O Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil inaugura a súa andaina en 2006 con esta obra, unha historia que sorprende pola súa temática, a súa localización espacial e por presentar unha concepción do protagonista adolescente afastada do habitual neste tipo de obras.
6 / 11 / 2006
Isabel Soto.Santiago
O primeiro trazo insólito da novela é o deseño do protagonista, Xoel, un rapaz de dezaseis anos, algo perdido e desencantado, que se enfronta ás particulares circunstancias vitais e familiares que o rodean cunha sorprendente madureza. Resulta curiosa a inversión de papeis, pois neste caso é o fillo quen asume responsabilidades, quen coida da nai e quen cuestiona a súa actitude desapegada das necesidades materiais e domésticas.
Outro aspecto interesante ten que ver coa descrición do espazo no que transcorre a vida de Xoel, que lle serve ao autor para dar entrada á peculiar historia de Negueira de Muñiz e a xeografía lindante da montaña lucense, marcada pola construción dun encoro que provocou o abandono forzoso dos veciños. Daquela, Negueira quedou condenada á incomunicación até que as súas casas abandonadas foron ocupadas nos setenta polos hippies, que encheron de vida aquel espazo natural, co tempo novamente ameazado pola volta dos vellos donos coa intención de recuperar as súas vivendas.
Á rutina habitual de Xoel vese rachada cun novo elemento con repercusións fundamentais na trama. A chegada do avó procedente do seu Berlín natal, vello e desorientado por mor do alzheimer, engade novas responsabilidades para o adolescente que agora debe estar pendente del e ocuparse de mudarlle continuamente os cueiros. Mais con el tamén chega a historia de intriga arredor do seu pasado: a súa relación coa cineasta alemá Leni Riefenstahl, por máis que a nai de Xoel asegure que seu pai non pasou de ser acomodador. ¿Fantasía xurdida dos delirios da cruel doenza do avó ou realidade? No relato de Jaureguizar teñen presenza destacada a obra fílmica e os retallos da vida da cuestionada e lonxeva cineasta, vinculada á ideoloxía nazi e, aínda así, isto non supón lastre ningún para a narración que, ao tempo presenta unha suxestiva contraposición de dous pensamentos tan distantes como o dos hippies e o dos nazis.
E, finalmente, o relato tamén conta cunha trama amorosa, e desas que presentan escollos ideolóxicos case insalvables, coa aparición de Iria, o contrapunto de case todo na vida de Xoel, encargada de espertar dúbidas sobre o nazismo e, consecuentemente, sobre ese contraditorio poder dos sentimentos, tanto familiares como amorosos [“El é o meu avó (…) Eu quéroo. Non me importa o que fixo cando novo. Agora soamente era un vello inofensivo ao que poñía cueiros para que non mexase nos pantalóns!”].
Todos estes fíos conflúen nun intenso final, que aínda que semella ofrecer un desenlace, abre novas incógnitas arredor desa aposta de Xoel por si mesmo, deixando atrás responsabilidades que quizais non lle acaían. En definitiva, o conxunto conforma unha suxestiva historia que ha espertar a curiosidade do lector pola súa lograda construción e a intelixente dosificación de elementos reais, ao servizo das necesidades ficcionais (comunidades hippies e nazis en Galicia, inversión de papeis, o pasado do avó e a súa decisión de morrer canda as súas lembranzas, a funcionalidade da cineasta alemá, os presupostos nazis ante os que tomar partido, a actitude do sinistro profesor Robles…). Engadamos a axeitada combinación de ritmo e intriga, o acerto no ton narrativo, a prosa áxil e a naturalidade dos diálogos, e teremos como resultado unha narración á que lle auguramos éxito entre os lectores.