RSS
CRÍTICA
Coas uñas pintadas
» Escritor/a:
Miguel Sande
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2011
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Illa nova
» Pax: 80
» ISBN: 978-84-9865-370-0
Unha historia sinxela, a construción literaria da enfermidade e da vellez, das relacións humanas diante do sufrimento, cunha elaboración narrativa que na súa naturalidade emociona e sorprende. Colócanos diante da dor que hai detrás dun pensamento tan suavemente descorrido que resulta case humorístico por momentos, pero dese humorismo que compartían Mark Twain e Castelao. Despois de obter o Premio Repsol en 2006 con 'Se algún día esta muller morta', Miguel Sande retorna con outro convite para lectores apaixonados polas historias intensas.
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
“Ás veces esquezo xa o seu nome e asústome cando vén traerme as pílulas de chocolate, non porque me traia as pílulas, por iso non me asusto; asústome polo medo a un día non coñecelo cando suba, paseniño, a traerme as pílulas” (50).
O retrato da enfermidade é unha temática recorrente na novela e hai enfermidades que contan cunha gran tradición literaria, coma a SIDA. Neste caso, o que se pon sobre a mesa é un mal que ataca o máis íntimo do ser humano: a súa memoria. Non existe a identidade sen memoria, e esquecelo todo é como morrer aos poucos. Trátase ademais dunha enfermidade que chega na vellez, esa etapa da vida na que a sociedade actual pasa a considerar as persoas rémoras inactivas. Hai moitas campañas que tratan de facer que os nenos e os mozos, especialmente, escoiten aos seus maiores para aprenderen deles e para estableceren uns lazos emocionais que beneficien a ambos. Que pasa entón cos maiores que van esquecendo todo ata esquecer quen son elas e eles mesmos?
María é unha anciá en cadeira de rodas aqueixada de Alzheimer, e esta novela é coma un fragmento do que é a súa vida nos tempos recentes. Os seus fillos, o seu home, a asistenta social e os obreiros da construción que ve desde a fiestra son os outros personaxes da historia. O que sabemos deses personaxes e o que sabemos dela vén filtrado polos ollos de María, quen pasa os seus días sentada na cadeira mirando pola fiestra. Non obstante, o inicio dunha obra enfronte da súa casa oculta a paisaxe e de súpeto todo está detrás da obra: o mar, Cuba, todo. E a anciá María vese a si mesma collendo un tren ao outro mundo, tren que parte da estación que seguramente tamén estea detrás da obra. O escenario da novela supón asociacións dolorosamente potentes: María é unha anciá inválida e enferma que non sae da súa casa, e a súa casa é unha casa vella e descoidada no medio dunha urbanización de nova construción. A identificación simbólica entre ela e a casa é poderosa (que son as casas vellas no medio de solares dunha nova urbanización? Que son os vellos enfermos e a onde van?).
Canto á elaboración narrativa da novela, a reprodución dos pensamentos da protagonista e os escasísimos diálogos inseridos converten a historia nun nobelo de ideas inconexas, repetitivas e terriblemente dramáticas. Igual que a obra é coma un pano que oculta o mundo enteiro, un mundo ficcionalizado na imaxinación onde Cuba, o mar e a estación de tren parecen atoparse a escasos metros uns dos outros, a mesma ficcionalización parece operar no funcionamento do pensamento de María. Hai unha espiral de ideas que se repiten pero que tamén se enroscan, que quedan en suspenso ou que amosan un arredamento progresivo do real, e nesa espiral cada lampo de lucidez é unha aguilloada de dor no peito, como cando apunta o nome do home cunha letra ilexible nun papel para poder chamalo polo nome, porque lle doe moito non lembrarse del. O narrador omnisciente intercalado é un contrapunto que enfoca a imaxe, como se os pensamentos de María fosen unha gravación desenfocada e houbese momentos nos que puideramos facer máis nítida a imaxe. Ese xogo de narradores aumenta o dramatismo da novela, que é xusto o efecto contrario do que se obtén co final da mesma, un xogo de mans que descubre ou oculta a ficción das cousas.
O que temos entre as mans é unha historia sinxela, a construción literaria da enfermidade e da vellez, das relacións humanas diante do sufrimento, cunha elaboración narrativa que na súa naturalidade emociona e sorprende. Colócanos diante da dor que hai detrás dun pensamento tan suavemente descorrido que resulta case humorístico por momentos, pero dese humorismo que compartían Mark Twain e Castelao. E, nesa liña, talvez o máis valioso da novela sexan as imaxes pseudoficcionalizadas que nos amosa María, o seu home que carrexa gatos ao andar, as pílulas de chocolate contra o esquecemento e as caixas de zapatos cheas de arroz que nos lembran a area e os cangrexos de Areados, de Estevo Creus. A dozura infinita da voz de María déixanos a cabeza chea de luns, de decembros, de buses vermellos, e ensínanos tamén que á morte se vai en tren e que o feito de que ninguén entenda por que ela fai as cousas que fai non cambia o seu significado, como cando pide que lle pinten as uñas e se poñen todos contentos: “Non saben que me pintan as uñas para ir morrer, porque eu quero morrer, pero hei de ir coas uñas pintadas” (7).
5 / 9 / 2011
Lorena Domínguez Mallo. Val do Dubra
“Ás veces esquezo xa o seu nome e asústome cando vén traerme as pílulas de chocolate, non porque me traia as pílulas, por iso non me asusto; asústome polo medo a un día non coñecelo cando suba, paseniño, a traerme as pílulas” (50).
O retrato da enfermidade é unha temática recorrente na novela e hai enfermidades que contan cunha gran tradición literaria, coma a SIDA. Neste caso, o que se pon sobre a mesa é un mal que ataca o máis íntimo do ser humano: a súa memoria. Non existe a identidade sen memoria, e esquecelo todo é como morrer aos poucos. Trátase ademais dunha enfermidade que chega na vellez, esa etapa da vida na que a sociedade actual pasa a considerar as persoas rémoras inactivas. Hai moitas campañas que tratan de facer que os nenos e os mozos, especialmente, escoiten aos seus maiores para aprenderen deles e para estableceren uns lazos emocionais que beneficien a ambos. Que pasa entón cos maiores que van esquecendo todo ata esquecer quen son elas e eles mesmos?
María é unha anciá en cadeira de rodas aqueixada de Alzheimer, e esta novela é coma un fragmento do que é a súa vida nos tempos recentes. Os seus fillos, o seu home, a asistenta social e os obreiros da construción que ve desde a fiestra son os outros personaxes da historia. O que sabemos deses personaxes e o que sabemos dela vén filtrado polos ollos de María, quen pasa os seus días sentada na cadeira mirando pola fiestra. Non obstante, o inicio dunha obra enfronte da súa casa oculta a paisaxe e de súpeto todo está detrás da obra: o mar, Cuba, todo. E a anciá María vese a si mesma collendo un tren ao outro mundo, tren que parte da estación que seguramente tamén estea detrás da obra. O escenario da novela supón asociacións dolorosamente potentes: María é unha anciá inválida e enferma que non sae da súa casa, e a súa casa é unha casa vella e descoidada no medio dunha urbanización de nova construción. A identificación simbólica entre ela e a casa é poderosa (que son as casas vellas no medio de solares dunha nova urbanización? Que son os vellos enfermos e a onde van?).
Canto á elaboración narrativa da novela, a reprodución dos pensamentos da protagonista e os escasísimos diálogos inseridos converten a historia nun nobelo de ideas inconexas, repetitivas e terriblemente dramáticas. Igual que a obra é coma un pano que oculta o mundo enteiro, un mundo ficcionalizado na imaxinación onde Cuba, o mar e a estación de tren parecen atoparse a escasos metros uns dos outros, a mesma ficcionalización parece operar no funcionamento do pensamento de María. Hai unha espiral de ideas que se repiten pero que tamén se enroscan, que quedan en suspenso ou que amosan un arredamento progresivo do real, e nesa espiral cada lampo de lucidez é unha aguilloada de dor no peito, como cando apunta o nome do home cunha letra ilexible nun papel para poder chamalo polo nome, porque lle doe moito non lembrarse del. O narrador omnisciente intercalado é un contrapunto que enfoca a imaxe, como se os pensamentos de María fosen unha gravación desenfocada e houbese momentos nos que puideramos facer máis nítida a imaxe. Ese xogo de narradores aumenta o dramatismo da novela, que é xusto o efecto contrario do que se obtén co final da mesma, un xogo de mans que descubre ou oculta a ficción das cousas.
O que temos entre as mans é unha historia sinxela, a construción literaria da enfermidade e da vellez, das relacións humanas diante do sufrimento, cunha elaboración narrativa que na súa naturalidade emociona e sorprende. Colócanos diante da dor que hai detrás dun pensamento tan suavemente descorrido que resulta case humorístico por momentos, pero dese humorismo que compartían Mark Twain e Castelao. E, nesa liña, talvez o máis valioso da novela sexan as imaxes pseudoficcionalizadas que nos amosa María, o seu home que carrexa gatos ao andar, as pílulas de chocolate contra o esquecemento e as caixas de zapatos cheas de arroz que nos lembran a area e os cangrexos de Areados, de Estevo Creus. A dozura infinita da voz de María déixanos a cabeza chea de luns, de decembros, de buses vermellos, e ensínanos tamén que á morte se vai en tren e que o feito de que ninguén entenda por que ela fai as cousas que fai non cambia o seu significado, como cando pide que lle pinten as uñas e se poñen todos contentos: “Non saben que me pintan as uñas para ir morrer, porque eu quero morrer, pero hei de ir coas uñas pintadas” (7).
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal