A r-evolución que está por vir

Os seres humanos actuais somos producto dunha evolución que comezou co “Big-Bang”, hai uns 13.700 millóns de anos. A selección natural, xunto con outros mecanismos evolutivos, perfilaron e seguen a modificar os seres vivos actuais. Pero os motores que impulsan os cambios non son fixos, e factores como a cultura e a tecnoloxía están a influir cada vez máis nos procesos de cambio e no rumbo que tomarán os seres humanos. É posible que dentro de poucas décadas deixemos de ser Homo sapiens para converternos en algo distinto, en Cyborgs.

“Cyborg: nome. Persoa na cal o funcionamento fisiolóxico está axudado ou depende dun aparato mecánico ou electrónico”. Ou sexa, unha combinación entre persoa e máquina. A verba ven de “cybernetic organism”, nome dado por Manfred Clynes e Nathan Kline, da NASA, a propósito das próteses desenvolvidas para axudar aos humanos que voan en naves espaciais. Moitos científicos e filósofos actuais pensan que este vai ser o seguinte paso evolutivo da actual especie humana, algo que ven como completamente natural e incluso irremediable.

Un cambio rápido, pero natural
Pero non hai nada que remediar. O cambio, a evolución, é algo innato dos seres vivos. O tempo dunha vida humana é un chisco de ollos en termos evolutivos, por eso temos a sensación de que nada cambia; as mesmas montañas, os mesmos ríos e os mesmos continentes. Unha mutación xenética con resultados espectaculares ou un terremoto de gran intensidade nos recordan de cando en vez que isto se move. Como tantas outras cousas en ciencia, o feito de dar un nome científico a cada especie viva non é máis que un útil artificio. Pero todo cambia, pouco a pouco ou en saltos bruscos. E non só dende o punto de vista biolóxico, tamén a sociedade está a mudar a un ritmo de medo: fai uns séculos a xente non tiña a mesma sensación de cambio, os avós tiñan a mesma vida que os netos; pero agora, unha xeración, ou menos, basta para crear diferencias ben claras. (Experimento: fálalle de mp3, linux, fotografía dixital e bebidas enerxéticas aos teus avós).

Andy Clark (profesor de filosofía na Universidade de Indiana) cre que somos cyborgs natos, e que a tendencia cara a unha hibridación humano-tecnoloxía é algo tan antigo como o uso da linguaxe (un incremento mais na nosa capacidade de computación), que pronto seremos seres pensadores cunha mente producto da simbiose entre encéfalos biolóxicos e circuítos non biolóxicos. As novas tecnoloxías se adaptan cada vez máis ao noso corpo, de maneira activa e automática, polo que a separación entre máquina e usuario vai desaparecendo. Dentro de pouco teremos tálamo, hipotálamo e un microchip cerebral con toda a historia antiga e os diccionarios de alemán, inglés e mandarín (moi útil para entenderse cos recepcionistas do hotel en Pekín). Curar unha tetraplexía será tan fácil como ampliarlle a memoria a un ordenador.

¿Cánto tempo falta?
Todo isto, que hai unhas décadas soaba a ciencia ficción, xa non é tal, debido ao crecemento exponencial da bioinformática, biotecnoloxía e tecnoloxías da información. Algúns científicos, como Ray Kurzweill, cren que o advenimento dos cyborgs será cousa de 50 anos. Segundo os seus cálculos, nos vindeiros vintecinco anos o cambio será tres veces maior que en todo o século XX, e todo o século XXI será equivalente a 20.000 anos... dos de antes. Segundo Kurzweill, pronto coñeceremos con precisión as conexións e o funcionamento do encéfalo humano, polo que será posible reproducilo nun ordenador e crear entes pensantes con corazón de silicio. Poderás “descargar” toda a información do teu encéfalo nunha destas máquinas, polo que esta pasará a ser...ti. Non so iso, senón que serás “ti” pero cunha velocidade de procesamento moito máis rápida e precisa. Se te preocupas de facer copias de seguridade con regularidade, alcanzarás a inmortalidade.

Humanos para sempre
Pero non todos os científicos e tecno-filósofos cren que a hibridación home-máquina se vai a conseguir en tan curto prazo, e algúns, como o físico e matemático Roger Penrose, pensan que nunca se poderá emular o sistema nervioso e a consciencia nunha máquina. A pregunta máis importante segue a ser esta: ¿é a consciencia simplemente o producto da estructura e función do sistema nervioso ou, pola contra, hai algo innato á materia viva que é imposible de reproducir nunha máquina? Ninguén o sabe. Incluso dentro do grupo dos que pensan que o advenimento dos cyborgs é só cousa de tempo, hai pensadores que non cren que sexa tan “fácil” e inmediato. Jaron Lanier (científico computacional, creador do termo “realidade virtual” e un dos seus precursores) é un dos grades críticos dos cyber-totalistas, a forma que ten de chamar a pensadores como Kurzweill. Lanier cre que as máquinas conscientes e os cyborgs aínda están moi lonxe de ser realidade. Un dos principais problemas é a mala calidade do software actual, moi inestable e con pouca plasticidade.

O planeta efémero
A tecnoloxía é un proceso evolutivo con crecemento exponencial, unha continuación da evolución biolóxica. Non hai nada de malo nin de de artificial nesto, é tan natural como a choiva, nos guste ou non. A vida leva facendo o mesmo dende hai uns 3.500 millóns de anos. A novidade é que somos a única especie que está a combinar o seu acervo biolóxico coa súa propia evolución cultural e tecnolóxica. Pero, ¿por qué alterar os nosos corpos en lugar de permanecer iguais? Marvin Minsky (un dos pioneiros en intelixencia artificial, profesor do MIT), cre que isto é así porque non temos outra alternativa. Se pensamos en escalas cósmicas de tempo, a evolución a cyborgs será a única maneira de non extinguirnos. Por moitas razóns, entre elas o feito de que o Sol destruirá o planeta Terra en menos de 5.000 millóns de anos. Hai que ir pensando nos chalecos salvavidas.

Ligazóns

Ray Kurzweill
http://www.kurzweilai.net/index.html?flash=2

http://www.kurzweiltech.com/aboutray.html

Roger Penrose
http://www.edge.org/3rd_culture/bios/penrose.html
http://homepage.mac.com/karsvall/srps/

Jaron Lanier
http://www.advanced.org/jaron/

Marvin Minsky
http://web.media.mit.edu/~minsky/

O primeiro cyborg
http://www.cnn.com/2002/TECH/science/03/22/human.cyborg/