Bágoas no 11-s

Non tiña ningún motivo polo que chorar o 11-s. Confésoo sen pudor ningún. Non me impresionaron excesivamente as imaxes dantescas (e xa mudas de tan veces repetidas) de avións precipitándose contra as Torres Xemelgas; nin as víctimas dos atentados; nin tan sequera as honras fúnebres tan numerosas como certamente patéticas. Síntoo. E a quen lle asuste tal frialdade pode optar por recorrer a milleiros de medios de comunicación no mundo nos que encontrará millóns de columnas de autocompaixón sobre a “desgracia” acaecida en Nova York na “¿capital do mundo civilizado?” hai xa un ano. Agora, sen embargo, xa teño por quen chorar.

Non entendo moi ben por que todo o discurso arredor da morte na sociedade actual se centra en como se morre e non en como se vive. Neste sentido, e falando nos seus mesmos termos de xustiza e humanidade, pregúntome onde hai maior maldade: se na morte tráxica de tres mil persoas en Estados Unidos, case o cento por cento cun altísimo nivel de vida ou na, tamén, morte diaria de millóns de persoas no chamado Terceiro Mundo, despois dunha vida marcada pola fame, a guerra e a pobreza. A circunstancia da morte é efémera. A da vida, non. E se hai que pesar na balanza da xustiza, dende o meu punto de vista a desgracia inclínase claramente ós que levan malvivindo décadas pola tiranía económica de Occidente e non nos que finan nunha acción violenta. Non xustifico os atentados pero si comprendo que tarde ou cedo tiña que acontecer (son millóns de persoas na pobreza e uns poucos os privilexiados) e, sobre todo, non me doen. Ou non me doen máis eses nenos ricos chorando abrazados a unha bandeira americana que as imaxes de rapaces cheos de sangue, moscas e gangrena de Etiopía ou Afganistán.


Roberto


Repito que non tiña ningún motivo polo que chorar o 11-s. Mais ben era carraxe, sentido da inxustiza e aburrimento polos panexíricos de televisión e prensa. Sen embargo, agora si o teño. Porque se a morte é unha circunstancia intrínseca á vida, cando algún dos mortos é noso esa circunstancia convértese nun abismo, nunha dor tanxible, nun silencio roto. Morreu Roberto Vidal Bolaño. E a mensaxe no móbil esgaza un día de luz e sol no peirao coruñés para trocalo nunha néboa branca. Tiña que ser. A enfermidade roía nel dende había tempo e, inevitablemente e malia o seu frenético ritmo de producción, non conseguiu que as agullas do reloxo seguisen virando. Roberto era o teatro e con el fóisenos un espírito rebelde, perseverante e lúcido. Non vou dicir nada que non dixesen os críticos, os amigos, os actores, os directores, o público... nada que non resuman as bágoas no corazón. Porque cando unha persoa como el marcha para sempre unha sente que quedamos un pouco orfos. E pensar que nunca máis escoitaremos a súa voz profunda; que nunca máis sentiremos a súa mirada que estremece, os seus xestos firmes e convincentes e a súa sombra de home grande de aba ancha sempre acompañado de amigos e discípulos, entristece a alma.



No Salón Teatro, cedo, moi cedo, co patio de butacas baleiro e o seu cadaleito de sombreiro e nariz de clown, o silencio resultaba mesmo doloroso. En cuarta fila agardei/desexei que se erguese o telón para el, que o seu corpo de xigante rompese o dramatismo do escenario e sentenciase con aquela voz de ultratumba a longa vida ó teatro galego. Sen embargo, o cheiro das flores e a lúgubre luz da mañá enguliron o meu desexo.


Os seus amigos dixéronlle as máis fermosas palabras, palabras que só saen cando a ferida sangra dende o peito, e agora cómpre reivindicar a súa obra, a súa traxectoria, o seu labor pola profesionalización e o seu traballo en prol da construcción dun teatro nacional galego. Para o recordo quédame especialmente o estremecemento de "Ledaíñas pola morte do meco" naquela noite da Festa Irmandiña Castelo de Moeche; a lectura de "Mar revolto" que, por recomendación de Inma López Silva, estaba a ler cando el finou e outras ducias de pensamentos que a súa obra comprometida sempre provoca.
Non hai máis oración para Roberto que o aplauso. O espectáculo debe continuar aínda que para min, como para moitos, o 11-s sexa xa un día de loito.



VIDAL BOLAÑO, ROBERTO: "Mar revolto": Santiago de Compostela : IGAEM, 2001


VIDAL BOLAÑO, ROBERTO: "Laudamuco, Señor de ningures ; Ledaiñas pola morte do Meco": Santiago de Compostela : Pico Sacro, 1977