RSS
CRÍTICA
Os crimes do basajaun
» Escritor/a:
Dolores Redondo
» Tradutor/a:
Héctor Cajaraville
» Ed. Edicións Xerais de Galicia,
» Ano: 2013
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Narrativa
» Pax: 456
» ISBN: 978-84-9914-479-5
Dolores Redondo Meira, unha autora navarra de ascendencia galega, constrúe na súa segunda novela un thriller onde se mestura a investigación policial e científica co suspense e coa mitoloxía das lendas navarras. O libro engancha ao lector, transpórtao a espazos que descoñece pero que de súpeto ten ganas de visitar, unha historia na que o ritmo non decae, senón que flúe en fervenza e nos subxuga. Ás veces, coma neste caso, as grandes promocións editoriais avalan historias que paga a pena ler.
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
“Amaia sentía naquel bosque presenzas tan palpables que resultaba fácil aceptar unha cultura druída, un poder da árbore por encima do home […]” (90). O protagonismo da paisaxe nesta novela é tal que dá nome á triloxía que inaugura, a triloxía do Baztán, e é que O gardián invisible está ambientada nese val navarro. Gran parte da acción transcorre na vila de Elizondo, de onde é oriúnda a protagonista, Amaia Salazar, inspectora encargada do caso dunhas nenas asasinadas. A trama policial mestúrase con pantasmas do pasado que acosan a Amaia, con escuros segredos familiares, coa mitoloxía navarra e con crenzas ancestrais coas que a investigación bate unha e outra vez. O resultado é unha novela vibrante, que mantén en vilo a quen a le páxina tras páxina, e que remata nun final que resolve o caso, pero que mantén unha serie de incógnitas arredor das protagonistas que aseguran a vontade de recuncar coa seguinte entrega.
A acción xorde, como dicimos, dunha investigación policial arredor dun asasino en serie, con todo o horror asociable a esta figura, agravado aínda polo feito de escoller coma vítimas unhas nenas, unhas adolescentes indefensas que seguramente coñecían o seu asasino. A forza da parte máis policial da historia provén da súa documentada bagaxe criminalística, da descrición pormenorizada de probas, análises e do propio operativo da investigación, paso a paso, o que se aproveita ademais para desmentir tópicos deste tipo de investigación difundidos por series televisivas coma CSI. Iso enlaza ademais co acervo mitolóxico da localidade en cuxa comprensión xogarán un papel fundamental o subinspector Jonan Etxaide, arqueólogo e antropólogo, e a tía de Amaia, Engrasi, que intenta sempre traspasar a coiraza cientificista da sobriña. A mestura de realismo e mitoloxía adquire unha densidade que outorga a sensación de adentrármonos noutra dimensión da paisaxe e dos feitos, na dimensión histórica cos autos de fe de 1610, e na prospección contida na tese de que o pasado sempre volve. E é que os feitos, mesmo os non reais, poden acabalo sendo polas consecuencias de quen actúa coma se o fosen. As doses de medo, tensión, intriga e fascinación que esperta a historia tal como nos vai sendo contada son moi elevadas e responden a unha estrutura sinxela, pero extraordinariamente efectiva.
A estrutura consta dunha modalización en terceira persoa omnisciente, e alterna acción e diálogos con partes máis descritivas e de introspección das personaxes. Por outra banda, hai algunhas analepses na vida da protagonista que nos permiten ir coñecendo pouco a pouco cal é ese escuro segredo que perturba o sono da inspectora Salazar. A autora traballa a intriga de maneira que cando chega a nós unha segunda versión de algo que xa nos foi contado, faino dun xeito tal que nos revela novos datos tan perturbadores como os que xa manexabamos. Así, e a través das pausas que diciamos, a paisaxe do Baztán vai inseríndose no noso imaxinario, xunto coa nenez de Amaia ou coa historia de Elizondo, ata chegar ao punto no que descricións, introspeccións e analepses acaban apaixonándonos tanto coma os diálogos e os momentos nos que a acción principal avanza máis.
No tocante ás personaxes, sobrancea sobre todas elas a da protagonista, Amaia Salazar, que destaca xa por ser unha protagonista feminina para unha novela negra, pero sobre todo polos misterios que a rodean, seguida polo resto do clan Salazar, un grupo de mulleres moito máis fortes e interesantes que os homes cos que comparten as súas vidas. O marido de Amaia, de feito, parece deseñado tan só como contrapunto necesario para certas conversas e para o tema da maternidade que non chega, e que se intúe que dará moito xogo nas seguintes entregas. O apelido da protagonista, por outra parte, evócanos irremediablemente, e non parece casual, o do chamado “avogado das bruxas”, o inquisidor Alonso de Salazar, que no auto de fe de 1610 deu un xiro ao proceso tratando de demostrar que moitas acusacións de bruxaría deviñan de fantasías particulares e xenreiras persoais e que non se sostiñan. A pantasma da nai de Amaia e a de Anne Arbizu son outras dúas figuras penetrantes e intimidatorias da novela.
Cando decidín ler este libro foi porque puido máis a curiosidade por saber a qué se debía a potente aposta editorial que o avalaba (en trece linguas xa, e coa fortuna de que unha sexa o galego), que o medo a atopar unha novela insubstancial pero moi ben promocionada, algo que por desgraza tampouco é infrecuente. Logo de lelo teño claro que ten moitísimo mérito enganchar ao lectorado desa maneira, transportalo a espazos que descoñece pero que de súpeto ten ganas de visitar, e conseguir unha historia na que o ritmo non decae, senón que flúe en fervenza e nos subxuga. A lingua na tradución de Héctor Cajaraville está coidada e a edición gústame máis que a castelá, se ben me chocou moito decatarme de que non se incluíron a dedicatoria, os agradecementos nin as citas que encabezaban a outra. Reproducirei aquí esas citas que abren o libro porque me parecen reveladoras do clima que crea a historia:
Olvidar es un acto involuntario. Cuanto más quieres dejar algo atrás, más te persigue (William Jonas Barkley).
Pero querida niña, esta manzana no es como las demás, porque esta manzana tiene magia. (Blancanieves, Walt Disney).
A fascinación polo val do Baztán e polos personaxes que o habitan espállase día a día. Agardamos xa, con impaciencia, por Legado nos ósos e Ofrenda á tormenta, que completarán a triloxía, espero que co mesmo acerto que este O gardián invisible. Fóra diso, só queda dicir que se eu tivera que facer un tráiler da novela incluiría sen dúbida a imaxe do teito vexetal de faias que cobre a quen se adentra no bosque do Baztán e estoutra secuencia magnífica: “Amaia imaxinou o efecto dunha longa ringleira de zapatos de festa aliñados naquela paraxe case fantástica”; e iso cunha voz en off que repetise basajaun e belagile, palabras que por seren alleas ao noso idioma parecen formar parte dalgún conxuro antigo. Ás veces, coma neste caso, as grandes promocións editoriais avalan historias que paga a pena ler.
15 / 2 / 2013
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
“Amaia sentía naquel bosque presenzas tan palpables que resultaba fácil aceptar unha cultura druída, un poder da árbore por encima do home […]” (90). O protagonismo da paisaxe nesta novela é tal que dá nome á triloxía que inaugura, a triloxía do Baztán, e é que O gardián invisible está ambientada nese val navarro. Gran parte da acción transcorre na vila de Elizondo, de onde é oriúnda a protagonista, Amaia Salazar, inspectora encargada do caso dunhas nenas asasinadas. A trama policial mestúrase con pantasmas do pasado que acosan a Amaia, con escuros segredos familiares, coa mitoloxía navarra e con crenzas ancestrais coas que a investigación bate unha e outra vez. O resultado é unha novela vibrante, que mantén en vilo a quen a le páxina tras páxina, e que remata nun final que resolve o caso, pero que mantén unha serie de incógnitas arredor das protagonistas que aseguran a vontade de recuncar coa seguinte entrega.
A acción xorde, como dicimos, dunha investigación policial arredor dun asasino en serie, con todo o horror asociable a esta figura, agravado aínda polo feito de escoller coma vítimas unhas nenas, unhas adolescentes indefensas que seguramente coñecían o seu asasino. A forza da parte máis policial da historia provén da súa documentada bagaxe criminalística, da descrición pormenorizada de probas, análises e do propio operativo da investigación, paso a paso, o que se aproveita ademais para desmentir tópicos deste tipo de investigación difundidos por series televisivas coma CSI. Iso enlaza ademais co acervo mitolóxico da localidade en cuxa comprensión xogarán un papel fundamental o subinspector Jonan Etxaide, arqueólogo e antropólogo, e a tía de Amaia, Engrasi, que intenta sempre traspasar a coiraza cientificista da sobriña. A mestura de realismo e mitoloxía adquire unha densidade que outorga a sensación de adentrármonos noutra dimensión da paisaxe e dos feitos, na dimensión histórica cos autos de fe de 1610, e na prospección contida na tese de que o pasado sempre volve. E é que os feitos, mesmo os non reais, poden acabalo sendo polas consecuencias de quen actúa coma se o fosen. As doses de medo, tensión, intriga e fascinación que esperta a historia tal como nos vai sendo contada son moi elevadas e responden a unha estrutura sinxela, pero extraordinariamente efectiva.
A estrutura consta dunha modalización en terceira persoa omnisciente, e alterna acción e diálogos con partes máis descritivas e de introspección das personaxes. Por outra banda, hai algunhas analepses na vida da protagonista que nos permiten ir coñecendo pouco a pouco cal é ese escuro segredo que perturba o sono da inspectora Salazar. A autora traballa a intriga de maneira que cando chega a nós unha segunda versión de algo que xa nos foi contado, faino dun xeito tal que nos revela novos datos tan perturbadores como os que xa manexabamos. Así, e a través das pausas que diciamos, a paisaxe do Baztán vai inseríndose no noso imaxinario, xunto coa nenez de Amaia ou coa historia de Elizondo, ata chegar ao punto no que descricións, introspeccións e analepses acaban apaixonándonos tanto coma os diálogos e os momentos nos que a acción principal avanza máis.
No tocante ás personaxes, sobrancea sobre todas elas a da protagonista, Amaia Salazar, que destaca xa por ser unha protagonista feminina para unha novela negra, pero sobre todo polos misterios que a rodean, seguida polo resto do clan Salazar, un grupo de mulleres moito máis fortes e interesantes que os homes cos que comparten as súas vidas. O marido de Amaia, de feito, parece deseñado tan só como contrapunto necesario para certas conversas e para o tema da maternidade que non chega, e que se intúe que dará moito xogo nas seguintes entregas. O apelido da protagonista, por outra parte, evócanos irremediablemente, e non parece casual, o do chamado “avogado das bruxas”, o inquisidor Alonso de Salazar, que no auto de fe de 1610 deu un xiro ao proceso tratando de demostrar que moitas acusacións de bruxaría deviñan de fantasías particulares e xenreiras persoais e que non se sostiñan. A pantasma da nai de Amaia e a de Anne Arbizu son outras dúas figuras penetrantes e intimidatorias da novela.
Cando decidín ler este libro foi porque puido máis a curiosidade por saber a qué se debía a potente aposta editorial que o avalaba (en trece linguas xa, e coa fortuna de que unha sexa o galego), que o medo a atopar unha novela insubstancial pero moi ben promocionada, algo que por desgraza tampouco é infrecuente. Logo de lelo teño claro que ten moitísimo mérito enganchar ao lectorado desa maneira, transportalo a espazos que descoñece pero que de súpeto ten ganas de visitar, e conseguir unha historia na que o ritmo non decae, senón que flúe en fervenza e nos subxuga. A lingua na tradución de Héctor Cajaraville está coidada e a edición gústame máis que a castelá, se ben me chocou moito decatarme de que non se incluíron a dedicatoria, os agradecementos nin as citas que encabezaban a outra. Reproducirei aquí esas citas que abren o libro porque me parecen reveladoras do clima que crea a historia:
Olvidar es un acto involuntario. Cuanto más quieres dejar algo atrás, más te persigue (William Jonas Barkley).
Pero querida niña, esta manzana no es como las demás, porque esta manzana tiene magia. (Blancanieves, Walt Disney).
A fascinación polo val do Baztán e polos personaxes que o habitan espállase día a día. Agardamos xa, con impaciencia, por Legado nos ósos e Ofrenda á tormenta, que completarán a triloxía, espero que co mesmo acerto que este O gardián invisible. Fóra diso, só queda dicir que se eu tivera que facer un tráiler da novela incluiría sen dúbida a imaxe do teito vexetal de faias que cobre a quen se adentra no bosque do Baztán e estoutra secuencia magnífica: “Amaia imaxinou o efecto dunha longa ringleira de zapatos de festa aliñados naquela paraxe case fantástica”; e iso cunha voz en off que repetise basajaun e belagile, palabras que por seren alleas ao noso idioma parecen formar parte dalgún conxuro antigo. Ás veces, coma neste caso, as grandes promocións editoriais avalan historias que paga a pena ler.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal