Gañadora da XXIV edición do Premio Manuel Lueiro Rey de Novela Curta, o xurado salientou de Non o saben as estrelas «a súa orixinalidade temática e o carácter innovador dun texto de lectura engaiolante e capacidade envolvente». Lorena Domínguez ve nesta novela un libro de viaxes ao revés no que "son os outros os que se moven". Para ela trátase dun relato "cheo de acenos, de luces e sombras, de impresións táctiles, de reflexións sobre o espazo e a identidade" e vese invadida tras da súa lectura por unha sensación de que alguén deixou sobre a mesa as costuras da vida. "Velaquí o sobrefiado, aquilo que impide que todo se esfiañe".
8 / 1 / 2019
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
"Agora durmo nun cuarto compartido" (11). Cando lemos a primeira frase desta historia, vencedora do XXIV Premio Manuel Lueiro Rey de Novela Curta, apenas podemos intuír o universo que está por despregarse ante nós. Diego Alfonsín xa publicara outros libros en castelán (
Lenta demolición e
Heidelberg y otros relatos), pero esta é a súa primeira achega ás nosas letras, unha achega da que o xurado do premio resaltou a súa orixinalidade e a capacidade de envolver o lector ou lectora naquilo que narra.
O certo é que, despois de ler a novela, invádenos a sensación de que alguén deixou sobre a mesa as costuras da vida. Velaquí o sobrefiado, aquilo que impide que todo se esfiañe. E de súpeto é como se non recoñeceramos a peza, como se non fose cortada da mesma tea ou polo mesmo patrón que a nosa propia vida. E aí, nese sobrefiado, reside a forza desta historia. "Os outros veñen e van. Eu permanezo" (11), así de sinxelamente nos expón o narrador protagonista a súa situación actual, residente no cuarto 102, onde hai oito camas máis, nun albergue dunha cidade non nomeada. E cóntanos da mesma maneira sinxela e fluída as súas experiencias vitais, que son como a leve sucesión das follas dun calendario.
O libro estrutúrase en fragmentos breves, pequenas escenas ás veces moi triviais e ao mesmo tempo dunha fondura desacougante, porque ao final a vida non vai máis alá diso. É coma un libro de viaxes ao revés. Son os outros os que se moven. Móvense nunha vida máis tanxible e máis humana, máis próxima e máis estraña tamén. O narrador relaciónase ás veces con personaxes que entran e desaparecen da escena do mesmo xeito anónimo e imperceptible ca se non fosen por alí; outras veces, con persoas que se unen ao seu tecido vital e emocional. Destacan Castro, da Florida, cuxo ritual para a cea o tranquiliza; Natsuki, do Xapón, coa que non sabe en que idioma se comunica; Carla, a recepcionista, á que lle gusta buscar polas rúas onde toca o violonchelo. Cada personaxe é coma un instrumento musical e fai soar melodías diferentes.
Así pois, hai varios vimbios interesantes cos que se constrúe a novela: o tecido das relacións humanas, a noción do íntimo, a transitoriedade que desacouga aos e ás que buscamos seguridade a pesar de sabermos que non existe. As certezas nas que se instala o protagonista son outras, e fannos reflexionar: "Ás veces penso que non fixen outra cousa na vida que camiñar", 49; "Hai un orgullo secreto e talvez inconfesable no precario enredo de xogar a ser outro", 62.
Finalmente, todas esas escenas breves, sinxelas e de conmovedora fondura, cobran vida nunha prosa fluída e certeira, que debuxa emocións e imaxes poderosas na nosa mente: "A pel de Natsuki cheira a praias amencendo despois das fogueiras", 29; "Ratas enormes percorren o mercado municipal durante a noite. Esvaran como peluches sinistros rabuñando veloces o frío duro do chan", 35.
O verso de María do Cebreiro que abre a novela e que lle dá título: "O que sabemos un do outro non o saben as estrelas", deixa intuír xa a intimidade sobrecolledora do que nos agarda, un relato cheo de acenos, de luces e sombras, de impresións táctiles, de reflexións sobre o espazo e a identidade: "Penso nos lugares onde vivín e nos corpos que agora pasarán alí a noite" (90). Fainos ver con ollos novos o que nos rodea. E é que podemos ler este libro en pouco tempo, pero seguramente nos deixe pegada.