Na singular concepción da obra, así como na tensión conseguida entre realidade e soño é onde radican, segundo María Xesús Nogueira , os principais valores deste libro, gañador do X Premio de Poesía Concello de Carral. Un libro solidamente trabado, escrito cunha linguaxe que bota man con frecuencia de expresións en francés e mesmo en alemán para procurar o contrapunto ou o matiz, así como de elementos do cotián.
1 / 12 / 2008
María Xesús Nogueira. Lugo
A publicación de
Nadja c’est moi, obra gañadora do X Premio de Poesía Concello de Carral, produciuse case de maneira simultánea á de
Amebas, accésit do Premio Esquío. Os dous libros dan deste xeito continuidade a un proxecto poético que se comezou a coñecer en 2003, coa aparición d’
A tensa calma da catapulta.
De igual maneira que acontecía neste primeiro libro, o escritor volve escoller un título que provoca o estrañamento e aborda de novo o tema da ausencia, neste caso a dun enigmático personaxe arredor do que xira o discurso e a experiencia vital da voz poética. A obra posúe ademais unha evidente dimensión intertextual, ao dialogar coa novela
Nadja, de André Breton, de onde toma non só o título e o personaxe central, senón tamén o irracionalismo dos “Fragmentos inconexos dun diario de Nadja” que abren o libro:
“Hoxe decidín escribir películas en branco e negro. Quero encher o meu caderno novo atopado no lixo de cine de suspense e de misterio... Teño plans asasinos e miradas de ollos rusos. Decidín comezar por facerlle un casting minucioso e con trampas. Quero darlle o papel de heroína a Lola Gaos.”
A incorporación deste diario fragmentario supón ademais a apertura do libro a outras formas textuais, así como a anticipación da ambigüidade na que se instala o personaxe central, que se deduce xa dalgúns datos do
caderno atopado, “un pequeno vulgar caderno de follas cuadriculadas” que leva “escrito o seu nome con letras minúsculas (“nadja”)” e do que “só resulta posible descifrar as primeiras páxinas e outro par delas polo medio”.
O misterio que envolve o personaxe de Nadja contrasta co verso que abre a serie de poemas e que constitúe un verdadeiro
leit-motiv: “Nadja existe”. As corenta e catro composicións que integran a parte central do libro son unha evocación idealizadora desta muller polas rúas dunha “cidade sen Sena e sen fermosas pontes” que conduce á obsesión e á loucura. A constante afirmación da realidade de Nadja contrasta co testemuño dos “invidentes que negan a súa existencia” e mesmo co da ciencia: “Sei que Nadja existe a cada instante / por máis que a ciencia emita certidumes”. Tales desencontros xeran unha tensión que se vai incrementando conforme avanzamos na lectura da obra e que chega a cuestionar o estatus da propia voz: “son unha idea súa”, “se non a busco non son nada”.
Nadja c’est moi é polo tanto un libro recorrente e solidamente trabado, escrito cunha linguaxe que bota man con frecuencia de expresións en francés e mesmo en alemán para procurar o contrapunto ou o matiz, así como de elementos do cotián. Por outra banda, hai un intento de crear unha simboloxía envolvente (a “cidade morta”, o “can vello cheo de carrachas”), que se resolve por veces en imaxes suxestivas: o
ceo caendo nos tellados, a cidade que se desfai na gorxa. Noutros casos, a imaxinería perde brillo, talvez polo emprego reiterado do símil (cidade
morta como unha voda por poderes), ou talvez por algunha expresión prosaica de máis (“tamén teño por veces días tontos”) nun libro que, pola súa formulación, semella non facer concesións á lóxica nin ás convencións estabelecidas. É precisamente na singular concepción da obra, baseada na inversión da cita de Breton incluída no final do poemario (“xa que ti existes como ti só sabes existir, talvez non sería necesario que este libro existise”), así como na tensión conseguida entre realidade e soño onde radican, ao meu entender, os principais valores do libro.