Os 15 alimentos

Un, dous, ata quince fendas nunha terra e nun tempo; diante do biombo Frida Kalho na Fundación Caixa Galicia en Santiago. A súa traxectoria resumida nunha serie de cadros, debuxos, instalacións e soportes audiovisuais, para que comprendamos os seus universos, a súa dilatada luz sombra na historia da arte.

Propoñemos a metodoloxía do dicionario para que Frida sexa máis que un mito, algo máis que un tempo universal, para que sexa un alimento concreto e unha pílula de caducidade, mentres dixerimos a súa carne. Volvemos á súa faciana, ao seu bosquexo ou á súa pintura, volvemos aos seus autorretratos, e á identidade comestible dunha única vida con moitos nomes.

Aborto
Sen nome, apareceu sen un diminuto nome que poñerlle sobre o cartel. Seguía na cama á espera dunha resposta; espida, chea de sangue, co abdome avultado. Unha cama e os medos ó modo de satélites flotando no aire, unidos por arterias vermellas. Un produto alimentado que nace morto, unha frase na vida, ferida imborrable.

Cama
Unha táboa nas costas, un manto de ortigas de dor, lixivia a modo de mantas ou sabas que non apertan nin coidan, senón que fustigan e laceran un corpo que nunca cura. Berce plataforma de mitos horizontais; pracer e caída de amor. Nacemento e morte, camiño de chegada e meta de finais de tormenta. Os xustos centímetros nos que pousar todo o medo á enfermidade.

Comunismo
Rómpense as ideoloxías, polo menos as máis grandes, as que se escriben nos libros de tapas tamén duras. Viaxaba o político a un México habitado por Frida, Trotsky, atopándoa no seu manto de vivenda e brazos de gran muller. Morreu Frida, unha gran saba vermella tapa a súa caixa, de xustos centímetros. Para sempre circunstancia comunista.

Dor
Peta nas costas unha dor de mortos, preñada de cores e lamentos. Frida atopouse coa dor unha tarde, preto da fábrica “La Risa” mentres viaxaba nun autobús, mentres un camión a atopou na súa traxectoria. Prolongouse a dor no tempo da carne, na pel de cicatrices e nos lenzos, nas superficies que mellor recollían o tempo entre a dor, na pausa que dá o medicamento e no prólogo dunha dor maior. Pintar a dor, as dores, poñerlle un retrato de alimentos nunca soñados.

Diario
O control e o baleiro nun papel en branco diante dos ollos, das mans, do lapis. Diante dos días. Poñerlle un punto e unha coma, un punto e outro máis, a cada xornada, unha chamada de atención á nosa vida, repasando feitos en cores, xestos, letras e máis letras, feridas e apósitos. O diario fala de compaña, fala de Changuito e da Nana. Fala do Hospital Henry Ford mentres perde o universo enteiro rodeando a súa cama. Hoxe vinte rodeada de amigos nunha fotografía, logo con Diego mentres pintabas.

Drama
Uns cantos piquetitos, comezo dun drama: un escenario no que un home, coitelo en man, anúnciase como autor do asasinato a puñaladas da súa muller, que xace sobre unha cama ensanguentada. Tan real como imaxinado, posibilidade e desexo. O drama de Frida está nos relatos e na pincelada, nos signos e na súa sombra relacionada coa terra, coa vida.

Enfermidade
Percorre o corpo coma un virus, como unha vara maldita que atrapa o interior e proxecta unha sombra, caída, lenta, no exterior. A enfermidade atopouna nunha cama, nunha continua dor, nun drama que existía para ser interpretado, para poñerlle centos de diagnoses e inxerir as medicinas inxectadas na pel.

Identidade
Un, dous e tres, ata centos de razóns para identificarse cunha terra, cun tempo, cunha sociedade. Recollemos as engurras que marcan a nosa relación; un apelido e un nome, logo proxéctase sobre a terra, cultivo para o futuro.

México
Parte dunha terra entre dúas terras: un fío de pobreza e un globo enorme sobre as cabezas. Fronteira e transvasamento de tradicións. Cor manchada.

Morte
Final e tramo diante da vida. Un traxecto xusto de autobús, leito de guerrillas individuais. Un altar recorda tanto a chegada como o seu ritmo e duración. Cores e máis cores, brillantes, para un teatro de vida; exaltación de sorrisos e cancións de morte. A caída, lenta, horizontal.

Pintura
Un manto de pigmento sobre unha tela, a súa sombra sobre o bastidor. Frida executa unha pintura cos dedos, coas unllas, cos ollos, coa dor. Un vento diminuto que arrastra o pigmento de carne sobre un corpo, logo unha paisaxe que se enche de fendas, feridas na carne. Un cabalete vertical sobre o abdome que recolle o compás do brazo deitado, o compás-brazo que mide a distancia entre as dores e a pintura.

Retrato
Imaxinaba que era diferente antes de atopala diante da casa, rodeada de mulleres, vestida de tehuana. A súa faciana, o seu vestido, a súa mirada. Hoxe bicada a Rivera. Hoxe sorría con Trotsky, hoxe Alicia Grant —liñas suaves— pousa as mans sobre un vestido de veludo púrpura, hoxe pousa os pés sobre raíces de home, hoxe Rosita Morillo calceta cos ollos cheos de ceo. O retrato que serve de espello portátil, da lembranza.

Rivera
Clásico nun tempo de grandes nomes. Sempre nos identificamos cunha gran figura; hoxe, como indica Gilles Lipovetsky, o referente é Narciso.

Surrealismo
Miro cos ollos que están tanto detrás coma diante das pálpebras. Interpreto a miña realidade, unicamente a miña, a que se atopa entre eu e as miñas circunstancias. Dentro e fóra ó mesmo tempo, e mitos e corpos, e dramas e cómicos, e soños e cicatrices; todo se interpreta ao mesmo tempo. Bretón inventaba unha teoría, xusto no momento no que o tempo comeza polo revés, rompéndose a etiqueta para comezar outra nova. Poñía o surrealismo, agora espontáneo, de Frida como mellor resultado.

Terra
Liña horizontal con subidas e baixada, fendas e casas, sendo paisaxe, sendo tobeira. Diante, a muller coa columna fracturada, unha columna xónica detrás dun corsé de metal que aperta un corpo de muller. A fenda vertical, suco de carne, suco de labranza improdutiva.