RSS
CRÍTICA
As engrenaxes tras a placidez
» Escritor/a:
Xesús Constela Doce
» Ed. Edicións Xerais de Galicia,
» Ano: 2012
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Narrativa
» Pax: 248
» ISBN: 978-84-9914-363-7
Xesús Constela trasládanos a unha Patria «asentada no lombo dunha ave durmida» que está presidida pola figura do Gran Mariscal e ten como símbolo intocable o armadillo da súa bandeira, unha maquinaria que ben podería identificarse con contextos non tan afastados da nosa realidade. O autor consegue deixar á vista dos lectores as engrenaxes do que é unha maquinaria de suxeición cidadá, onde os puntos máis macabros se abren no seu aparello de represión, coa pena de morte como cumio.
Lorena López López. Santiago
Moitos pobos e culturas asentan parte da súa identidade sobre mitos fundacionais que rexen ou explican, de maneira máis ou menos estreita, os seus rituais, costumes e mesmo algunhas das súas leis. Xosé Constela constrúe tamén un pasado mítico a medida para asentar a Patria, unha sociedade distópica na que se desenvolve a súa última novela e que nos presenta o devir dunha familia centrado na dura evolución da vida de dous dos irmáns, Samuel R. e Gordo, e da súa relación con esa sociedade á que pertencen.
Porén, a Patria da distopía de 15.724 apenas nos resulta allea ou nos crea estrañamento a pesar de estar construída sobre o lombo dun paxaro, non sendo polo estreito vencello que a cidadanía mantén coa súa mitoloxía na vida cotiá ou o eco de fábula que teñen algúns nomes. Xunto as lendas e a historia dos protagonistas, aparecen inseridos na narración textos de distinta tipoloxía –tirados da lexislación da Patria e dos medios de comunicación locais– que evidenciarán un ambiente de compracente e abafante placidez social, que recorda á imaxe externa que proxectaría un réxime totalitario, centrado no deber e a exaltación da Patria e do “amado mandatario”, o Gran Mariscal. Unha pretendida paz que tras un episodio convulso comezará a deixar á vista dos lectores as engrenaxes do que é unha maquinaria de suxeición cidadá, onde os puntos máis macabros se abren no seu aparello de represión, coa pena de morte como cumio.
A realidade de 15.724 acaba facéndose próxima e coñecida. O tema da pena de morte que pasa a centrar a segunda metade da novela amósasenos como un evento mediático, no que actúan tanto o aparello lexislativo da Patria, que a reviste de xustiza, coma o asañamento dunha cidadanía manipulada polos medios de comunicación. Unha achega posicionada, que foxe de adoutrinamentos e que insire a cuestión no funcionamento dunha maquinaria que ben podería identificarse con contextos non tan afastados da nosa realidade.
O relato endurécese nesa segunda metade e engade matices e fondo no tema da historia, conseguindo remontar, en certa medida, unha narración que até ese momento resulta pouco profunda pola falta de matices e o ton monocorde. Aínda que a voz omnisciente que guía en maior medida a historia intenta complementarse coa inserción dos textos que dan unha impresión de relato coral, isto só consegue sumar unha riqueza relativa na perspectiva. Neles, a narración vese sobrecargada pola prosa simple e compracente dos medios coa que se pretende retratar a sociedade da Patria, cousa que acaba por lastrar a novela sobre todo na primeira metade. Porén, máis que como parte dunha narración coral, estes fragmentos funcionan ben á hora de recrear sutilmente o ambiente social da Patria, que vai mudando e ensombrecéndose tamén cos feitos. Neste sentido, o autor consegue con acerto un contraste significativo entre os textos que figuran ao comezo da historia e os que aparecen na última parte da novela, onde a crónica social deixa paso ás novas de sucesos ou á campaña social a favor da aplicación da pena de morte, e as leis que lexislan os dereitos da cidadanía pasan a completarse con anotación sobre os distintos métodos para executar a pena capital.
A evolución do contexto e da acción a medida que avanza a novela fai que tamén o carácter de Samuel R. se volva máis crítico, e perda o envoltorio inocente e de perfección que o contrapón ao personaxe de Gordo, situado á marxe da sociedade desde neno. Se ben non se afonda moito na psicoloxía dos personaxes principais, e os secundarias se reducen a estereotipos, a dualidade en bloque na que funcionan nun primeiro momento os protagonistas irá deixando tamén espazo para os matices, ofrecendo un resultado máis críbel cara ao final.
A falta de desenvolvemento de elementos narrativos que supoñen un acerto, así como a reiteración doutros recursos que torna a narración máis monocorde, xera a impresión dun resultado desigual na execución dunha armazón narrativa complexa, que non chega a desenvolver todo o seu potencial.
Así, a sucesión de imaxes míticas e metáforas de grande forza coas que Constela abre o relato, e que dotan ás primeiras páxinas da historia dun engado especial, irán perdendo presenza, obrigando a axustar as expectativas a unha narración máis sinxela, ás veces en exceso, e sen a presenza desa linguaxe metafórica. De maneira que quen le lamenta que o autor non lle conceda máis entidade, polo menos, aos mecanismos literarios que xeran para nós a potente e complexa visión da grande ave adormecida sobre a que se asenta a Patria, que non voa para manter a estabilidade dunha sociedade suxeita tamén polo seu propio ben.
21 / 8 / 2012
Lorena López López. Santiago
Moitos pobos e culturas asentan parte da súa identidade sobre mitos fundacionais que rexen ou explican, de maneira máis ou menos estreita, os seus rituais, costumes e mesmo algunhas das súas leis. Xosé Constela constrúe tamén un pasado mítico a medida para asentar a Patria, unha sociedade distópica na que se desenvolve a súa última novela e que nos presenta o devir dunha familia centrado na dura evolución da vida de dous dos irmáns, Samuel R. e Gordo, e da súa relación con esa sociedade á que pertencen.
Porén, a Patria da distopía de 15.724 apenas nos resulta allea ou nos crea estrañamento a pesar de estar construída sobre o lombo dun paxaro, non sendo polo estreito vencello que a cidadanía mantén coa súa mitoloxía na vida cotiá ou o eco de fábula que teñen algúns nomes. Xunto as lendas e a historia dos protagonistas, aparecen inseridos na narración textos de distinta tipoloxía –tirados da lexislación da Patria e dos medios de comunicación locais– que evidenciarán un ambiente de compracente e abafante placidez social, que recorda á imaxe externa que proxectaría un réxime totalitario, centrado no deber e a exaltación da Patria e do “amado mandatario”, o Gran Mariscal. Unha pretendida paz que tras un episodio convulso comezará a deixar á vista dos lectores as engrenaxes do que é unha maquinaria de suxeición cidadá, onde os puntos máis macabros se abren no seu aparello de represión, coa pena de morte como cumio.
A realidade de 15.724 acaba facéndose próxima e coñecida. O tema da pena de morte que pasa a centrar a segunda metade da novela amósasenos como un evento mediático, no que actúan tanto o aparello lexislativo da Patria, que a reviste de xustiza, coma o asañamento dunha cidadanía manipulada polos medios de comunicación. Unha achega posicionada, que foxe de adoutrinamentos e que insire a cuestión no funcionamento dunha maquinaria que ben podería identificarse con contextos non tan afastados da nosa realidade.
O relato endurécese nesa segunda metade e engade matices e fondo no tema da historia, conseguindo remontar, en certa medida, unha narración que até ese momento resulta pouco profunda pola falta de matices e o ton monocorde. Aínda que a voz omnisciente que guía en maior medida a historia intenta complementarse coa inserción dos textos que dan unha impresión de relato coral, isto só consegue sumar unha riqueza relativa na perspectiva. Neles, a narración vese sobrecargada pola prosa simple e compracente dos medios coa que se pretende retratar a sociedade da Patria, cousa que acaba por lastrar a novela sobre todo na primeira metade. Porén, máis que como parte dunha narración coral, estes fragmentos funcionan ben á hora de recrear sutilmente o ambiente social da Patria, que vai mudando e ensombrecéndose tamén cos feitos. Neste sentido, o autor consegue con acerto un contraste significativo entre os textos que figuran ao comezo da historia e os que aparecen na última parte da novela, onde a crónica social deixa paso ás novas de sucesos ou á campaña social a favor da aplicación da pena de morte, e as leis que lexislan os dereitos da cidadanía pasan a completarse con anotación sobre os distintos métodos para executar a pena capital.
A evolución do contexto e da acción a medida que avanza a novela fai que tamén o carácter de Samuel R. se volva máis crítico, e perda o envoltorio inocente e de perfección que o contrapón ao personaxe de Gordo, situado á marxe da sociedade desde neno. Se ben non se afonda moito na psicoloxía dos personaxes principais, e os secundarias se reducen a estereotipos, a dualidade en bloque na que funcionan nun primeiro momento os protagonistas irá deixando tamén espazo para os matices, ofrecendo un resultado máis críbel cara ao final.
A falta de desenvolvemento de elementos narrativos que supoñen un acerto, así como a reiteración doutros recursos que torna a narración máis monocorde, xera a impresión dun resultado desigual na execución dunha armazón narrativa complexa, que non chega a desenvolver todo o seu potencial.
Así, a sucesión de imaxes míticas e metáforas de grande forza coas que Constela abre o relato, e que dotan ás primeiras páxinas da historia dun engado especial, irán perdendo presenza, obrigando a axustar as expectativas a unha narración máis sinxela, ás veces en exceso, e sen a presenza desa linguaxe metafórica. De maneira que quen le lamenta que o autor non lle conceda máis entidade, polo menos, aos mecanismos literarios que xeran para nós a potente e complexa visión da grande ave adormecida sobre a que se asenta a Patria, que non voa para manter a estabilidade dunha sociedade suxeita tamén polo seu propio ben.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal