RSS
CRÍTICA
A faciana maniática do amor
» Escritor/a:
Orhan Pamuk
» Tradutor/a:
Bartug Aykan
» Tradutor/a:
María Alonso Seisdedos
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2009
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Literaria - Biblioteca Compostela
» Pax: 706
» ISBN: 978-84-9865-185-0
A nova novela de Orhan Pamuk, Premio Nobel de Literatura, é o retrato fascinante dun mundo complexo entre Oriente e Occidente no que o escritor explora os incertos límites entre o sentimento amoroso apaixonado e a loucura e reflexiona ao mesmo tempo sobre os acontecementos da historia do seu país a carón da realidade cotiá dos distintos barrios da cidade e do seu tecido social, desde a alta burguesía de Nisantasi á bohemia artística e as clases populares de Çurcurcuma
Anxos García Fonte. Cabanas
A publicación en galego da última novela do premio Nobel Orhan Pamuk, O museo da inocencia, é un deses fitos importantes no campo cultural galego que nos fai soñar no espellismo dunha certa normalidade cultural. Trátase da primeira novela publicada por Pamuk despois de lle ser concedido o premio Nobel en 2006 e a tradución ao galego a cargo de Bartug Aykan e María Alonso Seisdedos é a segunda que se fai a unha lingua europea despois da alemá. A aposta decidida da editorial por darnos acceso ás últimas obras da República Mundial das Letras, neste caso coa novela dun autor excepcional –do que xa existían na mesma colección versións ao galego de libros anteriores– traducido a máis de trinta linguas, coloca ao lector galego na vangarda da actualidade literaria.
Este feito debería facer reflexionar a quen cre que a cultura galega está condenada a relacionarse internacionalmente a través da lingua española, pois demostra non só a vocación e o desexo de facelo a través da lingua propia, senón tamén a capacidade dos axentes culturais galegos –e a editorial Galaxia é un magnífico exemplo de industria cultural autóctona que ten a súa razón de ser na existencia e promoción do idioma galego– para convertelo en realidade. É de xustiza, polo tanto, felicitar aos responsábeis pola súa estratexia editorial, que nos achega a literatura universal, superando a dificultade que supón a tradución dunha lingua tan pouco coñecida no noso ámbito cultural coma o turco.
A tradución, feita cunha dilixencia asombrosa, respecta a toponimia e antroponimia autóctona, agás naqueles casos en que xa hai unha forma consagrada pola tradición, como Mar Negro ou Istambul ou cando é posíbel unha equivalencia á nosa lingua, como é o caso do nome do canario de Füsun, Limón. Tamén, aínda que neste caso o criterio é menos unitario, se respectan as denominacións das especialidades culinarias propias da rexión (raki, baklava de pistacho, tarama, börek) fronte a chulas, albóndegas ou mesmo “follas de vide recheas”, adoptando unha posición intermedia entre a proximidade e o respecto polo exotismo. Máis severidade cómpre mostrar cos erros de sintaxe pronominal ( “garántote que Sibel está disposta a facer como que non pasou nada” páx. 301; “e encólleste en canto te inflinxen unha derrota...” páx. 280; ”Non é que o persoal te virase as costas” páx. 556) que desconcertan nun traballo lingüístico desta calidade.
O museo da inocencia conta a historia dun amor frustrado que non tarda en converterse nunha obsesión enfermiza para o amante. A dor pola perda do obxecto amoroso arrástrao a romper o seu compromiso matrimonial con outra muller, illarse do mundo social da alta burguesía de Istambul, e adoptar unha actitude pasiva en todo o que non sexa rodearse dos obxectos e lugares que tivesen contacto físico coa súa amada. A voz do protagonista vainos conducindo polos tortuosos camiños do seu interior magoado mentres nos conta os antecedentes que o conduciron a ese estado. É, pois, unha narración en retrospectiva, contada desde un presente dominado pola dor da perda que lle dá pé a reflexionar sobre os mil tormentos que padece quen é presa do amor.
Porén a delicadeza con que é tratada a paixón amorosa, tanto no pracer coma na dor da perda e a desesperanza, vai dando paso a un tratamento lixeiramente distanciado onde imos atopando cada vez máis notas irónicas que semellan ir degradando pouco a pouco o amor do espazo do sublime ao lado máis miserábel. O lector chega a comprender que o namorado é en realidade un enfermo maníaco obsesivo que rouba, sen lle importar ser descuberto in fraganti, obxectos da casa da namorada e tamén que ela e o seu entorno familiar representan unha comedia cruel e humillante durante oito anos co fin de sacar proveito económico e lograr o ascenso social. Contra o final da novela o protagonista, xa totalmente degradado e entregado en corpo e alma á súa loucura, visita museos por todo o mundo e coleccionistas privados da súa cidade, auténticos enfermos do coñecido como “complexo de Dióxenes”, en busca de inspiración para a creación dun museo consagrado á súa obsesión vital: O Museo da Inocencia. Mais o museo non é, como pretende, unha homenaxe á amada, senón o resultado, convertido en culto, da obsesión en que se converteu o amor. Pola mesma razón, a novela non é unha guía para os posíbeis visitantes do museo, senón unha peregrinaxe que vai desde a paixón amorosa carnal por unha muller, pasa pola sublimación dese sentimento da persoa aos obxectos que a rodean, e acaba na demencia compulsiva de acumular obxectos arredor desa idea.
Nas derradeiras páxinas do libro xógase cos papeis do autor e narrador de maneira que a voz narradora ata ese momento confesa que a novela foi encargada ao seu vello coñecido Orhan Pamuk a maneira de “catálogo explicativo do museo”. Orhan Pamuk acepta o encargo e decide que escribirá a historia en primeira persoa desde a voz do protagonista principal. Na páxina 678 esta voz narradora cédelle a palabra ao propio Pamuk, agora xa autor declarado dentro do propio discurso narrativo, que pasa a funcionar como narrador para contar a súa participación nos feitos da historia principal trinta anos antes así como as investigacións que el mesmo levou a cabo entrevistando a personaxes secundarios. Un curioso xogo de efecto, só ao alcance dos grandes mestres, que causa sorpresa no lector, buscando a súa complicidade para obrigalo a mudar radicalmente a súa perspectiva sobre o feito narrativo apenas un pouco antes de rematar.
O pano de fondo desta historia é a cidade de Istambul da 2ª metade do século XX, que se debate entre a occidentalización, asociada ao proceso de adaptación ao mundo moderno, e as tradicións propias, máis ou menos dependentes da relixión islámica. A occidentalización preséntase así como unha marca de clase que afecta máis aos sectores favorecidos e próximos ao poder ca ás clases populares, máis apegadas á tradición. Porén, a participación na sociedade de consumo, a imitación das modas estranxeiras e certa liberalidade dos costumes, especialmente en materia sexual, móstranse ao final como algo bastante superficial e incapaz de superar uns hábitos seculares moito máis enraizados do que parecía. Así, o problema da virxindade como máximo expoñente da estima que merece unha muller –que aparentemente aparece infravalorado nas páxinas iniciais– é un fantasma que sobrevoa as 700 páxinas da novela e está no fondo da lóxica que move a acción novelesca: o acoso sexual, as estratexias matrimoniais e o funcionamento do mercado matrimonial e sexual, a dependencia das mulleres e as dificultades de todo tipo para conseguir a súa emancipación, etc.
Estamos diante do retrato fascinante dun mundo complexo entre Oriente e Occidente no que Pamuk, alén de explorar os incertos límites entre o sentimento amoroso apaixonado e a loucura, non renuncia a reflexionar sobre os acontecementos da historia do seu país a carón da realidade cotiá dos distintos barrios da cidade e do seu tecido social, desde a alta burguesía de Nisantasi á bohemia artística e as clases populares de Çurcurcuma, introducíndonos no entramado físico e humano de Istambul.
3 / 8 / 2009
Anxos García Fonte. Cabanas
A publicación en galego da última novela do premio Nobel Orhan Pamuk, O museo da inocencia, é un deses fitos importantes no campo cultural galego que nos fai soñar no espellismo dunha certa normalidade cultural. Trátase da primeira novela publicada por Pamuk despois de lle ser concedido o premio Nobel en 2006 e a tradución ao galego a cargo de Bartug Aykan e María Alonso Seisdedos é a segunda que se fai a unha lingua europea despois da alemá. A aposta decidida da editorial por darnos acceso ás últimas obras da República Mundial das Letras, neste caso coa novela dun autor excepcional –do que xa existían na mesma colección versións ao galego de libros anteriores– traducido a máis de trinta linguas, coloca ao lector galego na vangarda da actualidade literaria.
Este feito debería facer reflexionar a quen cre que a cultura galega está condenada a relacionarse internacionalmente a través da lingua española, pois demostra non só a vocación e o desexo de facelo a través da lingua propia, senón tamén a capacidade dos axentes culturais galegos –e a editorial Galaxia é un magnífico exemplo de industria cultural autóctona que ten a súa razón de ser na existencia e promoción do idioma galego– para convertelo en realidade. É de xustiza, polo tanto, felicitar aos responsábeis pola súa estratexia editorial, que nos achega a literatura universal, superando a dificultade que supón a tradución dunha lingua tan pouco coñecida no noso ámbito cultural coma o turco.
A tradución, feita cunha dilixencia asombrosa, respecta a toponimia e antroponimia autóctona, agás naqueles casos en que xa hai unha forma consagrada pola tradición, como Mar Negro ou Istambul ou cando é posíbel unha equivalencia á nosa lingua, como é o caso do nome do canario de Füsun, Limón. Tamén, aínda que neste caso o criterio é menos unitario, se respectan as denominacións das especialidades culinarias propias da rexión (raki, baklava de pistacho, tarama, börek) fronte a chulas, albóndegas ou mesmo “follas de vide recheas”, adoptando unha posición intermedia entre a proximidade e o respecto polo exotismo. Máis severidade cómpre mostrar cos erros de sintaxe pronominal ( “garántote que Sibel está disposta a facer como que non pasou nada” páx. 301; “e encólleste en canto te inflinxen unha derrota...” páx. 280; ”Non é que o persoal te virase as costas” páx. 556) que desconcertan nun traballo lingüístico desta calidade.
O museo da inocencia conta a historia dun amor frustrado que non tarda en converterse nunha obsesión enfermiza para o amante. A dor pola perda do obxecto amoroso arrástrao a romper o seu compromiso matrimonial con outra muller, illarse do mundo social da alta burguesía de Istambul, e adoptar unha actitude pasiva en todo o que non sexa rodearse dos obxectos e lugares que tivesen contacto físico coa súa amada. A voz do protagonista vainos conducindo polos tortuosos camiños do seu interior magoado mentres nos conta os antecedentes que o conduciron a ese estado. É, pois, unha narración en retrospectiva, contada desde un presente dominado pola dor da perda que lle dá pé a reflexionar sobre os mil tormentos que padece quen é presa do amor.
Porén a delicadeza con que é tratada a paixón amorosa, tanto no pracer coma na dor da perda e a desesperanza, vai dando paso a un tratamento lixeiramente distanciado onde imos atopando cada vez máis notas irónicas que semellan ir degradando pouco a pouco o amor do espazo do sublime ao lado máis miserábel. O lector chega a comprender que o namorado é en realidade un enfermo maníaco obsesivo que rouba, sen lle importar ser descuberto in fraganti, obxectos da casa da namorada e tamén que ela e o seu entorno familiar representan unha comedia cruel e humillante durante oito anos co fin de sacar proveito económico e lograr o ascenso social. Contra o final da novela o protagonista, xa totalmente degradado e entregado en corpo e alma á súa loucura, visita museos por todo o mundo e coleccionistas privados da súa cidade, auténticos enfermos do coñecido como “complexo de Dióxenes”, en busca de inspiración para a creación dun museo consagrado á súa obsesión vital: O Museo da Inocencia. Mais o museo non é, como pretende, unha homenaxe á amada, senón o resultado, convertido en culto, da obsesión en que se converteu o amor. Pola mesma razón, a novela non é unha guía para os posíbeis visitantes do museo, senón unha peregrinaxe que vai desde a paixón amorosa carnal por unha muller, pasa pola sublimación dese sentimento da persoa aos obxectos que a rodean, e acaba na demencia compulsiva de acumular obxectos arredor desa idea.
Nas derradeiras páxinas do libro xógase cos papeis do autor e narrador de maneira que a voz narradora ata ese momento confesa que a novela foi encargada ao seu vello coñecido Orhan Pamuk a maneira de “catálogo explicativo do museo”. Orhan Pamuk acepta o encargo e decide que escribirá a historia en primeira persoa desde a voz do protagonista principal. Na páxina 678 esta voz narradora cédelle a palabra ao propio Pamuk, agora xa autor declarado dentro do propio discurso narrativo, que pasa a funcionar como narrador para contar a súa participación nos feitos da historia principal trinta anos antes así como as investigacións que el mesmo levou a cabo entrevistando a personaxes secundarios. Un curioso xogo de efecto, só ao alcance dos grandes mestres, que causa sorpresa no lector, buscando a súa complicidade para obrigalo a mudar radicalmente a súa perspectiva sobre o feito narrativo apenas un pouco antes de rematar.
O pano de fondo desta historia é a cidade de Istambul da 2ª metade do século XX, que se debate entre a occidentalización, asociada ao proceso de adaptación ao mundo moderno, e as tradicións propias, máis ou menos dependentes da relixión islámica. A occidentalización preséntase así como unha marca de clase que afecta máis aos sectores favorecidos e próximos ao poder ca ás clases populares, máis apegadas á tradición. Porén, a participación na sociedade de consumo, a imitación das modas estranxeiras e certa liberalidade dos costumes, especialmente en materia sexual, móstranse ao final como algo bastante superficial e incapaz de superar uns hábitos seculares moito máis enraizados do que parecía. Así, o problema da virxindade como máximo expoñente da estima que merece unha muller –que aparentemente aparece infravalorado nas páxinas iniciais– é un fantasma que sobrevoa as 700 páxinas da novela e está no fondo da lóxica que move a acción novelesca: o acoso sexual, as estratexias matrimoniais e o funcionamento do mercado matrimonial e sexual, a dependencia das mulleres e as dificultades de todo tipo para conseguir a súa emancipación, etc.
Estamos diante do retrato fascinante dun mundo complexo entre Oriente e Occidente no que Pamuk, alén de explorar os incertos límites entre o sentimento amoroso apaixonado e a loucura, non renuncia a reflexionar sobre os acontecementos da historia do seu país a carón da realidade cotiá dos distintos barrios da cidade e do seu tecido social, desde a alta burguesía de Nisantasi á bohemia artística e as clases populares de Çurcurcuma, introducíndonos no entramado físico e humano de Istambul.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal