Arañeiras de tinta e pincel

A metáfora da arañeira, do crecemento lóxico, parece unha das mellores cartas de presentación da colección do CGAC. A mostra, que poderemos ver todo o verán, realiza un percorrido por cen obras significativas dos seus fondos; unha oportunidade de achegarse á súa historia e ao particular relato do noso encontro, como visitantes, co centro.

Hai tempo que veño oíndo ao director do CGAC, Miguel Fernández-Cid, que as obras que ían formando a colección do centro, as mesmas que desde hai anos se foron incorporando aos almacéns do edificio, eran ou querían funcionar como unha arañeira. A ilusión sería a dunha rede ou trama de liñas, como un soporte que se pendura nunha esquina, facéndose grande; son as estelas que definen os artistas, as súas linguaxes e reminiscencias. Liñas para definir un camiño, curiosa relación. Tamén podemos ver unha trama ao xeito de gran paisaxe, difusa e, sobre todo, indefinida. A colección, como emblema dentro dunha institución museística, actúa de fachada intelixente, menos directa que o propio edificio (aínda que sexa de Siza ou Nouvel), pero cun crecemento máis a longo prazo, de vontade itinerante, case nómade, que se reforza no tempo. A colección funciona do mesmo xeito que unha casa, crece coas necesidades, ou así debería de ser. Moitos atopabamos estraña esta idea de coleccionar, sendo como é un centro de arte actual, e sendo máis unha misión das institucións de carácter máis histórico; pero o propio director e o tempo, déronlle a razón aos que a impulsaron; era necesaria porque non existía unha institución pública que abarcara moitos dos campos —nacionais e internacionais— relacionadas coa arte actual e era unha das opcións para poder desenvolver unha serie de exposicións ambiciosas, de produción propia.

Charla no museo
A mostra "A arañeira. 100 artistas da colección CGAC", fai referencia á propia historia do centro e, así mesmo, realiza unha sutil pero concentrada homenaxe ao edificio de Siza. Do mesmo xeito que Compostela centraba a ollada no exterior, agora vírase cara a un interior e óptase por unha posición retrospectiva, incluso reflexiva. O visitante que percorre, desde o pasado venres, as salas do centro atoparase cunha impensable sorpresa, non existen salas de exposición, existen espazos de exposición; existen lugares onde dispor cada unha das obras. Con esta sinxela premisa o comisario da mostra, o propio director, realiza a súa persoal aposta seleccionando cen obras dos fondos e, na liñas das últimas mostras, realiza unha inesperada celebración dos dez anos de vida da institución. Nada mellor que achegarse á historia dun centro que ollar o que foron as mostras e proxectos, os seus piares; é unha das opcións.

Na mostra fálase de artistas, non de obras; un dato que reforza aínda máis o aspecto interxeracional. Case sen pretendelo, un plano do edificio, coas tres plantas, serve de axuda. Aquí é tempo de paseo, de percorrer unha determinada historia ou historias coas súas obras. Unha narración da arte galega (con 22 artistas) pero sobre todo internacional; con todo están moitas das liñas de recoñecemento da arte dos últimos anos. ao perseguir cada unha das obras espalladas por corredores, vestíbulos, escaleiras, recháns, biblioteca ou salas de xuntas estamos percorrendo o noso propio relato de implicación coa historia do CGAC. É o museo invadido, case un museo desvirtuado. Nace outro tipo de visitante, o que segue unha liña de puntos vermella, que non quere que ningún produto se lle escape nunha ideal visita guiada. Outro visitante achégase ás fiestras privadas de Siza, mentres outro senta no banco de madeira, preto dunha obra de Fernanda Fragateiro ou pasa pola O de Books, a peza de Tobias Rehberger que antecede aos usuarios á biblioteca; o visitante veterano recoñece esta e outras pezas, doutros proxectos expositivos pasados. Igual sucede con Antony Gormley, que agora instala as pezas de figuras pendurando da fachada, no pórtico de entrada e no vestíbulo.

Obras imán
Ao entrar seguimos a forza visual da peza de Leiro que se enfronta gañador aos retratos de Hans Hemmer, do mesmo xeito que Mona Hatoum funciona de marabilla diante de Karin Sander; quizais esta lectura competitiva non sexa a intención da mostra, pero é outra das opcións do visitante. Adolf Schlosser rescata unha das pezas máis interesantes, real-irreal, ou Ernesto Neto invade un Dobre espazo de aromas case extraterrestres, mellor ideado que na súa pasada instalación. Foron obras pensadas e realizadas para o CGAC, nunha complicidade propia dos artistas visitantes, implicados. Nin que dicir ten que obras como as de Carlos Rial, Berta Cáccamo, Pedro Cabrita Reis, Sam Samore, Tracey Moffat ou Sigmar Polke resultan sempre atractivas, como a intencionada instalación de Johan Grimonprez na entrada dos baños, unha das mellores que chegaron á colección do centro.

Elmgreen & Dragset, que atopabamos a pasada semana na feira de Basilea, demostran o carácter fotocopiado e seriado do fenómeno dos museos de arte contemporánea na actualidade. O CGAC naceu cunha filosofía de facer posible a última arte pero sempre relacionada co territorio galego, como un campo de experimentación. A nivel arquitectónico quixo, e conseguiuno, revitalizar unha zona da cidade extramuros, acadar un novo espazo público, recollendo as súas variadas misións de porta de acceso ao parque, muro da nova rúa que nacía e praza diante de San Domingos; todo sen perder a identidade urbana, a súa presenza nun entrañado. Por iso, cando nesta mostra e de xeito excepcional subimos á súa terraza, vemos as obras de Barbi e Dan Graham nunha paisaxe de Chirico, e descubrimos o pretexto arquitectónico e simbólico do centro, a ollada ao territorio da historia e do presente; quizais esta mostra reafirme a súa lóxica.

X.M. Lens [correo]