Desde a poesía

Prosegue o Museo de Arte Contemporánea Unión Fenosa, nunha liña de análise da vangarda peninsular; a obra de Jorge Oteiza, baixo a mostra “O espacio sagrado”, retrata unha realidade estética e crítica excepcional.

Poucas propostas artísticas resultan tan universais como as que relacionan o valor plástico co espacial, como representa, de xeito tremendamente coherente, Jorge Oteiza. O pasado mes de maio un artista novo, Arturo Fuentes, titulaba a súa exposición na galería Ad Hoc cun “Prototipos para a historia da escultura”, na que realizaba un perfecto e case científico achegamento aos porqués e aos pulsos da escultura contemporánea desde a crítica e a reformulación. Resulta sorprendente achegarse á obra dun artista novo e recolectar, de xeito case indirecto, as voces que Oteiza presentaba décadas atrás. E non falo de influencias senón de contrastes e liñas que crecen nunha evolución crítica.

Desde a figura
A exposición de Oteiza, que se inaugurou o pasado venres no Museo de Arte Contemporánea Unión Fenosa (MACUF), persegue un achegamento pedagóxico e directo da súa obra desde os anos cincuenta até os anos setenta. Puntas cronolóxicas na que pendulan, case como escenografías, obras emblemáticas da súa producción. A mostra exponse nas novas salas do museo, compartindo diálogo cos fondos da colección; cativa a ollada final de esguello coa escultura de Martín Chirino, helicoidal e elíptica. A visita lonxitudinal deixase levar por unha composición case musical das obras, articulada en prototipos escultóricos e separada por paneis que actúan de panos teatrais que conxelan pasos cronolóxicos ou intres de descanso. O percorrido repta nun crecemento histórico que nace das propostas máis narrativas e figurativas, directamente herdadas de Henry Moore, e que se materializan nas esculturas realizadas para a Basílica de Santa María de Aránzazu.

Desde o plano
A visita prosegue nunha liña sinuosa, contaminando o paso intermedio coa seguinte sala en obras que seguen existindo nun desenvolvemento circular, ondulante, de tactos evocadores, case naturais. Na lembranza o propio Chirino e, sobre todo, as liñas no aire de Julio González. Esta segunda escala describe un trazo que se verá acentuado na segunda, a vertente construtiva, acumulativa e de dirección angulosa, de planos e vértices. Será esta captura dos valores máis herméticos, dirixidos a unha concentración de postulados, quizais máis universais, a que na seguinte e última sala adquira pleno protagonismo. Das obras presentadas nesta sala todas, case sen excepción, son tremendamente suxestivas na súa vinculación espacial, no desenvolvemento de mesura, na concentración e nunha visualización poética, sublime. As súas caixas metafísicas, así como as homenaxes a grandes artistas como Leonardo ou Malevich, son retratos clásicos da mellor escultura do século pasado, planos en silenzo e en tensión. Unha escultura que se retratou nunha vocación experimental e científica e que converteron ao seu autor nun dos mellores artistas.

Insistía na conversa co comisario da mostra, Antonio Niebla, na necesidade de recrear, desde a ausencia, ese espazo sagrado, case místico, que posúe a nova fundación de Alzuza. A solución, moi coherente co espazo herdado, apostou pola sinxeleza compositiva e a discreción fronte ao protagonismo, quedando a primeira persoa para a interpretación de cada unha das obras. Eu quedo coa mensaxe sincera dun Jorge Oteiza que narra a experiencia de percorrer, de neno, a praia co seu avó, cando se metía nun oco aberto na area e quedaba enriba o ceo e aos lados a terra. Invito a visitar esta mostra e redescubrir a súa inmensa e pouco abarcable ollada poética, como tamén, a pesares da distancia, a descubrir a súa fundación e a Basílica de Aránzazu, pasado e presente dunha obra, dunha linguaxe contemporánea plenamente actual.

X.M. Lens [correo]