As tallas XL da pintura

As últimas obras de Menchu Lamas, que ata mediados de xaneiro recolle a galería SCQ de Santiago, destilan a maxia dunha grande artista. Pinturas de expresión onde a literatura dos anos oitenta queda nunha presencia icónica, como pegadas dun pasado de siluetas antropomórficas, como etiquetas, en estructuras xeométricas. O poder da liña, da narración, nas facianas líricas dunha pintura con moitas capas de cores libres.

A literatura perdida

Menchu Lamas representa a pintura de expresión terreal. A pintora que podemos ver na actualidade sintetiza un itinerario de continua experimentación da propia pintura, como piar da vida. O camiñar comeza no espírito salvaxe dos oitenta, vinculada ás enérxicas fustas do neoexpresionismo asinado por Atlántica, como podemos ver na mostra colectiva que se amosa no MARCO de Vigo. A referencia literaria, mesmo mitolóxica, impresa en seres deformes, grandes cabezas, longos brazos e monstruosas masas animadas, dispostas nun espacio límite, acomodábanse nunha tea explosionada de cores primarios. Composicións primitivas, que ó longo da década dos oitenta e, principalmente, nos noventa foise acentuando en expresividade, revendo a faciana lírica, abstracta, afirmando o compoñente lineal e de planos de cores, nunhas obras máis sintéticas, máis reflexivas e paisaxísticas. No itinerario pérdese o corpo con maiúsculas, que nunca deixa de aparecer, pero reforzase a compoñente icónica, o mosaico, desencadeando nunha habitación de paredes enlamadas, liñas de andamiaxe, formas xeométricas e retrincos de corpos como metáforas do pasado. A súa última obra, como tamén se evidencia noutros artistas, asenta o lado expresionista e traza pontes coa abstracción, sempre exaltada.



A pegada, berce da pintura

A paisaxe que Menchu Lamas destila nestas últimas obras a calma do descanso, mesmo da tranquilidade e a enaltecida forza do guerreiro dionisíaco. Composicións equilibradas, coidadas, onde o peso recae a partes iguais na faciana narrativa e no lado máis subxectivo, o que marca a propia pintura. Quedan iconas, restos dun pasado, como pegadas da vida; símbolos codificados do seu universo persoal, acompañados de grandes manchas de cor, campos de cores sen fin. Así, unha das pinceladas máis imaxinativas das súas obras son as composicións de campos expandidos, abertos con liñas como andamios, estructuras arquitectónicas que atan o lenzo nunha carreira dispersa ou no fragmento do detalle; outras son liñas que marcan un terreo dunha páxina sen escribir ou no horizontes da memoria. A silueta adquire relevancia, nos propios motivos iconográficos, mentres a cor flúe na superficie acendida, en vermellos de sangue, amarelos e azuis de zinc. Sorprende gratamente a dirección equilibrada de moitos dos cadros, sobre todo os de grande formato, onde as palabras non se multiplican nin aumentan, senón que se enriquecen, exaltan. A moitos artistas quédanlle ben as grandes XL, como Richard Long ou Barnett Newman. Atopamos unha pintora próxima á paisaxe, con cadros de círculos de adoquíns, como calzadas romanas, camiños na terra ou acoutamentos de leiras. Tamén a paisaxe mental, a que repousa, nas medias lúas que arrolan un home durmido, como un exvoto codificado. A mesma mensaxe acentuada en Alberto Datas na loita entre abstracción e figuración, exemplifícase en Menchu Lamas como unha disidencia entre cor e liña, superficie e fondo; dúas forzas que se afirman en cadros alternos, ó longo da exposición. Pinturas dun trazado anguloso ou xeométrico, aparentemente hermético, pero que recollen un panorama de berces abertos a anatomías evocadoras.



A portada dun recente catálogo presentaba unha fotografía coa pintora tombada diante dun dos seus cadros, durmida, como dentro dunha ficción. Porque Menchu Lamas, como Ana Mendieta ou Pamen Pereira, recolle os soños, en pegadas de mans, corpos, mesmo planos de cor, das moitas verdades sobre o mantel, transparente, da vida.