A hora dos lectores e lectoras

A Biblioteca Virtual Galega converteuse xa, ós poucos meses do seu nacemento, nunha festa da palabra, un lugar de encontro para as letras galegas na que autores e lectores debullan os tesouros das creacións literarias. Por fin na Literatura galega empeza a ser a hora dos lectores.

Laura Tato, a responsable do proxecto que desenvolve a Universidade da Coruña, comentaba con orgullo que a Biblioteca Virtual Galega estaba a ser un éxito de visitas e de intercambio de opinións. Engadía que resultaba sorprendente descubrir as ganas que ten a xente de falar de Literatura. É marabilloso que as letras flúan polo imaxinario dos lectores, que dean que falar e comentar, que permitan unir e odiar. Historias para amar e para repudiar.


O noso sistema literario será completamente adulto cando os escritores se encontren palabra a palabra, letra a letra cos lectores e lectoras. Non é cuestión de cifras, nin de subvencións, nin moito menos de maior ou menor calidade literaria. Actualmente podemos gabar de ter na nosa Literatura autores e obras con maiúsculas que non envexan a ningún outro país. Temos unha nómina de escritores con creacións excelentes pero que na maior parte dos casos quedan cinguidos á lectura de só dous sectores: o público escolar coas lecturas obrigatorias e a rede mesta ganduxada por amigos e familiares.


Un encontro necesario



Existe un terceiro sector constituído polos propios autores porque o certo é que somos un pouco endogámicos. Tecemos unha malla de creadores que nos lemos uns ós outros, asistimos ás presentacións dos nosos libros e mesmo quedamos para falar cun só punto excluído da orde do día: a Literatura. É bonito querernos e apreciármonos. Pero non resulta nin con moito suficiente. Necesitamos abrirnos a pel literaria e facer que os lectores superen a soleira da obriga. Hai que deixar que adopten o papel protagonista que teñen na Literatura que creamos. Cómpre que falen, que esfaniquen e que elaboren a partir dos retallos espacios e personaxes, que se apropien das historias que nós inventamos. Non resultan, autores e lectores, elementos antagónicos senón complementarios para a formación do discurso literario.


Falar de Literatura


Creo moi constructivo que o público nos compare e nos critique. Non hai que concibir as críticas como algo malévolo senón como un síntoma de aprecio por unha obra. Significa que o texto implicou ó lector tanto como para valoralo positiva ou negativamente. Non falo, claro está, das críticas insultantes ou das maledicencias senón das formuladas dende o respecto. Falo de falar da Literatura. Os autores deben respectar as opinións dos lectores, sexan boas ou malas porque a Literatura débese a eles, a nós, única e exclusivamente ós lectores. E os escritores deberíamos ser conscientes de que dende un libro temos o poder de estragar varias horas de lecer que, voluntariamente, nos regalou un lector para entrarmos na súa vida. Isto é unha responsabilidade.


O compromiso cos lectores


Temos que abrir as fiestras do terror ó público e escapar da arañeira perniciosa das felicitacións abusivas. Un autor debe ser amado pero tamén ser criticado pola súa obra. Ten que gustar en ocasións e noutras moitas decepcionar. O lector debe sentir a liberdade de expresalo e, sobre todo, sentirse oído. Paréceme un exercicio saudable para a nosa Literatura e para nós mesmos como sociedade madura. Non podemos vivir nunha urna de cristal polo temor a que nos destrúan as críticas. Mais destrúe o silencio, a indiferencia e, sobre todo, a autocompracencia de illarnos nunha esfera inmune ós comentarios. Para min escribir é un compromiso que atinxe de cheo ó público lector.



Por iso me gusta tanto o espacio virtual (¿real?) de Biblioteca Virtual Galega, un espacio que, como todo, ten moitos aspectos mellorables. Tal e como está concebida, os lectores discuten, rabean e póñense en contacto cos autores para dicirlles gracias por tal obra ou vaia decepción aqueloutra. Podemos visitar as creacións de autores aínda inéditos e tamén os dos xa consagrados e valoralos abertamente. Mesmo podemos darlles unha puntuación en función do que nos parecen. Os lectores toman por fin a palabra. Isto supón manter unha Literatura viva e, parafraseando un anuncio da Mesa pola Normalización Lingüística “Queremos unha lingua así: gastada polo uso”, atrévome a dicir que querería unha Literatura gastada polo uso. Unha obra non está rematada ata que un lector a conclúe cando lle abre as portas da súa mente e lle permite medrar. Ata que os nosos protagonistas e antagonistas non cobran voz propia e movementos de seu na cabeza do público unha obra non é máis que un feixe de anacos de árbores cubertos de sangue. Son os lectores quen os converten en eternos ou efémeros.



A outra gran virtude que, ó meu parecer, ten a Biblioteca Virtual Galega son eses marabillosos textos autobiográficos nos que os autores deixan de ser anónimos e se converten en persoas de carne e óso. Pero do seu valor literario e humano falaremos outro día. Ben o merecen.