Durante as décadas de 1980 e 1990, moitos mozos descubriron simultaneamente o amor e a droga. As consecuencias desa vivencia marcáronos para sempre, a algúns de xeito dramático. Este libro é un un alegato contra a desmemoria que permitirá mirar dende os ollos de quen estivo alí como foi a vida dunha parte da mocidade na época en que probar era sinónimo de ser libre, pero tamén de descoñecemento. Para as mozas e mozos de hoxe, unha lectura imprescindible, obrigada. Un futuro que xa non pode ser perfecto mais é esperanzado.
14 / 3 / 2011
Montse Pena Presas. SantiagoAchegámonos aos libros cheos de prexuízos, sexan estes positivos ou negativos. Marcados pola nosas experiencias lectoras anteriores, polos nosos gustos e preferencias, polas nosas fobias, en ocasións faise difícil distinguir que hai de obxectivo e de subxectivo no noso olfacto lector. Isto provoca que poidamos perder alfaias literarias que escapan do noso particular e inxustificado canon.
Futuro imperfecto (2010) de Xulia Alonso Díaz, polo seu contido autobiográfico evidente –patente dende a propia fotografía da cuberta, que nos remite á autora trinta anos atrás– apartábase das miñas fidelidades lectoras. Porén, ler a súa primeira páxina supón introducirse na súa onda envolvente, nese nivel de sensibilidade extrema que moi poucas obras conseguen transmitir sen perder, nin nunha soa páxina, un fío narrativo que se desvela absolutamente apaixonante.
Aparentemente, o argumento podería ser o dunha novela de amor relativamente convencional. Xulia desprázase a Santiago para estudar e alí coñece a Nico en profundidade, un mozo uns anos maior con quen se vai introducindo no mundo da droga. Non obstante,
Futuro imperfecto é iso e tamén moito máis. O texto comeza cando os dous protagonistas viven en Vigo unha vida apacible e feliz e teñen unha filla de dous anos, Lucía. Ao pouco tempo, Nico séntese enfermo e diagnostícanlle unha toxoplasmose resultado de ser portador do virus da SIDA. A partir de aí, a familia tenta seguir a súa cotianeidade o mellor que pode, mais xa tocada polo verme da enfermidade.
As analepses e prolepses que introduce habilmente a autora, levan non só a coñecer o tempo anterior ao seu establecemento na cidade olívica –marcado pola procura incesante da liberdade e polo contacto coa cocaína– senón que tamén axudan a predicir un final que se presenta duro, difícil, intanxible. Estes saltos narrativos cara adiante e atrás favorecen a tensión narrativa, sendo en boa parte responsables de que as páxinas pasen velozmente e acaben converténdose en alimento dun lector que seguramente se descubrirá voraz. Unha voracidade que vén propiciada pola capacidade da narradora para facer ao seu público intensamente partícipe da súa propia experiencia vital, compañeiro da súa andaina e confidente da súa intimidade. A partir de aí, a lectura domina ao lector converténdoo practicamente nun personaxe máis.
Moitos dos capítulos encabézanse con citas de poetas galegos e universais (Rosalía de Castro, Gioconda Belli, Lois Pereiro...), cancións (Led Zeppelin, Lou Reed..), ensaios (Willan Borroughs...) que anticipan ou permiten intuír o contido de cada capítulo, dialogando con el e mesturándose coas impresións e os sentimentos da autora. Fórmase así un fermoso “patchwork” de palabras que fai medrar a intensidade das mesmas, expandíndoas. E de novo, o peso da súa forza afortala os vencellos entre implicación lectora e texto.
Especialmente ilustrativa resultará esta obra para as xeracións que non viviron na mocidade a realidade da drogadicción ou para as persoas que, simplemente por experiencia vital, non a tiveron cerca. Decatarse de que os protagonistas son dous mozos “normais” (tómese o adxectivo entre todas as comiñas que cómpre) de dúas familias “normais” consegue contextualizar acaídamente a trampa que supuxo o mundo da heroína e da cocaína e o esforzo que moitas das súas nais e pais fixeron para que os seus fillos o superasen. Pero a obra tamén é fundamental para todos os que se recoñecen na historia da autora-narradora-protagonista, para seguir lembrando e para deixar testemuño dun tempo tan duro coma incerto, cuxas consecuencias aínda se deixan sentir hogano. Neste sentido,
Futuro imperfecto é un alegato contra a desmemoria que permitirá mirar dende os ollos de quen estivo alí como foi a vida dunha parte da mocidade na época en que probar era sinónimo de ser libre, pero tamén de descoñecemento. Para as mozas e mozos de hoxe, unha lectura imprescindible, obrigada. Por isto, mais tamén porque o final suxire que non hai nada máis poderoso que a vida mesma e as súas emocións. Turrar pola vida lévanos, precisamente, a ter futuro –aínda que sexa imperfecto–, a resistir.