Atallo para unha guerra

-¡Faime un castelo, faime un castelo! –berraches emocionada- ¡faime un castelo con dúas torres, unha para ver a nosa casa e a outra para ver América! Baixei a ollada toldada de arcanxos e enzoufei as mans na area. Propúxenme a tarefa de facer un furado fondo, tan fondo como os nosos medos e os nosos exilios. Quizais eu buscaba na auga purificadora nas profundidades da Terra o mesmo ca ti no aire canso desa Francia que nos aceptou como náufragas. “Mira, un día poderemos camiñar sobre o mar e chegaremos andando á casa. Non lle contes a ninguén o noso atallo”. O que ti non sabías, miña nena, é que non hai atallos para unha guerra.

Cando ti viches por primeira vez aquel mar sen espantos, sorriches. Levabas nos ollos os cumios dos Pirineos e nos pés as bochas -xa duras como a noite- dos camiños dos contrabandistas. A fronteira de Francia presentábasenos como a última posibilidade de deixar de escoitar os bombardeiros enriba de Madrid. Aquela cidade, que non era nosa tampouco, quixo selo como o derradeiro reduto da esperanza. Pensamos que sería o derradeiro lugar onde loitar pola república, sen saber que só sería o inicio dunha loita máis dura, a da supervivencia. E, cando recompuxemos aquelas maletas de coiro vello decidimos meter nelas ducias de cousas, obxectos da nosa efémera vida, sen saber que a memoria non cabe en ningún sitio. Nin sequera a dunhas nenas.

Talvez por iso a deixamos ciscada, coas tripas abertas e os nosos xoguetes zarrapicando as cunetas, como nenos mortos dunha guerra, cando fuximos a Europa. Pero ti, naquela praia inmensa parecías esquecer. Asemellaba que xa non sentías o cheiro nauseabundo da pólvora, nin a dor dos cascallos na rúa, nin sequera o sabor tan contraditorio dos botes de leite condensado que enchían de azucre os beizos cando só quixeramos que nos aloumiñase a alma. Asemellaba que perderas polos retortos cavorcos do cerebro, os berros de papá cando nos exhortaba para que non nos detivesemos. Que xa non sentías as bágoas de mamá cando vendeu o seu anel, o único lazo que lle quedaba xa co pasado. Pero, naquela praia.... naquela praia só había o silencio infinito de quen busca algo diferente en que pensar. Para non deixarse estrangular pola memoria que arrepía.

-¡Constrúeme unha torre! ¡unha torre que me deixe ver alén mar! –repetiches insistentemente.

E o areal multiplicou a túa voz. O océano levou a túa súplica ao seu ventre de baleas e barallocos. Deixouno remexerse coas algas e os golfiños e agatuñar polas furnas submariñas. Como un fuxido. As persoas amoreábanse ao noso carón contemplando o espectáculo infinito do ceo que se tingue de sangue no roibén. Cando morre cada día.

-Parece España –murmuraches, e todos deron en chorar.

Só ti mantiveches a ollada seca de dor e incomprensión, a mirada alucinada dunha nena que descoñecía por que tivera que abandonar a escola e a casa. O castiñeiro e a saia dos domingos. Os lapis de cores e o catón. Sei que o que máis che doían non eran as miñas mentiras, nin tan sequera o frío que se erguía pola noite coma unha fantasma ou a fame que berraba dende o abismo dos nosos estómagos. Sei que cando che fixen aquel leito na area seguiches a miña xogadela e durmiches ollando o ceo infinito de agosto sen odiarme. Nunca criches que fose un agasallo, nin que aqueles millóns de estrelas tivesen o teu nome escrito no firmamento. Como tampouco criches que chegariamos a pé por riba daquel océano maimiño que rompía, unha e outra vez, unha e outra vez, no limbo da nosa ollada de nenas.

Ti xa viras os arames e mais os soldados armados no horizonte acoutado da praia.

Ti xa sabías que nos habían botar daquel campo de refuxio. Outra vez.

A guerra non é bo lugar para dúas nenas.

Pero, insisto, iso ti xa o sabías.


“O exilio dos nenos”. Exposición no pazo municipal de exposicións Kiosco Alfonso da Coruña ata o 28 de febreiro de 2005.