Eu tamén navegar

Fuches Adiantada nos Novos Mundos antes de que outros soñasen as terras de alén do horizonte. Non foi doado. Ou si. A caligrafía debuxada en Pontevedra proporcionouche o visado cara a mundos prohibidos, universos nin sequera imaxinados polos teus veciños do Lérez. Que unha muller saiba ler e entenda o latín a finais do século XVI non era o máis común, pero tampouco o teu destino estaba escrito na area con palabras do cotío. Os trazos, espetados polo vento na pel do mundo, indicaron dende nova que habías ver onde nace o sol, aquí onde a choiva nunca amaina. E ti, Isabel Barreto, primeira almiranta da Armada Española, fuches quen de te arrepoñer aos golpes de barlovento, para levar a cabo a dura e apaixonante travesía da túa vida. Alá, polos afastados mares do século XVI.

Illa de Santa Cruz. Día 18 de outubro de 1595. Chegaras alá, ao máis austral do arquipélago das Salomón, a doce mil quilómetros do porto peruano de Callao, logo de sete meses de travesía. Pontevedra ficaba tan lonxe. A vosa expedición mixta de homes e mulleres pretendía fundar unha colonia española nos mares do sur. Ese día, o fidalgo Álvaro de Mendaña morre por mor dunha estraña epidemia. Casaras con el nove anos antes e como herdanza nomeoute Gobernadora en Terra. O teu cuñado levou o título de Adiantado do Mar pero a epidemia tivo a ben levalo tamén consigo. E ti ficaches, á fronte do navío nun cargo nunca ostentado antes por unha muller, o que xerou todo tipo de suspicacias. O mando marítimo encheuse de sal, o do mar e o dos homes. Pero ti xa sabías de navegar. Coñecías a dureza do mando e a temperanza para guiar o rumbo cara ao futuro. Descubriras as illas Marquesas, poboaras Santa Cruz e afogaras varios motíns a bordo. En Santa Cruz deixaches o acougo e a covardía para sempre. Tamén ao teu primeiro home. Decidiches que a illa non era salubre e zarpaches rumbo a Manila. As Filipinas ficaban aínda cinco mil quilómetros de distancia pero iso non foi impedimento. Ti xa decidiras que nin o mar nin os homes habían poder contigo. E venciches as ondas, os intentos de rebelión, os celos, as mareas, o vento, o desasosego, as tormentas, a soidade de cuberta. Pousaches a ollada revirada no confín do mundo e cara a alá vogaches. Cara a alá. Atravesastes as Carolinas e as Marianas e, ao cabo de tres meses, o teu navío arribou en Manila. A recepción foi digna de heroes. Os rostros de sorpresa non fixeron máis ca encher o teu peito de orgullo. As presadas de salitre non magoaran a pel dura e curtida de quen dende o berce da boa vila soubo que había gobernar. Atrás as ondas, a morte. No bico do horizonte, a vida.

Descansastes en Manila seis meses, tempo abondo para que casaran case todas as mulleres da expedición. Tamén ti casaches cun afouto capitán do que sabías a lingua e a estirpe. O altar converteute en dona de Fernando de Castro, parente dos condes de Lemos e tamén galego. Mais ti non naceras para renunciar e, baixo o teu mando, embarcastes novamente cara a América. Era o día 10 de agosto de 1596, o inicio dunha singradura de trinta e cinco mil quilómetros antes de chegar a Acapulco nas vésperas de Nadal. Daquela, polas túas veas xa bulía máis salitre ca sangue. Xa ecoaba o vento de proa a popa. Xa tiñas os relos enganchados das paredes elásticas do corazón. E non hai quen bote o mar pola gorxa logo de telo engulido enteiro nas noites de temporal en cuberta. Quen vomita a marusía, os náufragos e os cadáveres das epidemias. Quen bota áncoras na terra logo de ser dona do mar.

O novelista británico Robert Graves escribiu as túas aventuras no libro "As illas da imprudencia". A túa vida, a de Isabel Barreto, a única muller que figura como Adiantada do mar océano. E para ti, Xohana Torres creou tamén os versos, as palabras, os pétalos, o vento:



Declara o oráculo:
Que a banda do solpor é mar de mortos,
incerta, última luz, non terás medo.
Que ramos de loureiro erguen rapazas,
que cor malva se decide o acio.
Que acades destas patrias a vendima.
Que amaine o vento, beberás o viño.
Que sereas sen voz a vela embaten.
Que un sumario de xerfa polos cons.

Así falou Penélope:
Existe a maxia e pode ser de todos.
¿A que tanto nobelo e tanta historia?

Eu tamén navegar.