Catorce mil cincocentas persoas se achegaron este ano ata as instalacións do pazo da Cultura de Pontevedra e accederon a Culturgal, a feira das industrias culturais de Galicia, segundo veñen de confirmar desde a organización do evento. A feira deixaba atrás os seus primeiros dez anos de existencia e entraba a comezar unha segunda década moi centrada inicialmente no público baixo o lema Ti levas o compás na Culturgal. Malia ese claro enfoque a cifra de visitantes semella estar estancada desde que se leva constancia deles a través da venda de entradas. Xa en 2013 se contabilizaban 14.000 asistentes, pero semellaría que, ou ese é o seu tope de acollida ou que somos sempre os mesmos os que quedamos alí cada ano como nunha cita previa ao Nadal para vernos, poñernos ao día e mercar os agasallos para as datas festivas posteriores. En total máis de 80 postos e máis de 120 actividades fixeron parte do evento e cada un fala da feira segundo lle vai nela, como non podía ser doutro xeito.
Se ben o dato final supón unha boa coda á edición, non as tiñan todas consigo os expositores o sábado antes das cinco da tarde. A esa hora, xa no ecuador da feira de tres días, a asistencia era mínima e eran visibles ollos de preocupación con constante mirar cara a porta, agardando ver entrar por fin a xente suficiente como para xustificar o esforzo en montar un posto e mantelo. A xornada inaugural fora de un baleiro case total, apenas axitada por visitas de colexios e actos de políticos, pero sen visitantes. A mañá do sábado tampouco tiña sido movida e para algúns, que xa estiveran en anteriores anos, a cousa empezaba a poñerse pesimista. Pero chegou a tarde e con ela, tomados os cafés, as sobremesas e botada algunha que outra sesta de fin de semana, as familias empezaron a acudir e a encher pouco a pouco o aparcamento e o recinto. Pasadas as seis os corredores da feira xa exhibían movemento e vivacidade. Os carriños infantís xa empezaban a xirar por tódalas partes e a xente esmerábase en acudir aos actos de axenda que ofrecía esta undécima edición da Culturgal. Desde ese momento ata o de botar o peche foi o período no que a feira volveu conseguir a presenza de eses máis de 14.000 fieis cos que o evento parece contar ano tras ano desde 2013.
Un tranquilizador ritmo en aumento
"Onte foi un día nefasto realmente. Onte aquí non había ninguén e as vendas non funcionaron, esta mañá foi moi frouxa e a tarde foi boa", dicíanos contra as oito do sábado Ramón Pinheiro, director de A Central Folque, que este ano tiña posto de seu, xa que noutros anos as súas referencias de libros e discos as traía o posto da distribuidora Inquedanzas. "Se fose así ao ritmo de pola tarde todo, pois entón falábamos doutra cousa", aseguraba. Á hora de establecer unha comparación coa anterior edición Pinheiro tiraba dos datos das vendas dos seus produtos: "o ano pasado nós non vendimos directamente pero sabemos as vendas que tivemos aquí e foron moito máis importantes a estas horas o ano pasado que este. Iso é así", sentenciaba. A esas horas, xa avanzada a tarde mudaran xa as caras de moitos dos expositores e algúns mostrábanse xa abertamente satisfeitos.
Ese era tamén o caso da pintora María Meijide, cuxo posto cerca do Espazo Infantil e da cafetería era unha zona de paso que semellaba proporcionarlle unha perspectiva positiva do percorrer da feira na súa primeira presenza con posto propio no que presentaba o seu traballo de arte para o consumidor ou "arte contemporánea insertada nunha economía real", como ela mesma o denomina. Obra orixinal enmarcada, acuarelas, reproducións, un caderno de viaxe, láminas... "Estou bastante contenta porque houbo bastante afluencia de xente, polo menos nesta zona", nos di Meijide valorando tamén altamente a visibilización e a toma de coñecemento da súa obra, "moita xente coñeceu o traballo, houbo bastante compra do que é peza pequeña, de formato medio ou pequeno pero tamén dun prezo máis asumible. Pero tamén houbo xente interesada noutro tipo de pezas orixinais que se desmarcan un pouco desta venta a pé de rúa e que para iso tamén serven as feiras para visibilizar o traballo". Para a pintora e ilustradora esa parte de escaparate xa estaba a traducirse tamén en beneficios que se percibirán posteriormente ."Fixen contactos que me permitirán facer novas vendas -aseguraba- algúns teñen que vir a polas súas pezas xa que deixaron un sinal e despois verémosnos no meu estudio na Praza do Toural en Compostela".
Cultura para crianzas
A pesar de existir unha zona propia para a arte contemporánea na feira, onde xa expuxo anteriormente, María prefire estar no espazo dos postos comerciais. "Creo que o corazón da feira está máis neste lado", di ela, "habería que pensar, talvez noutras edicións, tentar estar nas dúas partes", reflexiona, pero sempre tendo claro o seu interese prioritario por manterse antes de nada na zona do público xeral. E ese público xeral e sobre todo familiar seguiu enchendo o recinto toda a tarde do sábado, acudindo aos concertos e actividades nesa zona infantil situada ao fondo e para a que hai que pasar por todo o recinto, posibilitando así a visibilidade dos postos de artesanía, libros, roupa, etc. O domingo pola mañá seguiría manténdose a afluencia constante de público e sobre todo dese perfil familiar, de parellas novas con crianzas correndo ou empurrando dos carriños recinto arriba e abaixo. E polo camiño parando a mercar de cando en vez para si ou para outros co Nadal á volta da rúa. "Eu como a vexo, ista é unha feira de produto de agasallo de Nadal, é o que é", sentencia Ramón Pinheiro e engade: "Tamén vexo, aínda que este ano menos do que me esperaba, que parece que cultura galega é para as crianzas. Que me parece moi ben, que iso ten que ter moito protagonismo, pero qué pasa tamén co resto ?".
O director de A Central Folque bota en falta a presenza das artes escénicas como compañías de danza, teatro ou circo ou o audiovisual e chama a reflexionar á organización sobre porque desapareceron da feira estas presenzas. No mesmo sentido de botar en falta a presenza de artes vivas está María Meijide: "Creo que lle falta un pouco de diversidade. Porque hai moito tema libro e moito tema crianza e igual máis expositores de diferentes ámbitos lle darían máis riqueza".
Industrias culturais sen artes escénicas ?
Unha das poucas representacións que quedan entre os postos da Culturgal como referencia das artes escénicas e o da compañía Talía Teatro, xunto a eles está a representación máis institucional da Asociación Escena Galega. O posto de Talía presenta un aspecto moi sobrio, apenas un fondo de cor vermella co logotipo da compañía e uns sofas a xogo creando un espazo de faladoiro case escénico, aberto ao corredor, ningúnha información sobre obras en cartel nin outros engadidos. O director da compañía, Artúr Trillo, tamén se cuestiona se ese é o sitio xa para a súa presenza. Malia ter estado en todas as edicións anteriores Trillo se cuestiona cada ano se volver. "Eu non o teño claro aínda, é máis, estou nesa dúbida ano tras ano. Non sei se nalgún momento decidiremos non vir pero si que a min me é necesaria unha implicación máis nos distintos sectores". A militancia activa de apoio á cultura en galego forma parte das súas motivacións para estar presentes cada ano pero cre que a ausencia de outras empresas das artes escénicas debería empezar a provocar algunha reacción xa. "Boto en falta que se readapte. Hai que mover a árbore para que todos os sectores teñan máis vinculación", di Artur, indicando a necesidade dunha actividade de carácter profesional paralela ademais da dirixida á venda minorista e ao público xeral, ao mesmo tempo que asegura que para eles resulta imposible cuantificar de ningún xeito a rendibilidade da súa presenza: "a nosa actividade non é tan directa como a das editoriais, que venden un libro e ao final da feira teñen un resultado que se pode cuantificar, nós non podemos cuantificar". Trillo ve necesario "darlle unha volta" á feira para buscar "non só ser unha alternativa de ocio para o público, como é, senón que ademáis haxa días dedicados á actividade profesional en si mesma".
Esa opinión é compartida por Ramón Pinheiro, xa que a Central Folque tamén representa a músicos, organiza concertos e festivais, pero non ve opción de movemento dese mercado nesta feira das industrias culturais, que é como se presenta Culturgal. "Eu aquí non tiven nin unha soa conversa no día de hoxe referente á venda de bolos", asegura Pinheiro. "Logo venderase ou non venderase, eu teño ido a moitas feiras internacionais e igual tampouco vendes pero sí que tes unha opción de negocio de continuar con axentes", di o director da Central Folque. Pinheiro afirma, respecto ao que son concertos, proxeccións audiovisuais e representacións na carpa ou noutros espazos da feira como única presenza desas "artes vivas" que no Culturgal se tira man diso para "facer o ambiente para que os libreiros vendan libros. Esa é a lectura honesta e sincera que estou facendo e tampouco é unha crítica -asegura-, eles como empresas son máis potentes seguramente que moitas de nós e se non fora por eles seguramente esto tampouco se organizaba". Trillo tamén comparte ese libro-centrismo da feira, cousa que ve normal en canto a presenza maioritaria dese produto xa que é un sector da cultura que ao final de cada edición é quen de cuantificar a rendibilidade desta cita a través de vendas efectivas. "Nós nunca poderemos ter ese dato", di Artur. "Eu penso que a estrutura de como está funcionando ao mellor está máis pensado ao libro ou ao disco, cousas que podes tocar".
Núcleo libro
Nestes once anos cambiaron algunhas das características da feira e a súa composición de postos, pero sempre se mantivo o sector libreiro como eixo central. Un representante de ese sector é o editor Henrique Alvarellos de Alvarellos Editora, que este ano ven por vez primeira con posto propio á feira e está amplamente satisfeito dos resultados, ata o punto de estar a pensar en ampliar espazo para o ano que ven. Alvarellos ademais forma parte da directiva actual da Asociación Galega de Editoriais, a entidade impulsora das primeiras edicións do Culturgal fai once anos. Para el o protagonismo do libro é algo que é certo pero ademais que debe ser indiscutible neste evento. "Como editor e como amante e potenciador da cultura escrita gústame que se vertebre arredor do núcleo libro e iso creo, que o Culturgal é unha feira arredor do libro e para min iso está ben manexado así", comenta Alvarellos, "e despois ten que haber todos os grandes satélites musicais, teatrais, artesanais... que interactúen con nós".
Henrique ve necesario ser moi dinámico na presenza na feira e moverse moito nas redes sociais xa preparando o evento. "Se un vén soamente aquí cos libros e se pon parado mirando á xente, que espere, non pode ser. Tes que traer unha selección de libros que poidan ser atractivos para aquí, facer sinaturas, presentacións, etc.". Ante o feito de que as actividades que se fagan dentro dos propios postos non aparecen na axenda xeral de Culturgal para o editor compre ser un mesmo o que sexa quen de comunicalas a través das redes sociais xa con antelación "a pre-feira hai que facela de maneira moi intensa desde quince días ou un mes antes", apunta Henrique, "e despois a feira case minuto a minuto nas redes" para avisar de sinaturas ou outras presentación. Para o editor existe unha dúbida respecto á situación da feira. "Non sei se poderá cansar ao público pontevedrés local todos os anos estar no mesmo sitio -reflexiona- e si sería interesante probar de novo, como se probou hai anos, indo a outro lugar". Alvarellos ten claro que para iso hai que ter fortes apoios institucionais das administración de calquera outro sitio. Habería que ver como lles afectaría ese cambio de cidade aos 14.000 visitantes asiduos cos que parece contar a feira ano tras ano, pero para iso cumpriría coñecer máis das súas características e procedencia, alén do seu número fixo.
A feira deixa atrás esta primeira edición da súa segunda década de vida cun futuro asentado nesa cifra de participantes, pero cun modelo ao que lle custa integrar unha parte desas "industrias culturais" que forman parte do seu estandarte. A parte da nosa cultura que pode dirixirse ao público con produtos de adquisición directa declárase optimista e satisfeita un ano máis e todos apostan por volver para a que será a XIIª edición. Contar con eles é esencial, poder enriquecelo engadindo o resto da variedade cultural dos sectores escénico, musical e audiovisual e facelo tamén nun nivel profesional semella estratéxico en clave de país.
Se ben o dato final supón unha boa coda á edición, non as tiñan todas consigo os expositores o sábado antes das cinco da tarde. A esa hora, xa no ecuador da feira de tres días, a asistencia era mínima e eran visibles ollos de preocupación con constante mirar cara a porta, agardando ver entrar por fin a xente suficiente como para xustificar o esforzo en montar un posto e mantelo. A xornada inaugural fora de un baleiro case total, apenas axitada por visitas de colexios e actos de políticos, pero sen visitantes. A mañá do sábado tampouco tiña sido movida e para algúns, que xa estiveran en anteriores anos, a cousa empezaba a poñerse pesimista. Pero chegou a tarde e con ela, tomados os cafés, as sobremesas e botada algunha que outra sesta de fin de semana, as familias empezaron a acudir e a encher pouco a pouco o aparcamento e o recinto. Pasadas as seis os corredores da feira xa exhibían movemento e vivacidade. Os carriños infantís xa empezaban a xirar por tódalas partes e a xente esmerábase en acudir aos actos de axenda que ofrecía esta undécima edición da Culturgal. Desde ese momento ata o de botar o peche foi o período no que a feira volveu conseguir a presenza de eses máis de 14.000 fieis cos que o evento parece contar ano tras ano desde 2013.
Un tranquilizador ritmo en aumento
"Onte foi un día nefasto realmente. Onte aquí non había ninguén e as vendas non funcionaron, esta mañá foi moi frouxa e a tarde foi boa", dicíanos contra as oito do sábado Ramón Pinheiro, director de A Central Folque, que este ano tiña posto de seu, xa que noutros anos as súas referencias de libros e discos as traía o posto da distribuidora Inquedanzas. "Se fose así ao ritmo de pola tarde todo, pois entón falábamos doutra cousa", aseguraba. Á hora de establecer unha comparación coa anterior edición Pinheiro tiraba dos datos das vendas dos seus produtos: "o ano pasado nós non vendimos directamente pero sabemos as vendas que tivemos aquí e foron moito máis importantes a estas horas o ano pasado que este. Iso é así", sentenciaba. A esas horas, xa avanzada a tarde mudaran xa as caras de moitos dos expositores e algúns mostrábanse xa abertamente satisfeitos.
Ese era tamén o caso da pintora María Meijide, cuxo posto cerca do Espazo Infantil e da cafetería era unha zona de paso que semellaba proporcionarlle unha perspectiva positiva do percorrer da feira na súa primeira presenza con posto propio no que presentaba o seu traballo de arte para o consumidor ou "arte contemporánea insertada nunha economía real", como ela mesma o denomina. Obra orixinal enmarcada, acuarelas, reproducións, un caderno de viaxe, láminas... "Estou bastante contenta porque houbo bastante afluencia de xente, polo menos nesta zona", nos di Meijide valorando tamén altamente a visibilización e a toma de coñecemento da súa obra, "moita xente coñeceu o traballo, houbo bastante compra do que é peza pequeña, de formato medio ou pequeno pero tamén dun prezo máis asumible. Pero tamén houbo xente interesada noutro tipo de pezas orixinais que se desmarcan un pouco desta venta a pé de rúa e que para iso tamén serven as feiras para visibilizar o traballo". Para a pintora e ilustradora esa parte de escaparate xa estaba a traducirse tamén en beneficios que se percibirán posteriormente ."Fixen contactos que me permitirán facer novas vendas -aseguraba- algúns teñen que vir a polas súas pezas xa que deixaron un sinal e despois verémosnos no meu estudio na Praza do Toural en Compostela".
Cultura para crianzas
A pesar de existir unha zona propia para a arte contemporánea na feira, onde xa expuxo anteriormente, María prefire estar no espazo dos postos comerciais. "Creo que o corazón da feira está máis neste lado", di ela, "habería que pensar, talvez noutras edicións, tentar estar nas dúas partes", reflexiona, pero sempre tendo claro o seu interese prioritario por manterse antes de nada na zona do público xeral. E ese público xeral e sobre todo familiar seguiu enchendo o recinto toda a tarde do sábado, acudindo aos concertos e actividades nesa zona infantil situada ao fondo e para a que hai que pasar por todo o recinto, posibilitando así a visibilidade dos postos de artesanía, libros, roupa, etc. O domingo pola mañá seguiría manténdose a afluencia constante de público e sobre todo dese perfil familiar, de parellas novas con crianzas correndo ou empurrando dos carriños recinto arriba e abaixo. E polo camiño parando a mercar de cando en vez para si ou para outros co Nadal á volta da rúa. "Eu como a vexo, ista é unha feira de produto de agasallo de Nadal, é o que é", sentencia Ramón Pinheiro e engade: "Tamén vexo, aínda que este ano menos do que me esperaba, que parece que cultura galega é para as crianzas. Que me parece moi ben, que iso ten que ter moito protagonismo, pero qué pasa tamén co resto ?".
"Ista é unha feira de produto de agasallo de Nadal, é o que é", sentencia Ramón Pinheiro
O director de A Central Folque bota en falta a presenza das artes escénicas como compañías de danza, teatro ou circo ou o audiovisual e chama a reflexionar á organización sobre porque desapareceron da feira estas presenzas. No mesmo sentido de botar en falta a presenza de artes vivas está María Meijide: "Creo que lle falta un pouco de diversidade. Porque hai moito tema libro e moito tema crianza e igual máis expositores de diferentes ámbitos lle darían máis riqueza".
Industrias culturais sen artes escénicas ?
Unha das poucas representacións que quedan entre os postos da Culturgal como referencia das artes escénicas e o da compañía Talía Teatro, xunto a eles está a representación máis institucional da Asociación Escena Galega. O posto de Talía presenta un aspecto moi sobrio, apenas un fondo de cor vermella co logotipo da compañía e uns sofas a xogo creando un espazo de faladoiro case escénico, aberto ao corredor, ningúnha información sobre obras en cartel nin outros engadidos. O director da compañía, Artúr Trillo, tamén se cuestiona se ese é o sitio xa para a súa presenza. Malia ter estado en todas as edicións anteriores Trillo se cuestiona cada ano se volver. "Eu non o teño claro aínda, é máis, estou nesa dúbida ano tras ano. Non sei se nalgún momento decidiremos non vir pero si que a min me é necesaria unha implicación máis nos distintos sectores". A militancia activa de apoio á cultura en galego forma parte das súas motivacións para estar presentes cada ano pero cre que a ausencia de outras empresas das artes escénicas debería empezar a provocar algunha reacción xa. "Boto en falta que se readapte. Hai que mover a árbore para que todos os sectores teñan máis vinculación", di Artur, indicando a necesidade dunha actividade de carácter profesional paralela ademais da dirixida á venda minorista e ao público xeral, ao mesmo tempo que asegura que para eles resulta imposible cuantificar de ningún xeito a rendibilidade da súa presenza: "a nosa actividade non é tan directa como a das editoriais, que venden un libro e ao final da feira teñen un resultado que se pode cuantificar, nós non podemos cuantificar". Trillo ve necesario "darlle unha volta" á feira para buscar "non só ser unha alternativa de ocio para o público, como é, senón que ademáis haxa días dedicados á actividade profesional en si mesma".
Artur Trillo: "Hai que mover a árbore para que todos os sectores teñan máis vinculación"
Esa opinión é compartida por Ramón Pinheiro, xa que a Central Folque tamén representa a músicos, organiza concertos e festivais, pero non ve opción de movemento dese mercado nesta feira das industrias culturais, que é como se presenta Culturgal. "Eu aquí non tiven nin unha soa conversa no día de hoxe referente á venda de bolos", asegura Pinheiro. "Logo venderase ou non venderase, eu teño ido a moitas feiras internacionais e igual tampouco vendes pero sí que tes unha opción de negocio de continuar con axentes", di o director da Central Folque. Pinheiro afirma, respecto ao que son concertos, proxeccións audiovisuais e representacións na carpa ou noutros espazos da feira como única presenza desas "artes vivas" que no Culturgal se tira man diso para "facer o ambiente para que os libreiros vendan libros. Esa é a lectura honesta e sincera que estou facendo e tampouco é unha crítica -asegura-, eles como empresas son máis potentes seguramente que moitas de nós e se non fora por eles seguramente esto tampouco se organizaba". Trillo tamén comparte ese libro-centrismo da feira, cousa que ve normal en canto a presenza maioritaria dese produto xa que é un sector da cultura que ao final de cada edición é quen de cuantificar a rendibilidade desta cita a través de vendas efectivas. "Nós nunca poderemos ter ese dato", di Artur. "Eu penso que a estrutura de como está funcionando ao mellor está máis pensado ao libro ou ao disco, cousas que podes tocar".
Núcleo libro
Nestes once anos cambiaron algunhas das características da feira e a súa composición de postos, pero sempre se mantivo o sector libreiro como eixo central. Un representante de ese sector é o editor Henrique Alvarellos de Alvarellos Editora, que este ano ven por vez primeira con posto propio á feira e está amplamente satisfeito dos resultados, ata o punto de estar a pensar en ampliar espazo para o ano que ven. Alvarellos ademais forma parte da directiva actual da Asociación Galega de Editoriais, a entidade impulsora das primeiras edicións do Culturgal fai once anos. Para el o protagonismo do libro é algo que é certo pero ademais que debe ser indiscutible neste evento. "Como editor e como amante e potenciador da cultura escrita gústame que se vertebre arredor do núcleo libro e iso creo, que o Culturgal é unha feira arredor do libro e para min iso está ben manexado así", comenta Alvarellos, "e despois ten que haber todos os grandes satélites musicais, teatrais, artesanais... que interactúen con nós".
Henrique Alvarellos: O Culturgal é unha feira arredor do libro e para min iso está ben manexado así
Henrique ve necesario ser moi dinámico na presenza na feira e moverse moito nas redes sociais xa preparando o evento. "Se un vén soamente aquí cos libros e se pon parado mirando á xente, que espere, non pode ser. Tes que traer unha selección de libros que poidan ser atractivos para aquí, facer sinaturas, presentacións, etc.". Ante o feito de que as actividades que se fagan dentro dos propios postos non aparecen na axenda xeral de Culturgal para o editor compre ser un mesmo o que sexa quen de comunicalas a través das redes sociais xa con antelación "a pre-feira hai que facela de maneira moi intensa desde quince días ou un mes antes", apunta Henrique, "e despois a feira case minuto a minuto nas redes" para avisar de sinaturas ou outras presentación. Para o editor existe unha dúbida respecto á situación da feira. "Non sei se poderá cansar ao público pontevedrés local todos os anos estar no mesmo sitio -reflexiona- e si sería interesante probar de novo, como se probou hai anos, indo a outro lugar". Alvarellos ten claro que para iso hai que ter fortes apoios institucionais das administración de calquera outro sitio. Habería que ver como lles afectaría ese cambio de cidade aos 14.000 visitantes asiduos cos que parece contar a feira ano tras ano, pero para iso cumpriría coñecer máis das súas características e procedencia, alén do seu número fixo.
A feira deixa atrás esta primeira edición da súa segunda década de vida cun futuro asentado nesa cifra de participantes, pero cun modelo ao que lle custa integrar unha parte desas "industrias culturais" que forman parte do seu estandarte. A parte da nosa cultura que pode dirixirse ao público con produtos de adquisición directa declárase optimista e satisfeita un ano máis e todos apostan por volver para a que será a XIIª edición. Contar con eles é esencial, poder enriquecelo engadindo o resto da variedade cultural dos sectores escénico, musical e audiovisual e facelo tamén nun nivel profesional semella estratéxico en clave de país.
Serie
Culturgal 2018
Os expositores quedaron satisfeitos e piden reflexión sobre a ausencia das artes vivas e programa profesional
culturagalega.gal propón un itinerario de eventos para disfrutar a feira
