Premio de Novela por Entregas La Voz de Galicia 2011 é este un nobelo de historias sinxelas, crueis, patolóxicas algunhas. O autor amósanos, como adoita, a forza dos que seguen vivindo a pesar de todo o sufrimento que levan ás costas unha prosa feita a escalpelo.
1 / 6 / 2012
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
As
Historias de Oregón de Diego Ameixeiras gañaron o favor do xurado do
Premio de Novela por Entregas La Voz de Galicia 2011, que lle outorgou este galardón por unanimidade. Agora dispoñemos do libro que reúne os trinta e un fragmentos en que foi publicada a novela ao longo do mes de agosto do ano pasado. Pregúntome cómo de difícil foi para o lectorado seguir o fío deses pequenos fragmentos, dado que as historias de Ameixeiras adoitan proxectarse cara a varios puntos de fuga, e obedecen á verosimilitude do real, aquela que consiste en ter sempre só unha parte das pezas. Logo de lela conclúo que obviamente non é a mellor novela do autor, non podería selo cunhas pautas tan marcadas, pero o seu estilo mantense e, xa que logo, vale a pena lela.
Comécese por advertir que estas historias de Oregón non son un produto dixerido, senón máis ben unha caixa de probas e retratos robot psicolóxicos nos que temos que remexer para outorgarlles un sentido. Hai unha rapaza asasinada da que tardamos un par de capítulos en saber algo, aínda que a súa historia une a diferentes personaxes nunha “causa” común, “causa” que se anuncia varias veces antes de sabermos en que consiste. Unha muller maltratada, un pirómano, un confesor, unha psiquiatra, unha enfermeira, varias prostitutas, un obreiro ou un construtor son outros dos personaxes da novela, que camiñan e viven ou malviven polas rúas de Oregón (Ourense). As súas casas, as súas rutinas cotiás, son as probas de maior calibre das que dispoñemos, e son contundentes. As fiestras, nas historias de Ameixeiras, dan á realidade. Como posible punto negativo que en realidade non o acaba sendo, cómpre recoñecer que os personaxes son tópicos. Ceamos cunha muller maltratada e o seu marido, imos comprar rosas cun tímido patolóxico namorado da súa psiquiatra, asistimos á conversa de varios socios nun trato sucio que acaba coa desaparición do personaxe central e dos cartos. Porén, ese carácter tópico dálle aínda máis mérito á capacidade do autor para engancharnos á historia, para rendernos ao seu estilo. Ameixeiras escribe coma un corte limpo. E transmite.
A prosa na que se sustenta este quebracabezas de vidas cruzadas atópase ben lonxe da mediocridade pretendida por algúns para este xénero. O que ten de especial o xeito de escribir do autor é que non parece describir nin narrar nada, senón revelalo, cada parágrafo seu é unha revelación. Unha alfombra convértese en símbolo da tortura máis íntima, un menú do día transpórtanos mentalmente a unha sobremesa soporífera, un camiñar descalzas polo asfalto quéimanos coma a carreira pola liberdade. Non precisa subliñar os momentos dramáticos ou felices, porque en dúas liñas é quen de transmitirnos calquera sentimento. Unha aperta nun almacén, unha caixa de caudais, un vestido ou un ramo de flores abóndanlle para transformarnos en prostitutas, homes namorados ou perturbados mentais. En dúas liñas é quen de poñernos diante dun maltratador ou dun pirómano, ou de bosquexar para nós o drama dunha rapaza que suxire que a maten sen decatarse de que o fai.
Velaquí pois un nobelo de historias sinxelas, crueis, patolóxicas algunhas, cunha prosa feita a escalpelo. E no medio deste lenzo de vidas cruzadas atopamos cancións clásicas e algo máis, coma un póster de
Thelma e Louise que nos rondaba na cabeza algunhas páxinas antes. A moza asasinada é tan só un dos crimes e miserias que latexan tanto no extrarradio da cidade como naqueloutra zona de urbanizacións ricas, se ben os nosos datos navegan máis por esa cidade cero, a que está nos suburbios, lonxe das árbores xenealóxicas nas que ninguén tivo nunca que dobrar o espiñazo para sobrevivir. Pensando no Ameixeiras guionista tamén nós, como lectoras e lectores enfiando a trama, imaxinamos varios fotogramas, coma este no que Camélia V.P. “Recoloca o suxeitador e camiña uns dez metros ata que decide quitar os zapatos e introducilos no bolso. O asfalto é unha alfombra incandescente que lle dá a sensación de estar pisando as brasas dun incendio […] a estrada segue deserta, desdebuxándose ao lonxe polo efecto da altísima temperatura” (27). O autor amósanos, como adoita, a forza dos que seguen vivindo a pesar de todo o sufrimento que levan ás costas, e case nos permite escoitar os pratos que Camelia V.P. comeza a escachar contra o chan para manter a cordura. Ameixeiras abre para nós unha ferida aínda en carne viva e parece que nos interpela por boca dun dos seus personaxes para que teñamos o valor de mirar: “—Dime que ves dentro de min” (61).