Novela de iniciación, María Liñeira ve "Solimán" como unha novela de costumes que reflicte a vida da xeneración que agora anda arredor dos trinta anos e a do país que se iniciaba na democracia.
19 / 7 / 2004
María Liñeira. Santiago.
Na súa última novela Xesús Fraga (Londres, 1971) cédelle a voz narrativa aos que o 23-F os pillou xogando. Solimán é a historia de Álvaro e a través del a crónica da súa xeración, a que naceu na década dos 70 e en certa medida estreou a Democracia. Naceron, criáronse e foron á escola nun mundo en vías de extinción, e ao chegar a adolescencia o mesmo país estaba adolescente.
Esta é a terceira incursión no eido da narrativa deste xornalista de La Voz de Galicia. As súas dúas anteriores obras, Tute para catro (Xerais, 2000), un libro de relatos (ou novela no sentido románico do termo), e A-Z (Xerais, 2003), unha “crónica sentimental de Londres” están acuguladas dunha notábel vocación memorialística á que non é allea Solimán. Os ambientes (a vila de Untia), o cambio social, a xeración dos que agora teñen trinta anos. O mosaico social de Solimán fica máis completo coa lectura de Tute para catro, unha serie de flashes dunha inusitada profundidade psicolóxica.
Pero Solimán é ademais unha novela de formación, bildungsroman chámanlle, onde o protagonista, Álvaro, lembra a súa vida e os acontecementos que a marcaron dende o presente dos trinta anos. Unha xolda nocturna co que en tempos fora o seu mellor amigo serve como detonante para que a memoria de Álvaro faga repaso. E comeza a historia, como non podía ser doutra maneira, polo paraíso da infancia, os xogos na casa dos avós e o amor da infancia, Lucía. A esa reprodución da fábula de Robin Hood chega Román, arrebatándolle literalmente e durante un combate con espadas o título ao protagonista e polo tanto o amor de Lucía-Marian. Román será sempre un motivo de tensión, o mellor amigo e ao mesmo tempo o antagonista. Chegan entón os anos da escola, unha escola represiva e anacrónica e os anos do descubrimento tímido do sexo e a amizade. Virá despois o instituto e o consumo de drogas. Álvaro segue obsesionado pola relación de Lucía e Román e só a chegada a Santiago para estudar Psicoloxía e a descuberta definitiva das relacións de parella o farán esquecer a Marian. Despois dos anos universitarios prodúcese o choque coa realidade do mundo laboral, o regreso a Untia, esa fermosa metáfora de Betanzos e as vilas galegas entendo eu, cun traballo gris e unha relación gris. E como non, coa crise dos trinta que explota definitivamente coa noticia do casamento de Román. Un amigo que encarna o triunfador de teleserie americana: a self made man, con empresa propia e coche deportivo, casado pero mullereiro. E no outro polo está Álvaro, estudado pero un miñaxoia. Demasiado simple, non lles parece? Solimán é unha novela de costumes de fácil lectura, onde se verán reflectidos, co pracer que supón a identificación, todos aqueles que teñan arredor dos trinta. Pero a narrativa queda nesa codia. É verdade que as últimas páxinas agoiran un interesante segundo plano de lectura. Porque se o solimán é unha “substancia corrosiva e velenosa usada en farmacia”, na tradición galega a palabra leva implícita a idea da morte por amor. Ou sexa, Castelao e o boticario Don Saturio d’Os vellos non deben de namorarse. E ao contrario dos protagonistas da peza de Castelao Álvaro fai promesa de non ter que chegar a vello para namorarse e pedir un “resolio de mel, tan doce que poida deixar a vida sen sentir”, porque as voltas que o protagonista dá rematan por asegurarnos que o amor é o único que realmente ten importancia porque, e xa o dicía Pessoa, “a final só as criaturas que nunca escreveram cartas de amor é que são ridículas”. Por iso o final de Solimán é esperanzador, aínda que non pase ser un eterno retorno.