RSS
CRÍTICA
Distopía en clave de conto
» Escritor/a:
Teresa González Costa
» Ed. Edicións Xerais de Galicia,
» Ano: 2012
» Xénero: Infantil-Xuvenil
» Coleccion: Fóra de Xogo
» Pax: 280
» ISBN: 978-84-9914-434-4
O primoxénito da familia Semper-Vanien, tras nacer cun misterioso mal, centra a súa existencia na experimentación para dar cunha cura que anule a súa diferenza. Así, deseña un mundo á súa medida que esvaeza a súa condición de “monstro” rexeitado. Unha novela ambiciosa que pon en pé todo un mundo a partir de claves coñecidas ben interiorizadas e que mantén o interese e a tensión na lectura mesturando ingredientes da estirpe do gótico, o fantástico e o terror.
Isabel Soto. Santiago
A coincidencia no tempo de varias novelas que apostan polo subxénero da antiutopía deberá ser posta de relevo, cando teñamos a perspectiva suficiente, en relación coa etapa que estamos a vivir. No caso de Eu, pel tal elección preséntase ao alcance do público xuvenil cunha voz que debuta neste terreo tras A filla do ladrón de bicicletas.
A revisión do publicado até o de agora neste ano convulso ofrece un balance sen excesivas mostras anovadoras nin arriscadas. De aí que a novela de Teresa González Costa destaque por distinta, porque inquieta e suxire e porque bota man de elementos dun imaxinario que, sen seren novos, se integran na súa trama e poden establecer itinerarios culturais. En xustiza, Eu, pel é un relato máis que digno e, aínda que o tempo e o lectorado terán que ditaminalo, se cadra estamos perante unha das propostas máis salientables do ano, tendo en conta o contexto da nosa LIX e as precisións apuntadas.
A estrutura da novela reflicte o antes e o despois da illa Meridiana, un lugar de existencia apracible e cun ambiente marcadamente artístico, convertido de súpeto nunha sociedade arrepiante controlada polo Innominable. O primoxénito da familia Semper-Vanien, tras nacer cun misterioso mal, centra a súa existencia na experimentación para dar cunha cura que anule a súa diferenza. Así, deseña un mundo á súa medida que esvaeza a súa condición de “monstro” rexeitado. Para os seus fins precisa a Niki, elixida por posuír dotes artísticos innatos, perfeccionados na Academia do mestre Galean. Deste xeito, a novela artéllase en tres partes: a descrición da vida de Meridiana até o capítulo X –malia ser este unha transición centrada no pasado e nos propósitos do vilán–; o asentamento da sociedade imposta e os mecanismos de resistencia, nos que ten un papel destacado Tomás, cuxo talento artístico fóra dos canons e o seu carácter desencadean un conflito paralelo e mais a historia de amor con Niki (XI-XXIII); e, finalmente, o desenlace (do XXIV ao final).
Malia o predominio da parte “distópica”, Eu, pel utiliza os motivos asentados no repertorio dos contos. O resultado ben podería considerarse unha reformulación ou reescrita mesturando ingredientes da estirpe do gótico, o fantástico e o terror. Neste sentido resulta moi interesante a utilización dos marcos espazo-temporais ‘castelo’ e ‘illa’ (que poderían levarnos moi lonxe na análise das súas connotacións literarias), así como os papeis actanciais deste duplo deseño familiar. Dun lado, a “princesa” (Niki), acollida tras quedar orfa logo dunha desgraza por unha parella sen descendencia e chamada a ser a heroína; o “rei” magnánimo, culto e prudente (Leopoldo Galean) que, non obstante, afasta o estranxeiro (Tomás, Yama), que pretende roubar o corazón da súa adorada filla-princesa e distraela dos seus designios; e a “raíña” conciliadora (Saviana Mendoza). Doutra banda, a parella “real” dos Semper-Vanien, pais dun descendente maldito ou afectado polo comportamento materno; e o “príncipe” rexeitado, que loita para se converter nun ser fermoso. Este camiño de lectura mantense tamén dun xeito explícito, a través de reiteradas alusións –“coma se dun conto doutro tempo se tratar” (39); “zapatiño de cristal” (94); “avoa falando do lobo” (106); “serás un pouco como Brancaneves” (166); “árbores terroríficas dos contos de medo” (189); “princesa en apuros” (192) etc.–; e de detalles argumentais –coma tal, a primeira encarga pictórica de Niki (55) ou o acceso prohibido á Torre Oeste do castelo (222) que a rapaza incumpre. Tamén resulta relevante o tratamento múltiple do “abandono”, a condición de orfandade ou a tolemia, xa presentes na primeira obra narrativa da autora.
Outrosí, aparecen as claves comúns das creacións distópicas: dominación por parte dun amado mandatario perante a chegada dunha nova era; vixilancia constante que alude á alegoría do Grande Irmán; represión e simboloxía de seu; adoutrinamento e manipulación creando un falso perigo; resistencia oculta, e demais, incidindo na creación dun ambiente ominoso, sumido na indeterminación temporal, o cal contrasta coa amplitude do tempo interno. Neste eido suscítanse múltiples temas de reflexión como o concepto de felicidade persoal e social, a reacción da clase política, o espallamento do medo a través de estatísticas e medios de comunicación, o papel e a finalidade da arte, a significación do sistema e a existencia dun antisistema, e moitos outros que remiten a unha realidade ben próxima.
E no referido aos posibles itinerarios, ademais da contística marabillosa antes mencionada, existen pegadas na concepción do monstro enmascarado de criaturas, abandonadas, rexeitadas ou vítimas de tráxicos acontecementos que provocan que agochen rostros desfigurados e movidas pola vinganza. Nestas páxinas resoan ecos de Frankenstein, a pantasma da ópera, E. Scissorhands ou mesmo Dantés (206), a obsesión de Jean-Baptiste Grenouille ou Voldemort, entre tantos outros. E existe tamén un reflexo do cómic no deseño ambiental e expreso en Vera (abrigo de coiro negro e zapatos encarnados de tacón de agulla), “saída dalgunha banda deseñada doutro tempo” (147).
Neste caso, para converter en realidade o seu propósito de sentir, o Innominable debe contar coa ciencia e mais coa arte, feito que explica o peso de Galean e das súas premonitorias creacións, o don de Niki, a Academia e o labor de grandes pintores, o cambio cromático que sofre Meridiana –das múltiples cores ao branco– en correlación co antes e o despois, ou, a nivel estilístico, o predominio das sombras escuras e oscilantes. Tamén se integra a predilección autorial polo teatro, desde a presenza do Gran Teatro, até o tratamento de determinadas escenas como unha deliberada posta en escena (222), unha declamación teatral (238) ou un diálogo con trazos do absurdo (192 e seguintes).
Certamente, estamos perante unha novela ambiciosa que pon en pé todo un mundo a partir de claves coñecidas ben interiorizadas e que mantén o interese e a tensión na lectura. Unha alegoría aberta a diferentes parentescos e camiños de interpretación.
6 / 11 / 2012
Isabel Soto. Santiago
A coincidencia no tempo de varias novelas que apostan polo subxénero da antiutopía deberá ser posta de relevo, cando teñamos a perspectiva suficiente, en relación coa etapa que estamos a vivir. No caso de Eu, pel tal elección preséntase ao alcance do público xuvenil cunha voz que debuta neste terreo tras A filla do ladrón de bicicletas.
A revisión do publicado até o de agora neste ano convulso ofrece un balance sen excesivas mostras anovadoras nin arriscadas. De aí que a novela de Teresa González Costa destaque por distinta, porque inquieta e suxire e porque bota man de elementos dun imaxinario que, sen seren novos, se integran na súa trama e poden establecer itinerarios culturais. En xustiza, Eu, pel é un relato máis que digno e, aínda que o tempo e o lectorado terán que ditaminalo, se cadra estamos perante unha das propostas máis salientables do ano, tendo en conta o contexto da nosa LIX e as precisións apuntadas.
A estrutura da novela reflicte o antes e o despois da illa Meridiana, un lugar de existencia apracible e cun ambiente marcadamente artístico, convertido de súpeto nunha sociedade arrepiante controlada polo Innominable. O primoxénito da familia Semper-Vanien, tras nacer cun misterioso mal, centra a súa existencia na experimentación para dar cunha cura que anule a súa diferenza. Así, deseña un mundo á súa medida que esvaeza a súa condición de “monstro” rexeitado. Para os seus fins precisa a Niki, elixida por posuír dotes artísticos innatos, perfeccionados na Academia do mestre Galean. Deste xeito, a novela artéllase en tres partes: a descrición da vida de Meridiana até o capítulo X –malia ser este unha transición centrada no pasado e nos propósitos do vilán–; o asentamento da sociedade imposta e os mecanismos de resistencia, nos que ten un papel destacado Tomás, cuxo talento artístico fóra dos canons e o seu carácter desencadean un conflito paralelo e mais a historia de amor con Niki (XI-XXIII); e, finalmente, o desenlace (do XXIV ao final).
Malia o predominio da parte “distópica”, Eu, pel utiliza os motivos asentados no repertorio dos contos. O resultado ben podería considerarse unha reformulación ou reescrita mesturando ingredientes da estirpe do gótico, o fantástico e o terror. Neste sentido resulta moi interesante a utilización dos marcos espazo-temporais ‘castelo’ e ‘illa’ (que poderían levarnos moi lonxe na análise das súas connotacións literarias), así como os papeis actanciais deste duplo deseño familiar. Dun lado, a “princesa” (Niki), acollida tras quedar orfa logo dunha desgraza por unha parella sen descendencia e chamada a ser a heroína; o “rei” magnánimo, culto e prudente (Leopoldo Galean) que, non obstante, afasta o estranxeiro (Tomás, Yama), que pretende roubar o corazón da súa adorada filla-princesa e distraela dos seus designios; e a “raíña” conciliadora (Saviana Mendoza). Doutra banda, a parella “real” dos Semper-Vanien, pais dun descendente maldito ou afectado polo comportamento materno; e o “príncipe” rexeitado, que loita para se converter nun ser fermoso. Este camiño de lectura mantense tamén dun xeito explícito, a través de reiteradas alusións –“coma se dun conto doutro tempo se tratar” (39); “zapatiño de cristal” (94); “avoa falando do lobo” (106); “serás un pouco como Brancaneves” (166); “árbores terroríficas dos contos de medo” (189); “princesa en apuros” (192) etc.–; e de detalles argumentais –coma tal, a primeira encarga pictórica de Niki (55) ou o acceso prohibido á Torre Oeste do castelo (222) que a rapaza incumpre. Tamén resulta relevante o tratamento múltiple do “abandono”, a condición de orfandade ou a tolemia, xa presentes na primeira obra narrativa da autora.
Outrosí, aparecen as claves comúns das creacións distópicas: dominación por parte dun amado mandatario perante a chegada dunha nova era; vixilancia constante que alude á alegoría do Grande Irmán; represión e simboloxía de seu; adoutrinamento e manipulación creando un falso perigo; resistencia oculta, e demais, incidindo na creación dun ambiente ominoso, sumido na indeterminación temporal, o cal contrasta coa amplitude do tempo interno. Neste eido suscítanse múltiples temas de reflexión como o concepto de felicidade persoal e social, a reacción da clase política, o espallamento do medo a través de estatísticas e medios de comunicación, o papel e a finalidade da arte, a significación do sistema e a existencia dun antisistema, e moitos outros que remiten a unha realidade ben próxima.
E no referido aos posibles itinerarios, ademais da contística marabillosa antes mencionada, existen pegadas na concepción do monstro enmascarado de criaturas, abandonadas, rexeitadas ou vítimas de tráxicos acontecementos que provocan que agochen rostros desfigurados e movidas pola vinganza. Nestas páxinas resoan ecos de Frankenstein, a pantasma da ópera, E. Scissorhands ou mesmo Dantés (206), a obsesión de Jean-Baptiste Grenouille ou Voldemort, entre tantos outros. E existe tamén un reflexo do cómic no deseño ambiental e expreso en Vera (abrigo de coiro negro e zapatos encarnados de tacón de agulla), “saída dalgunha banda deseñada doutro tempo” (147).
Neste caso, para converter en realidade o seu propósito de sentir, o Innominable debe contar coa ciencia e mais coa arte, feito que explica o peso de Galean e das súas premonitorias creacións, o don de Niki, a Academia e o labor de grandes pintores, o cambio cromático que sofre Meridiana –das múltiples cores ao branco– en correlación co antes e o despois, ou, a nivel estilístico, o predominio das sombras escuras e oscilantes. Tamén se integra a predilección autorial polo teatro, desde a presenza do Gran Teatro, até o tratamento de determinadas escenas como unha deliberada posta en escena (222), unha declamación teatral (238) ou un diálogo con trazos do absurdo (192 e seguintes).
Certamente, estamos perante unha novela ambiciosa que pon en pé todo un mundo a partir de claves coñecidas ben interiorizadas e que mantén o interese e a tensión na lectura. Unha alegoría aberta a diferentes parentescos e camiños de interpretación.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal