Medir o medo coñecido

Nacer no medo. Caer no desexo e tamén na repulsión. Mona Hatoum, unha das mellores artistas do momento que ven de participar na recente XI Documenta de Kassel, presenta no CGAC unha extensa e importante selección dos seus traballos, os mesmos que dominan nun museo branco, onde sen sangrar nin berrar todos nos sentimos partícipes do seu teatro vital. E seguimos querendo volver, como sucede coa obra de Nan Goldin na Serralves.

Cando sentimos medo, algo, non sabemos que, recolle as nosas poucas defensas —como ás— e caemos nun letargo de supervivencia. Mona Hatoum encora ese intre no que, de xeito case irracional, sentimos unha carencia de afecto, de humanidade, de vida. A súa é unha aposta pola arte de acción, pola arte de suxestións entregadas e aloxadas en formas que desprenden sensualidade plástica e visual, sensualidade táctil. Lonxe de quedar indeciso o visitante explorará cada unha das obras presentadas, formas que se desparraman polas salas do CGAC, que requiren e suplican a nosa atención; e berran sen boca e miran sen ollos.



Os moitos lados da dor

Despois de admirar as monstruosas pezas do vestíbulo, a primeira das salas recíbenos cun ola escrito nun felpudo de agullas pintadas de níquel, a benvida da premonición; o quimérico inquilino. O felpudo como prólogo informativo, escatolóxico, do que atoparemos de seguido: ameaza fronte á atracción, o afastado e o próximo; caricias e labazadas. Texturas que evocan para logo expulsar. Mona Hatoum quere alterar desde a mirada, recolle naturezas que existen na nosa realidade, alterando a súa escala e mostrando obxectos que se inchan de metal nos espacios brancos de Siza. Peles negras de nacar que recobren as superficies de grandes moliniños de café, grandes reladores, tamén grandes gaiolas de paxaros, balancíns como guillotinas e perigosos berces. A escala, mesmo surrealista, esperta o noso lado máis reflexivo, expectante. Percorrer as súas enormes pezas, como utensilios dun Gulliver preguiceiro que vai esquecendo as súas pertenzas, predice dor, conxela medos universais, falan de identidade, de repulsión, facendo reflexionar sobre o corpo, físico e mental. Pero tamén a escala afecta a outras pezas, unha escala temporal, mesmo literaria: fotografías que reflicten unha realidade alterada, con chiscadeiras do cotián e aqueles obxectos que perseguen olladas máis narrativas, incluso surrealistas: dúas cadeiras que se emparentan ensinando o Evidente, outra cadeira cun triángulo de vello púbico e colares ou mantóns trenzados de pelo natural. Como di a nosa amiga Anxos: atracción e repulsión.



Feridas chorando en silencio

Ollamos o chamado Dobre Espacio desde o primeiro piso, rodeado dos novos fragmentos de eternidade de Manuel Vilariño. Volve aparecer o desexo de achegarse e o medo de sentir dor, caer e erguerse como unha continua loita vital. Porque son moitos os lados cara onde mirar, poucos os que dan contestacións directas. O consello: percorrer cada unha das pezas —aquelas sobrenaturais e aquelas como colaxes oníricos— e deixarse documentar polas fotografías. O estilo vólvese cor de dúbida, cor de coitelo hixiénico, limpo, preparado para seccionar, violentar a vida. Follas de recambio de trituradoras, como mostrarios de torturas, bodegóns de utensilios domésticos electrificados ós que podemos chegar coa mirada, pero nunca coas mans. Un estrañamento que produce desesperación, e estamos a falar de delicadeza, e seguimos falando de mesura, poesía feminina. Mona Hatoum invita a experimentar un cambio de roles, sentirse paxaro dentro de gaiolas ou alimento caníbal. A premonición da ameaza, correr baixo mensaxes como avións prateados.



Obras que seguen en silencio, localizadas no mundo aséptico do museo, como bocas a punto de abrirse, bombas de explotar ou caricias sobre un frío aceiro. A inquietante atracción daquelo que nos fai sufrir, e non falo do amor, senón do desexo.