A edición galega da novela do escritor inglés Martin Amis, chega un mes despois da súa publicación en Inglaterra, converténdose na primeira das publicadas noutra lingua. Amis dá unha maxistral clase de literatura rusa.
29 / 1 / 2007
Montse Pena Presas. Bangor
Ao rematarmos de ler a última novela do autor inglés Martin Amis, “House of Meetings” (2006), na versión galega “A casa dos encontros”, precisamos un descanso. A parada de quen sabe que vén de somerxerse nun texto tan engaiolante coma denso, con forte cheiro a violencia e pingas de intriga, sen esquecer un certo adobío paixonal. Mestura esta que descansa sobre o máis compacto arume da historia soviética da segunda metade do S. XX.
Amis, traducido por primeira vez ao galego, realiza un documentadísimo e moi persoal percorrido (abonda con observar as últimas páxinas do libro para ver en que obras de referencia se baseou) polos males da sociedade soviética post Segunda Guerra Mundial. Males que coloca na boca dun narrador que primeiro participou como soldado nas violacións levadas a cabo polos exércitos da URSS durante ese conflito bélico, para despois ser escravo nun Gulag, un dos duros campos de traballo instalado polo réxime estalinista en Siberia. Mais a voz irreverente do autor non renuncia a amosarnos outras posturas perante os acontecementos históricos, xa que en contraposición a este narrador-protagonista coloca a Lev, o seu irmán pequeno, oposto practicamente en todo: pacifista ata nas situacións máis violentas, reflexivo e coidadoso coas mulleres. Fronte a liña divisoria que separa os dous irmáns, xusto no medio, Zoia, a muller da que se namorará o lanzal guerreiro, mais que só conquistará o tranquilo Lev.
Dominio da psicoloxía dos personaxes
Tendo como eixo xeral a diatriba amorosa e como grande e preciso pano de fondo as actitudes cara a vida en situacións extremas, a obra esténdese a partir dunha tensión narrativa ben forte, propiciada pola visita de Zoia á casa que pon título á novela. A partir de aí, a vida dos dous protagonistas mudará radicalmente e só nas derradeiras páxinas o lector coñecerá o motivo de tales transformacións, que acompañarán os irmáns o resto das súas vidas. Ao igual que o seu compañeiro de xeración –tómese sempre este termo coas precisas distancias- Julian Barnes, o autor demostra ter un férreo dominio da psicoloxía dos caracteres que crea: un deles movido pola acción, a violencia e as ansias de triunfo, autocompracente coa propia maldade, incapacitado para as relacións amorosas duradeiras, e outro manexado pola pasividade e a apatía, case ansioso por compartir a súa vida sentimental. Entre os dous, sempre mediando, os ciúmes e as envexas, mais tamén un moi particular, e case perigoso, agarimo fraterno.
A escrita de Amis enguedéllase en cada parágrafo que fai xurdir, dando lugar a unha prosa que a moitos e moitas lles resultará densa, de difícil penetración. A pesar de que se emprega unha narratoria allea a todo o devir histórico (o relatar dos feitos vai dirixido a Venus, unha moza norteamericana, filla dun amor serodio da voz narradora), o que podería facilitar moito esta laboura, hai treitos novelísticos que o lector medio sentirá demasiado cargados de significación, á vez que contará con non abondas claves para decodificalos. A pesar de todo, este bad boy das letras británicas consegue xerar unha magnífica novela histórica, que permite viaxar ao fondo do conflito e que facilita instrumentos para comprender globalmente a historia (oficial e íntima) dunha terra aínda hoxe magoada, como tantas outras, polas feridas do pasado.
Se Auster nos agasallaba con retallos de coñecementos de literatura universal en “Brooklyn Follies”, Amis permítese darnos unha maxistral clase de literatura rusa (da que é un grande coñecedor, como amosa o seu libro de artigos “Visiting Mrs. Nabokov and Other Excursions”), que os protagonistas len (cando lles é permitido) e da que falan case compulsivamente. Este gusto polas letras constituirá, ademais, un dos escasos puntos de unión (ademais das vivencias compartidas) entre os irmás, nos que a final, o que se pon de manifesto, é que o destino ou a casualidade poden cambiar por completo a vida dun home.
Acerta Galaxia ao inaugurar a súa colección “Biblioteca Compostela” vertendo, por primeira vez a unha lingua peninsular, esta novela que a crítica británica ten cualificado do mellor de Amis en moito tempo. Acerta aínda máis se reparamos en que a tradución vén da man de Eva Almazán, quen consegue, como xa fixera ao permitir a Capote e a Auster falar galego, unha lingua xenuína, elaborada, preciosista. Todo isto sen saír do Gulag, o arquipélago da destrución e, aquí tamén, da paixón. Onde desgraciadamente, outra vez, o home foi un lobo para o home. Como dixo aquel.