No nome do mar

Hoxe trátase de falar do mar; esta semana inaugúrase na Fundación Caixa Galicia da Coruña unha interesante mostra do fotógrafo Jean Gaumy, que reside baixo o epígrafe suxestivo “Plein mer”; temos ata o 7 de maio para vela, logo na sede de Vigo. O seu relato funciona de interruptor para activar outros contos, persoais e expositivos, levándonos a outras historias que coinciden, moitas case por casualidade.

Nestes días, escribindo un texto para un catálogo de Leiro quedei atento á evolución marítima e acuosa que describe, con insólita parodia, ó longo da súa traxectoria. Confunde a súa referencia nun feito inmediatamente actual, o desastre do Prestige, coa representación dun grupo de recolledores de fuel, nova profesión en alza, que se afirman en posturas heroicas, como novos protagonistas. O mar a través das mans, dos ollos e da roupa, da “dor de roupa”, o mar dunha madeira confundida debaixo da pintura, unha madeira que pode ser gamela ou taboleiro de batea. Pode ser barca desfeita polo naufraxio, esgazada na Fundación Laxeiro na instalación de Miguel Pereira e Enrique Velasco, nunha “Reintegración” de actuacións sociais. Falabamos da postura, perenne, deses homes e mulleres, e coincidimos en atopar a mesma referencia nas imaxes que nestes días nos mostra Jean Gaumy na Fundación Caixa Galicia; do mesmo xeito que, noutra vertente, fixo Javier Teniente nas súas “Mans Salgadas” e que estes días atopamos na Casa da Cultura de Cangas, obra, por certo de César Portela.

Na terra
O home, insisto, como intérprete dun acción marítima, protagonista activo dun escenario onde se entrega visceralmente; poderiamos falar de marisqueiras ou percebeiros, de furtivos ou atuneiros. Jean Gaumy pertence a un grupo de autores que, coas mans manchadas de fotografía, pretenden ensinar a relación do home coa natureza, a relación no extremo do pao da vida. A súa resposta nace na implicación persoal, como se pretende de todos os fotoxornalistas, a ras de chan ou ras de auga, en contacto co feito da noticia, do acontecemento. Home e natureza, onde resiste a supervivencia. Foron os cárceres franceses (foi o primeiro fotógrafo que obtivo o permiso para entrar nelas) ou as terras de conflitos políticos e sociais; agora recobra actualidade a súa ollada do "Plein mer", que se define nun políptico de 29 fotografías, todas de gran formato e un DVD onde se retrata o contacto do home fronte e dentro da natureza do mar. En cada imaxe sucede como nas obras de Elliot Erwitt —que nestes días expón no Auditorio de Galicia— onde pode a composición e é o espectador o que rabuña as doses de humanidade.

Home que quere ser mar
Nesta primeira achega expositiva ó seu traballo en España presenta a “aventura” diaria dos traballadores que faenan nos pesqueiros de altura. A súa implicación nace da vida en contacto cos pescadores, compartindo as súas comidas e horas de descanso, pero principalmente o seu traballo. O retrato ancórase ós movementos da vida cotiá, agora capturando as ondas de mar axexando ós mariñeiros como un pano salgado, agora recollendo os gramos de humanidade nos ollos e nas mans, no ombreiro húmido apoiado nas paredes de metal. Os seus escenarios de experiencia foron os pesqueiros “Koros”, unha embarcación francesa, e o “Rowanlea”, un barco galego, curiosamente, atracado no porto da Coruña. A pesca no Gran Sol, enormes ondas e o barco nun mar case apocalíptico, trasládanos perfectamente ó son dun relato cinematográfico, mentres os corpos dos homes persisten na súa ponte descuberta; de feito cada unha das imaxes actúan de fotogramas intencionados.

O relato queda nas imaxes pero tamén nos apuntamentos n seu caderno, nun diario que rexistra o día a día da súa experiencia. Quedamos á espera da súa lectura, nesta homenaxe a un tipo de traballo que afecta a moitos dos profesionais que persisten na paisaxe marítima galega. Ás veces abonda cunha palabra para definir un sentimento, outras cunha imaxe; o disparo da verdade.

X.M. Lens [correo]