lelo de balde?”, pensei. Tras esta tarde de sol, Real Ale e folios impresos, debo dicir que non só a estratexia de mercadotecnia é moderna e arriscada, senón efectiva. “O condutor de autobús que quería ser Deus” é un deses libros que conforme se le, convoca aos amigos de verdade, para ver a quen lle cae de presente polos anos.
Non lles vou contar nada de Etgar Keret porque nada sei, apenas o que as notas editoriais din, e que vostedes mesmos lerán. Porén, direi que os contos “A historia do condutor que quería ser Deus”, “Un cóctel típico do inferno” e “A Matriz” cumpren coas preceptivas do xénero: son breves e directos. “A loucura de Nimrod” e “A colonia de vacacións de Kneller” –que lle dá título á colectánea no orixinal- son dous textos máis extensos. Á lectora posmoderna, feminista e apóstata que son non lle sobra a figura de Deus, que ninguén se trabuque, pero libros coma este chéganlle máis ao cerne da emoción. As personaxes de Keret están perdidas, confusas na sociedade que lles tocou convivir. Arrodeados de violencia e do fanatismo relixioso dos monoteístas orgullosos, eles buscan calma, sabendo que nada ten sentido ou o sentido está oculto. Mirón, Ron e Uzi partillan unha tolemia rotativa, o “tempo” que trae consigo a María, un amigo morto. Son o que podería ser calquera grupo de colegas occidentais; nós mesmos en Israel. O pano de fondo é unha realidade arrepiante reconstruída cunha incríbel habilidade -humor, ironía, metáfora e alegoría, a partes iguais-; así só verá quen queira ver. “A Matriz” é un exemplo perfecto, a condensación poética da situación da muller –e inevitabelmente tamén a do home- no Oriente Medio. Servíndose de situacións fantásticas, coma o mundo paralelo ao que van parar os suicidas, Etgar Keret debulla os conflitos da sociedade á que pertence. Utilizando o humor, ofrécenos un escudo protector contra tanta miseria e desencanto. Acusado de traer para o hebreo –modelo de estandarización e normalización lingüística- o sexo, o alcohol e as drogas, é claro que ha ser unha figura controvertida na súa “Terra Santa” natal.
Que imposíbel e inxusto é falar dunha tradución cando non se coñece o orixinal! Porén, direi que esta semella correcta, aínda que os xogos de palabras e a xerga que se utiliza non me convencen de todo; pero que eu non soubese antes o que era “pinar nalguén” é o meu azar dialectal. Agora xa o sei, e fico sabendo, ademais, que o Sinaí é algo máis ca un escenario bélico, disque o “chill-out” da vida. Porque o arquipélago Kebab é un lugar complexo, máis do que algúns –tirios e troianos- nos queren facer crer. Alédame poder colocar nos meus andeis esta tradución ao galego do Israel contemporáneo, partillando espazo coas bandas deseñadas de Marjane Satrapi, e co “Lendo a Lolita en Teherán” de Nafisi.
Coñecernos ha ser a única maneira de vencer a barbarie. Saber das pequenas cousas que nos diferencian uníndonos, dos poderes curativos da comida, por exemplo. Para así unha vez chegados nós –galegos- á ineludíbel furgalla de comida rápida, ao pé da cancela do ceo, poder dicirlle a San Pedro: “Para min unha de zorza, e para a alma unha de humus.”