RSS
CRÍTICA
Fitando con horror o río do tempo
» Escritor/a:
Xavier Alcalá
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2005
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Literaria
» Pax: 424
» ISBN: 84-8288-802-1
A segunda entrega da triloxía «Evanxélica memoria», proxecto narrativo que conta en clave de novela a represión sufrida polas comunidades evanxélicas en Galicia, céntrase no período que vai do final da guerra civil ao remate dos anos corenta. Este libro enfronta aos lectores coa realidade da posguerra, marcada pola brutalidade fascista e pola resistencia dos derrotados, que tentan sobrevivir nunha sociedade consumida e amedrentada.
María Liñeira. Oxford
Xavier Alcalá vén de publicar o segundo volume da súa triloxía “Evanxélica memoria”, encetada no 2004 coa novela “Entre fronteiras”, e que apareceu reseñada neste mesmo espazo. Esta nova entrega das lembranzas de Manuel Valeriano Liñares Couto leva por título “Nas catacumbas” (Galaxia, 2005), e correspóndese co período comprendido entre a fin da guerra civil e o inicio dos anos cincuenta, ou sexa, co máis duro da dura longa noite de pedra. A triloxía completarase coa publicación dun terceiro libro, “Unha falsa luz”, que se ocupará do resto do Franquismo.
“Voltan tempos ourizo...”
Este orixinal e interesante proxecto literario é, en palabras do seu narrador protagonista, unha “débeda que temos cos que foron silenciados”. Manuel é o voceiro da comunidade protestante galega que, ao igual que os cristiáns primitivos, vive agochada “nas catacumbas”, mas nunhas catacumbas ben concorridas. Porque aínda que é certo que estas tres novelas teñen como obxectivo dar a coñecer a historia dos “herexes”, non o é menos que por elas desfila grande parte da heterodoxia que invernaba durante a Ditadura, que non era pouca. Deixaramos a Manuel Valeriano loitando na Guerra. Agora asistimos ao seu regreso, á súa reincorporación á vida civil e no posto de ferroviario. O seu expediente de “protestante, masón e comunista”, amigo de “galeguistas”, traeralle toda clase de problemas, que el enfrontará con sorprendente enteireza. O primeiro deles é un traslado/exilio a Cáceres, que a min non deixa de lembrarme á primeira parte do “Sempre en Galiza”. Chegará despois o ansiado regreso ao País, destinado a unha vila do norte, señorita e conservadora, da que non se di o nome, pero que ten un arrecendo ao Betanzos dos Cabaleiros. Alí o protagonista fará por vida. Casará coa súa moza de sempre, a Carmela, e formarán unha familia. Alí traballarán arreo e sufrirán as miserias e envexas dunha España de beatas e confesionarios.
O relato ten unha feitura clásica e sinxela, e a vontade de asemellarse estilisticamente aos relatos bíblicos, evanxélicos. A voz narrativa é o propio Manuel, quen a través da súa inocencia, cualidade humana ben escasa e deostada en tempos escuros, nos conta de si e dos que o rodean. Non podemos falar de varias voces, pero si do esforzo que o protagonista fai por ver a vida a través dos ollos dos outros, mesmo dos seus propios verdugos. A cita do historiador inglés Thomas Carlyle que se recolle no prólogo, “a História é a essência de innúmeras biografias”, anuncia o concepto sobre o que se constrúe a triloxía: a intrahistoria unamuniana. Os “grandes” acontecementos históricos aparecen no texto na medida en que tiveron relevancia no día a día, porque iso é basicamente o que nos conta Alcalá, a cotidianeidade da longa posguerra española, das pequenas xestas e das pequenas infamias. Aparecen nestas páxinas todos e cada un dos protagonistas do drama: a Igrexa na súa ampla xerarquía (bispos, cregos, monxas), os membros de Falanxe, a Garda Civil, os médicos, os mestres, os labregos, os fuxidos, e as mulleres, na súa propia clase social, fondamente reivindicadas. Cando se conta dos “tempos ourizo de rapiña e disparos, / de angurias decoradas por cregos e trompetas, / estampas e desfiles” hai que contar cousas terríbeis, que Alcalá non nos aforra, axudando así a desmitificar, por exemplo, a imaxe heroica dos fuxidos.
Se “Entre fronteiras” era un libro cheo de descubertas, a mocidade é o tempo da sorpresa; “Nas catacumbas” é a reafirmación naquilo que foi descuberto: a fe, o amor, a paz. Podería parecer trala morte de Deus, neste tempo de novos caciques, familias desestruturadas, e caída das grandes ideoloxías, que Alcalá se pasa de cándido. Non sexamos nós tan inxenuos. A heroicidade ten de ser algo así, simple, de diario. Coma cando nun autobús, na Alabama dos anos 50, Rose Lee Parks se negou a cederlle o asento a un home branco.
21 / 11 / 2005
María Liñeira. Oxford
Xavier Alcalá vén de publicar o segundo volume da súa triloxía “Evanxélica memoria”, encetada no 2004 coa novela “Entre fronteiras”, e que apareceu reseñada neste mesmo espazo. Esta nova entrega das lembranzas de Manuel Valeriano Liñares Couto leva por título “Nas catacumbas” (Galaxia, 2005), e correspóndese co período comprendido entre a fin da guerra civil e o inicio dos anos cincuenta, ou sexa, co máis duro da dura longa noite de pedra. A triloxía completarase coa publicación dun terceiro libro, “Unha falsa luz”, que se ocupará do resto do Franquismo.
“Voltan tempos ourizo...”
Este orixinal e interesante proxecto literario é, en palabras do seu narrador protagonista, unha “débeda que temos cos que foron silenciados”. Manuel é o voceiro da comunidade protestante galega que, ao igual que os cristiáns primitivos, vive agochada “nas catacumbas”, mas nunhas catacumbas ben concorridas. Porque aínda que é certo que estas tres novelas teñen como obxectivo dar a coñecer a historia dos “herexes”, non o é menos que por elas desfila grande parte da heterodoxia que invernaba durante a Ditadura, que non era pouca. Deixaramos a Manuel Valeriano loitando na Guerra. Agora asistimos ao seu regreso, á súa reincorporación á vida civil e no posto de ferroviario. O seu expediente de “protestante, masón e comunista”, amigo de “galeguistas”, traeralle toda clase de problemas, que el enfrontará con sorprendente enteireza. O primeiro deles é un traslado/exilio a Cáceres, que a min non deixa de lembrarme á primeira parte do “Sempre en Galiza”. Chegará despois o ansiado regreso ao País, destinado a unha vila do norte, señorita e conservadora, da que non se di o nome, pero que ten un arrecendo ao Betanzos dos Cabaleiros. Alí o protagonista fará por vida. Casará coa súa moza de sempre, a Carmela, e formarán unha familia. Alí traballarán arreo e sufrirán as miserias e envexas dunha España de beatas e confesionarios.
O relato ten unha feitura clásica e sinxela, e a vontade de asemellarse estilisticamente aos relatos bíblicos, evanxélicos. A voz narrativa é o propio Manuel, quen a través da súa inocencia, cualidade humana ben escasa e deostada en tempos escuros, nos conta de si e dos que o rodean. Non podemos falar de varias voces, pero si do esforzo que o protagonista fai por ver a vida a través dos ollos dos outros, mesmo dos seus propios verdugos. A cita do historiador inglés Thomas Carlyle que se recolle no prólogo, “a História é a essência de innúmeras biografias”, anuncia o concepto sobre o que se constrúe a triloxía: a intrahistoria unamuniana. Os “grandes” acontecementos históricos aparecen no texto na medida en que tiveron relevancia no día a día, porque iso é basicamente o que nos conta Alcalá, a cotidianeidade da longa posguerra española, das pequenas xestas e das pequenas infamias. Aparecen nestas páxinas todos e cada un dos protagonistas do drama: a Igrexa na súa ampla xerarquía (bispos, cregos, monxas), os membros de Falanxe, a Garda Civil, os médicos, os mestres, os labregos, os fuxidos, e as mulleres, na súa propia clase social, fondamente reivindicadas. Cando se conta dos “tempos ourizo de rapiña e disparos, / de angurias decoradas por cregos e trompetas, / estampas e desfiles” hai que contar cousas terríbeis, que Alcalá non nos aforra, axudando así a desmitificar, por exemplo, a imaxe heroica dos fuxidos.
Se “Entre fronteiras” era un libro cheo de descubertas, a mocidade é o tempo da sorpresa; “Nas catacumbas” é a reafirmación naquilo que foi descuberto: a fe, o amor, a paz. Podería parecer trala morte de Deus, neste tempo de novos caciques, familias desestruturadas, e caída das grandes ideoloxías, que Alcalá se pasa de cándido. Non sexamos nós tan inxenuos. A heroicidade ten de ser algo así, simple, de diario. Coma cando nun autobús, na Alabama dos anos 50, Rose Lee Parks se negou a cederlle o asento a un home branco.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal