Cando o tempo era

Gardamos na neveira novos ingredientes para futuros repasos: Frida Kahlo na Fundación Caixa Galicia, que inaugura o próximo venres, a mostra de “Tempos de vídeo” no Caixa Forum ou a de Günter Brus no MACBA. Remato entre alimentos de paisaxe, pousándome nas últimas obras de Pamen Pereira na galería Trinta, para percorrer a súa poética recoñecida e os pequenos mitos dun tempo que era.

Hai moito tempo, case un século, que Pamen Pereira impuxo un estilo claro e definido na súa traxectoria, xusto o tempo antes de poñerlle miles de quilos de coherencia estética. Un día atopamos o seu traballo nunha das salas do Centro Torrente de Ferrol, onde centos de anduriñas de chocolate sobrevoaban as nosas cabezas, ó mesmo tempo que outras bicaban as paredes de madeira da Gallera de Valencia; repasamos tamén a magnífica peza que tivo nunha Bienal de Pontevedra ou as ducias de citas en galerías e feiras, case ó mesmo ritmo que asentamos a súa tese principal, no diálogo coa memoria e a materia, coa busca infinita dunha iconografía que pretende pechar símbolos e direccións temporais en materiais que son alimentos da alma. A súa é unha medida única, xusta e precisa.

Tempos circulares
Hai tempo que Pamen Pereira descubriu o poder da luz e da sombra, dos panos e dos poemas, que se superpoñen nas diversas lecturas dunha exposición. A súa proxección do espazo existe antes na luz e na escuridade que na propia obra, existe na cor, no branco e no pan de ouro. Por iso existe un teatro programado no que o espectador penetra e actúa de interlocutor. A mostra que estes días se presenta na galería Trinta pretende ser unha nova escala na súa traxectoria de mitos e achados recoñecidos. Existe, como diciamos, o espazo no que instalar, primeiro o lugar, logo Pamen e logo os visitantes: nese traxecto de dirección ida/volta existe unha luz que se proxecta sobre as obras, un único campo visual no que deter a mirada e no que ler os poemas visuais. Brillos, pausas de pel suxestivas e siluetas; antes a luz, o seu círculo. A referencia oriental, xaponesa, queda perfectamente definida desde o comezo da mostra, cando grandes ondas de fume e pintura branca invaden soportes de madeira, ou cando unha mínima natureza queda concentrada nunha escultura de pedra tamén branca, pulida do tempo. Existe un tempo no que o home é observador, outro no que é construtor, na mellor das liñas do romanticismo que Pamen ou os paisaxistas da alma, como Hokusai, insisten en poñer na mellor das composicións.

Baixamos as escaleiras, con esa mesma sensación da lección ben aprendida coas obras expostas, para seguir revoando ó redor da cor e dos brillos, das peles e das vivendas; pero, sobre todo, para penetrar nun tempo novo habitado. Descubrimos outro dos puntos de conexión cos espectadores: a acción teatral. O valor do espazo como campo no que insistir e prolongar as vontades da obra. O teatro negro vólvese cofre ou xoieiro, vólvese cuncha, para albergar puntos de luz e infinitos temas. “O curso circular da luz”, nome da mostra, define o paso do tempo, o equilibrio de tensións, na referencia bibliográfica dun “tratado de alquimia oriental no que se fala do segredo da flor de ouro: unha busca da orixe e un encontro coa luz reveladora da consciencia”. A casa de cera enraizada pendurando a rentes de chan, a chaqueta usada mentres repousa para tempos de observación dentro dunha vitrina ou a metade do corazón, fósil de memoria; en cada unhas das pezas baixo a luz existe unha nova luz, un pequeno prototipo e un gran poema, quizais dunha pequena imaxe da natureza e da vida que Pamen soamente presenta, para que aumente na espera. Nin esquece o tempo, nin esquece os versos compostos, construídos, por iso o tramo de luz é circular, aneis de lume e ondas brancas para un mundo complexo.



Pamen Pereira na galería Trinta