RSS
CRÍTICA
Arredor do Borrazás style
» Escritor/a:
Xurxo Borrazás
» Ed. Galaxia,
» Ano: 2008
» Xénero: Narrativa
» Coleccion: Literaria
» Pax: 372
» ISBN: 978-84-9865-129-4
Un acontecemento traumático na costa de Galiza dá paso a unha narración que revela unha sociedade que vive nun pesadelo contínuo, unha anti-utopía perversa. Xurxo Borrazás fai unha incursión nas zonas escuras de outras realidades alternativas. O texto mestura tempo presente e tempo pasado coma as pezas dun puzzle que o receptor se ve obrigado a reconstruír. Postmodernismo en estado puro segundo a crítica de Montse Pena.
Montse Pena Presas. Santiago
Xurxo Borrazás sorprende sempre. Desta volta, con Costa Norte/ZFK beirea o incerto co subxénero novelesco que escolle: a distopía. Unha distopía que centra en Carballo (chamado Costa Norte a partir da traxedia) e nos seus arredores como kilómetro cero (ou como exemplo) dun mundo novo e dunha sociedade globalizada, baseada nunha estrutura social diferente á coñecida, na que conceptos como vila, comunidade ou nación carecen de sentido. O único que existe son asentamentos humanos nos que a loita de cada día é sobrevivir. Neste contexto, a poboación sofre do mal do esquecemento (de feito, a memoria é vista coma unha enfermidade sen remedio), polo que se procura por todos os medios que non exista a historia. Non obstante, Rosa, a protagonista, é un símbolo dos tempos pasados, pois aínda é quen de lembrar (ou polo menos, iso cre ela) como era a súa vida anterior en Carballo: os alimentos naturais, non transxénicos; as rúas sen se converter nunha inmensa favela; a praia de Razo baleira (ou case) de lixo, etc. Por isto, incapaz de socializar nun conxunto humano que a illa, Rosa é un obxectivo de guerra, un elo co pasado que cómpre destruír. Mais cando o lectorado cría a este personaxe destinado a desaparecer, Amparo chega para salvala. Filla de carballeses, supostamente autodidacta, cultivadora de tomates naturais e finxida defensora da memoria paternal, coa enerxía da mocidade, consegue alumear o camiño de Rosa no seu novo ambiente, ata levala, de novo, á zona prohibida: o vello Carballo. E polo medio, xa se poden maxinar o que se atopa se coñecen parte da poética do autor: ciencia-ficción, denuncia ecoloxista, sentido da vida, sexo e escatoloxía. Ata aquí o argumento e os supostos temas da obra.
Porén, a construción da novela é, como adoita acontecer nas liñas firmadas por Borrazás, igualmente interesante e nela volve haber, como apuntaba Manuel Forcadela ao fío de Ser ou non, “unha alternancia de pornografía e filosofía” como estratexia de eriximento narrativo. Neste senso, aquí hai unha escasa marxe para a sorpresa: o texto mestura tempo presente e tempo pasado coma as pezas dun puzzle que o receptor se ve obrigado a reconstruír, tanto para coñecer a existencia anterior de Rosa, como para saber as causas da traxedia natural que xerou a morea de chatarra da Costa Norte e as mutacións derivadas dela. Os paratextos –irónicos case sempre, (des)orientativos continuamente, e dorosos por veces– guían tanto coma despistan neste refacer narrativo que lle fica á lectora. E polo medio, máis ingredientes do “selo Borrazás”: fusión de figuras literarias e cinematográficas canónicas (Penélope, Cunqueiro e Robert Mitchun incluídos) con iconas comerciais e simbólicas das sociedades postindustriais (o “Día”, Homer Simpson e os centros comerciais coma fonte de sátira encuberta e de linguaxe simbólica). É dicir, postomodernismo en estado practicamente puro.
O remate da obra aínda garda a habitual trabe da produción de Borrazás: desvelar as arestas da ficción até límites insospeitados. Nesta ocasión, mediante o contraste simbólico que na novela hai entre o natural e o creado, porque Rosa –ao igual que o lector, que ten nas súas mans un construto autorial– habita unha pseudorrealidade na que Amparo tampouco é o que parece, na que os acontecementos que levaron á traxedia se poñen en dúbida (o lectorado verase obrigado a pór en solfa se o aliñamento planetario, o misterioso compoñente para combater o ZFK ou o terrorismo internacional foron as causas da traxedia) e na que a súa propia memoria, o que ela pensa que viviu, pode estar traizoándoa. Golpe de efecto definitivo dun autor que se recrea en amosar as súas ficcións coma arquitectura literaria sempre post (industrial, moderna, nacionalista) e que goza da man do inesperado. Velaí a forza do autor máis canónico dos pretendidamente anticanónicos do sistema literario galego (son poucos, mais existen). Emporiso, das súas ficcións esperamos xa isto: reto ao lector, sarcasmo ferinte, escatoloxía en doses, crebacabezas construtivo. Aínda que, como me comentou hai pouco unha apaixoada lectora súa, “non me estrañaría que un día destes nos sorprendera cunha novela ao xeito do XIX”. A min tampouco. Todo sexa por rachar o establecido.
26 / 1 / 2009
Montse Pena Presas. Santiago
Xurxo Borrazás sorprende sempre. Desta volta, con Costa Norte/ZFK beirea o incerto co subxénero novelesco que escolle: a distopía. Unha distopía que centra en Carballo (chamado Costa Norte a partir da traxedia) e nos seus arredores como kilómetro cero (ou como exemplo) dun mundo novo e dunha sociedade globalizada, baseada nunha estrutura social diferente á coñecida, na que conceptos como vila, comunidade ou nación carecen de sentido. O único que existe son asentamentos humanos nos que a loita de cada día é sobrevivir. Neste contexto, a poboación sofre do mal do esquecemento (de feito, a memoria é vista coma unha enfermidade sen remedio), polo que se procura por todos os medios que non exista a historia. Non obstante, Rosa, a protagonista, é un símbolo dos tempos pasados, pois aínda é quen de lembrar (ou polo menos, iso cre ela) como era a súa vida anterior en Carballo: os alimentos naturais, non transxénicos; as rúas sen se converter nunha inmensa favela; a praia de Razo baleira (ou case) de lixo, etc. Por isto, incapaz de socializar nun conxunto humano que a illa, Rosa é un obxectivo de guerra, un elo co pasado que cómpre destruír. Mais cando o lectorado cría a este personaxe destinado a desaparecer, Amparo chega para salvala. Filla de carballeses, supostamente autodidacta, cultivadora de tomates naturais e finxida defensora da memoria paternal, coa enerxía da mocidade, consegue alumear o camiño de Rosa no seu novo ambiente, ata levala, de novo, á zona prohibida: o vello Carballo. E polo medio, xa se poden maxinar o que se atopa se coñecen parte da poética do autor: ciencia-ficción, denuncia ecoloxista, sentido da vida, sexo e escatoloxía. Ata aquí o argumento e os supostos temas da obra.
Porén, a construción da novela é, como adoita acontecer nas liñas firmadas por Borrazás, igualmente interesante e nela volve haber, como apuntaba Manuel Forcadela ao fío de Ser ou non, “unha alternancia de pornografía e filosofía” como estratexia de eriximento narrativo. Neste senso, aquí hai unha escasa marxe para a sorpresa: o texto mestura tempo presente e tempo pasado coma as pezas dun puzzle que o receptor se ve obrigado a reconstruír, tanto para coñecer a existencia anterior de Rosa, como para saber as causas da traxedia natural que xerou a morea de chatarra da Costa Norte e as mutacións derivadas dela. Os paratextos –irónicos case sempre, (des)orientativos continuamente, e dorosos por veces– guían tanto coma despistan neste refacer narrativo que lle fica á lectora. E polo medio, máis ingredientes do “selo Borrazás”: fusión de figuras literarias e cinematográficas canónicas (Penélope, Cunqueiro e Robert Mitchun incluídos) con iconas comerciais e simbólicas das sociedades postindustriais (o “Día”, Homer Simpson e os centros comerciais coma fonte de sátira encuberta e de linguaxe simbólica). É dicir, postomodernismo en estado practicamente puro.
O remate da obra aínda garda a habitual trabe da produción de Borrazás: desvelar as arestas da ficción até límites insospeitados. Nesta ocasión, mediante o contraste simbólico que na novela hai entre o natural e o creado, porque Rosa –ao igual que o lector, que ten nas súas mans un construto autorial– habita unha pseudorrealidade na que Amparo tampouco é o que parece, na que os acontecementos que levaron á traxedia se poñen en dúbida (o lectorado verase obrigado a pór en solfa se o aliñamento planetario, o misterioso compoñente para combater o ZFK ou o terrorismo internacional foron as causas da traxedia) e na que a súa propia memoria, o que ela pensa que viviu, pode estar traizoándoa. Golpe de efecto definitivo dun autor que se recrea en amosar as súas ficcións coma arquitectura literaria sempre post (industrial, moderna, nacionalista) e que goza da man do inesperado. Velaí a forza do autor máis canónico dos pretendidamente anticanónicos do sistema literario galego (son poucos, mais existen). Emporiso, das súas ficcións esperamos xa isto: reto ao lector, sarcasmo ferinte, escatoloxía en doses, crebacabezas construtivo. Aínda que, como me comentou hai pouco unha apaixoada lectora súa, “non me estrañaría que un día destes nos sorprendera cunha novela ao xeito do XIX”. A min tampouco. Todo sexa por rachar o establecido.
CRÍTICAS POR XÉNERO
culturagalega.org | RSS | Aviso legal | Contacto | O equipo do portal | Licenza de uso | Contactar coa redacción: redaccion@culturagalega.org I T: +34 981 957202 | F: +34 981957205 |
Consello da Cultura Galega. | http://www.consellodacultura.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal
Pazo de Raxoi, 2 andar. 15704 Santiago de Compostela (Galicia)
Tfno: 981957202 | Fax : 981957205 | e-mail: redaccion@culturagalega.gal