A luz e a súa sombra

Cada quen escolle unha pintura, a súa forma de ver a realidade. Miró e Saura amosan un xeito desde o interior para capturar os piares humanos do exterior. A obra do primeiro podemos vela na sede da fundación Caixa Galicia da Coruña baixo un dispersivo “Cantic del sol”, mentres que o segundo recolle unha ducia de obras na galería Atlántica da mesma cidade. Sol e negro, gris e ceo.

Joan Miró segue os pasos da modernidade, Saura os camiños da loucura. A exposición que ata finais de novembro podemos ver na sede coruñesa da Fundación Caixa Galicia ten por título “Cantic del sol” e achéganos á obra do mestre catalán nas décadas dos anos sesenta e setenta. Foron anos en que o pintor, farto de surrealismos e abstraccións parisienses, recolleu o seu corpo no estudio que Josep Lluis Sert lle construíu en Mallorca, o mesmo mestre da modernidade que fixo o pavillón da República de España en París onde o propio Miró presentou obras e, sobre todo, o Guernika de Picasso. Foi Miró un artista de evolucións, un autor de cambios continuos, porque, como artista xenial, entendía a creación nun íntimo diálogo coa vida, cos cambios vitais; a todo lle poñía un ton de cor. O seu paso por diferentes movementos supuxeron, nunha viceversa certamente excepcional, unha fructificación de resultados. Foi o Surrealismo a súa linguaxe máis coñecida, pero non a única, foi tamén o seu transcorrer pola abstracción -sen ser un pintor abstracto-, o paso e dixestión polo realismo dos primeiros anos do século XX, a caricia visual á arte románica catalana, a un realismo case metafísico, máxico, de continuas referencias terreais, porque Miró vivía nun contacto cómplice co seu tempo e coa súa terra.

Ceo aberto, gris pechado
Atopamos na presente mostra un punto de referencia expositivo ineludible: a exhibición dos gravados do poema de San Francisco de Asís, “Cantis del sol”, localizados no primeiro andar. Pero este pretexto non para aquí, expándese nunha mostra de máis de cen obras, entre lenzos, debuxos e esculturas, que retratan un Miró universal, sintético, que describe as súas obsesións e o pulso, calmo, do día a día. Dunha posta de sol ou dunha muller cun paxaro. A sinceridade destes anos queda como unha esponxa chea de suxestións emocionadas, nun informalismo onde as cores se volven cada vez máis prosaicas, cada vez máis diverxentes. Cores puras sobre propostas plásticas, logo pictóricas, e esculturas de pedestal, anecdóticas e descritivas, pero sen querer ser narrativas. Fusións de linguaxes e iconografía, sorte de pictogramas. Personaxes, paxaros, planetas, estrelas e liñas, moitas liñas, nun camaleónico espacio pictórico de moitas cousas en paisaxes do interior e constelacións. Son moitas as direccións e reminiscencias do noso artista, pouco estudiadas, como ben indica a especialista na súa obra Victoria Combalía. Eu quero ver a Paul Klee, tamén a Gottlieb e Motherwell, incluso vexo un ollo de Saura, entre estructuras de cores negras.

Saura presenta un lado sombrío, reflexivo da creación. Cando o sol se pon, cando precisamos de refuxio e soidade, dun estudio onde caer abatidos, réndese a prosa e sae unha luz agrisada, borrosa e incapaz de definir por completo caras, ombreiros ou liñas de paisaxe. Este interior de Saura, que presenta a galería Atlántica de Coruña, complementa a outra faciana da creación de Miró; mentres a luz e o sol azul pegaban no Mediterráneo o Saura máis salvaxe desprendía couces no lombo da arte peninsular, impulsiva, residual e áspera, decadente coma un Dubuffet pero triunfante coma un novo amencer no bandullo da dictadura. Luces, sombras, diante ou detrás, un territorio pictórico, panos de grises e negros, panos de azuis e vermellos.

X.M. Lens [correo]