RSS
CRÍTICA
A permeabilidade das máscaras
» Tradutor/a:
Elías Portela Fernández
» Ed. Edicións Barbantesa,
» Ano: 2011
» Xénero: Poesía
» Coleccion:
» Pax: 90
» ISBN: 978-84-938859-3-9
Elías Knörr é o alter ego de Elías Portela (Cangas do Morrazo, 1981), poeta e tradutor en galego. Con este pseudónimo foi escollido coma un dos tres poetas máis representativos da lírica actual islandesa, na Poetry Review do Reino Unido. Este é o seu primeiro libro en islandés. Portela confecciónase unha máscara a medida con fasquía e sotaque islandés que lle permite inxerirse nun espazo alleo e procurar unha escrita anovadora coa que transitar novos vieiros.
Antía Marante Arias. A Coruña
De cando en vez atópanse nos andeis das librarías determinados poemarios cuxa “historia externa” supera en poesía e quilometraxe ao contido das súas páxinas. Este é o caso de O mariñeiro con cabalos matutinos baixo o vestido, tradución ao galego do último libro de poemas publicado en Islandia por Elías Knörr baixo o título de Sjóarinn með morgunhestana undir kjólnum (Stella, 2010). Tras este nome agóchase o poeta e tradutor Elías Portela (Cangas do Morrazo, 1981) que se trasladou a Reykiavík e irrumpiu exitosamente no sistema literario desta terra de xeo cun poemario ao que agora o lectorado pode ter acceso en galego grazas á editorial Barbantesa.
Coma se dun ilusionista se tratase, no epílogo ou “Longa viaxe para cambiar de vestido”, Elías Portela descobre as chaves do artificio e reconstrúe o percorrido deste libro que xorde ante a vontade de facerse un oco na cultura islandesa, pouco permeable ás influencias externas. Nestas coordenadas Portela, no canto de presentar de boas a primeiras a súa identidade real, confecciónase unha máscara a medida con fasquía e sotaque islandés que lle permite inxerirse nun espazo alleo e procurar unha escrita anovadora coa que transitar novos vieiros. Así trala publicación do poemario sae á luz a achega “Island Now”, na británica Poetry Review, onde o poeta galego con disfrace islandés é considerado, xunto con Sjón e Kári Tulinius, un dos principais representantes da lírica islandesa actual.
Cómpre coñecer as circunstancias que envolven a obra para, a continuación, deixalas ao lado e transitar sen exceso de equipaxe no mundo de Elías Knörr −o antropónimo knörr fai referencia aos barcos que os antigos nórdicos empregaban para comerciar− onde sobrancean imaxes poéticas de grande forza. Esta lectura, sen exceso de equipaxe, permite o mergullo libre na escrita irónica, rebuldeira, impactante e lúdica dun eu poético/poeta que ensaia, entre outras moitas cousas, a súa transformación en mariñeiro ao tempo que se confesa máis próximo ás etimoloxías e leixapréns que aos nós ou marusías:
“Non, eu vou converterme en mariñeiro da fin do mundo e vagar polos océanos e as ruínas do mar e os restos e os vestixios salgados, ata que atope un reflexo tranquilizador”
O mariñeiro con cabalos matutinos baixo o vestido sobrancea como canto atemporal que parte dunha estampa medieval de mosteiro, manuscritos e monxes e deriva en tránsito por unha galería de personaxes onde tanto o mítico e imaxinario −sereas, Damas da Montaña, valkyrias, unha dama con cola de pavo− coma o cotiá e inmediato −dúas amas de casa, raparigas belidas, un biólogo− é susceptible de converterse en protagonista e punto de partida dunha imaxe poética insólita e subversiva. As referencias mariñas, sempre latentes e explícitas en momentos chave, visibilizan tamén a concepción da escrita presente neste libro: o espazo poético é empregado como escenario de xogos e transformacións onde a identidade vai e vén como as ondas dun mar que se intúe vencello entre xeografías galegas e islandesas. Asemade o acto de escrita poética conflúe coa concepción metafórica da actividade do poeta como mariñeiro e dos poemas como cartografías acuáticas nas que somerxerse:
“O mariñeiro flúe
A súa escuma
esténdese en linguas novas”
“Acabaremos con toda a terra
e mergullarémonos en poemas”
A imaxinería mariña que destilan os versos de Knörr chama a atención tamén sobre a natureza transgender do libro. Así cada golpe de mar trae consigo unha nova fasquía aos versos e o movemento das mareas marca o ritmo da subversión dos roles e da presentación de personaxes −“Non, cando esperte non me vou acender e converterme nunha típica monxa de claustro, colgada do teito coma a lámpada máis ornamental”, “Son un miserable poeta/que fai o amor con musas desnutridas”, “Agora son muller e son nena”− e, por osmose, dos elementos paisaxísticos que tampouco teñen nada que ver co que semellan de boas a primeiras −“O horizonte é unha cordela/ Alí/ o poeta ten que deixar a súa roupa/a secar”−. Deste xeito a volubilidade do eu poético converte a lectura nunha regueirada de chiscadelas irónicas e require a un lector cómplice disposto a chimpar dunha realidade a outra nunha inusitada travesía ata o fin do mundo.
Knörr aposta por unha escrita de xiros e vaivéns onde o lector bate con premisas tales coma o desvío cara á chiscadela surreal e retranqueira −“Mais tras o último Big Bang/o meu peiteado/aínda está/practicamente intacto”−, o paso da inmersión total na ficción poética á referencia ás engrenaxes construtivas −“Eu son o actor/Eu son o escenario”, “Os espectadores perciben poemas/ que se converten nun documental”−, o contrapunto lúdico-erótico −“as abellas da túa lingua/ desexan saliva e ambrosía” ou as referencias á superficialidade consumista da sociedade islandesa onde o libro sae á luz −“As Divas da beleza venden/ a súa cuota de fillos/ e vólvense máis fermosas”.
Todas as liñas aquí vertidas resultan insuficientes para dar conta dun universo que se expande co pulo dun eu poético que vai colocando sobre cara e corpo múltiples máscaras e disfraces. Así o transformismo antóllase actividade idónea en múltiples niveis que, ademais de facilitar a inmersión do poeta nun novo contexto, enriquece o cuestionamento desde dentro de moldes e clixés sexuais. Ao fin trala sucesión de máscaras, feitas todas elas dun material permeable a realidades propias e alleas, albíscase a figura do Elías-tradutor que no trasfego lingüístico e poético do Sjóarinn islandés ao Mariñeiro consegue manter o nivel de auga deste coidadoso sistema de vasos comunicantes e completar o proceso co lanzamento da mesma mensaxe a outro (o noso) mar e en diferente botella.
14 / 6 / 2012
Antía Marante Arias. A Coruña
De cando en vez atópanse nos andeis das librarías determinados poemarios cuxa “historia externa” supera en poesía e quilometraxe ao contido das súas páxinas. Este é o caso de O mariñeiro con cabalos matutinos baixo o vestido, tradución ao galego do último libro de poemas publicado en Islandia por Elías Knörr baixo o título de Sjóarinn með morgunhestana undir kjólnum (Stella, 2010). Tras este nome agóchase o poeta e tradutor Elías Portela (Cangas do Morrazo, 1981) que se trasladou a Reykiavík e irrumpiu exitosamente no sistema literario desta terra de xeo cun poemario ao que agora o lectorado pode ter acceso en galego grazas á editorial Barbantesa.
Coma se dun ilusionista se tratase, no epílogo ou “Longa viaxe para cambiar de vestido”, Elías Portela descobre as chaves do artificio e reconstrúe o percorrido deste libro que xorde ante a vontade de facerse un oco na cultura islandesa, pouco permeable ás influencias externas. Nestas coordenadas Portela, no canto de presentar de boas a primeiras a súa identidade real, confecciónase unha máscara a medida con fasquía e sotaque islandés que lle permite inxerirse nun espazo alleo e procurar unha escrita anovadora coa que transitar novos vieiros. Así trala publicación do poemario sae á luz a achega “Island Now”, na británica Poetry Review, onde o poeta galego con disfrace islandés é considerado, xunto con Sjón e Kári Tulinius, un dos principais representantes da lírica islandesa actual.
Cómpre coñecer as circunstancias que envolven a obra para, a continuación, deixalas ao lado e transitar sen exceso de equipaxe no mundo de Elías Knörr −o antropónimo knörr fai referencia aos barcos que os antigos nórdicos empregaban para comerciar− onde sobrancean imaxes poéticas de grande forza. Esta lectura, sen exceso de equipaxe, permite o mergullo libre na escrita irónica, rebuldeira, impactante e lúdica dun eu poético/poeta que ensaia, entre outras moitas cousas, a súa transformación en mariñeiro ao tempo que se confesa máis próximo ás etimoloxías e leixapréns que aos nós ou marusías:
“Non, eu vou converterme en mariñeiro da fin do mundo e vagar polos océanos e as ruínas do mar e os restos e os vestixios salgados, ata que atope un reflexo tranquilizador”
O mariñeiro con cabalos matutinos baixo o vestido sobrancea como canto atemporal que parte dunha estampa medieval de mosteiro, manuscritos e monxes e deriva en tránsito por unha galería de personaxes onde tanto o mítico e imaxinario −sereas, Damas da Montaña, valkyrias, unha dama con cola de pavo− coma o cotiá e inmediato −dúas amas de casa, raparigas belidas, un biólogo− é susceptible de converterse en protagonista e punto de partida dunha imaxe poética insólita e subversiva. As referencias mariñas, sempre latentes e explícitas en momentos chave, visibilizan tamén a concepción da escrita presente neste libro: o espazo poético é empregado como escenario de xogos e transformacións onde a identidade vai e vén como as ondas dun mar que se intúe vencello entre xeografías galegas e islandesas. Asemade o acto de escrita poética conflúe coa concepción metafórica da actividade do poeta como mariñeiro e dos poemas como cartografías acuáticas nas que somerxerse:
“O mariñeiro flúe
A súa escuma
esténdese en linguas novas”
“Acabaremos con toda a terra
e mergullarémonos en poemas”
A imaxinería mariña que destilan os versos de Knörr chama a atención tamén sobre a natureza transgender do libro. Así cada golpe de mar trae consigo unha nova fasquía aos versos e o movemento das mareas marca o ritmo da subversión dos roles e da presentación de personaxes −“Non, cando esperte non me vou acender e converterme nunha típica monxa de claustro, colgada do teito coma a lámpada máis ornamental”, “Son un miserable poeta/que fai o amor con musas desnutridas”, “Agora son muller e son nena”− e, por osmose, dos elementos paisaxísticos que tampouco teñen nada que ver co que semellan de boas a primeiras −“O horizonte é unha cordela/ Alí/ o poeta ten que deixar a súa roupa/a secar”−. Deste xeito a volubilidade do eu poético converte a lectura nunha regueirada de chiscadelas irónicas e require a un lector cómplice disposto a chimpar dunha realidade a outra nunha inusitada travesía ata o fin do mundo.
Knörr aposta por unha escrita de xiros e vaivéns onde o lector bate con premisas tales coma o desvío cara á chiscadela surreal e retranqueira −“Mais tras o último Big Bang/o meu peiteado/aínda está/practicamente intacto”−, o paso da inmersión total na ficción poética á referencia ás engrenaxes construtivas −“Eu son o actor/Eu son o escenario”, “Os espectadores perciben poemas/ que se converten nun documental”−, o contrapunto lúdico-erótico −“as abellas da túa lingua/ desexan saliva e ambrosía” ou as referencias á superficialidade consumista da sociedade islandesa onde o libro sae á luz −“As Divas da beleza venden/ a súa cuota de fillos/ e vólvense máis fermosas”.
Todas as liñas aquí vertidas resultan insuficientes para dar conta dun universo que se expande co pulo dun eu poético que vai colocando sobre cara e corpo múltiples máscaras e disfraces. Así o transformismo antóllase actividade idónea en múltiples niveis que, ademais de facilitar a inmersión do poeta nun novo contexto, enriquece o cuestionamento desde dentro de moldes e clixés sexuais. Ao fin trala sucesión de máscaras, feitas todas elas dun material permeable a realidades propias e alleas, albíscase a figura do Elías-tradutor que no trasfego lingüístico e poético do Sjóarinn islandés ao Mariñeiro consegue manter o nivel de auga deste coidadoso sistema de vasos comunicantes e completar o proceso co lanzamento da mesma mensaxe a outro (o noso) mar e en diferente botella.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal