In-seguridade

Dende hai uns meses vivo en Cambridge, na costa leste dos EEUU. Este sitio dá refuxio a unha das maiores concentracións de centros de investigación do mundo: universidades privadas, empresas de biotecnoloxía, compañías de software, etc.., florecen nunha especie de xigantesco campus ao sudoeste de Boston. Por aquí as prazas non teñen fontes, senón que levan nomes como Technology Square e teñen as súas propias páxinas web. Moitos dos proxectos que se están a cocer nestes laboratorios formarán parte da vida de miles de persoas nos vindeiros anos. Humm, claro que si, mundo civilizado.

As propias universidades son unha especie de coelliño de indias, de apartamento piloto que dá unha idea de cómo poden ser o resto dos centros de ensino e parte da sociedade occidental dentro de cinco ou dez anos, gracias ao resultado do traballo dun feixe de científicos. ¿Gracias? Para moitas cousas si (sanidade, comunicación, etc.) pero, en moitos casos, mais ben desgracias. Quero tratar, en particular, o tema das liberdades individuais e da sensación de seguridade.


Problema solucionado

Aí van algúns datos sobre o que está a acontecer aquí. As previsións indican un aumento desorbitado de cámaras de vídeo-vixilancia por todos os cantos deste país, incluso dentro das oficinas, onde xa un 15 % das compañías non se conforma con ler as mensaxes de correo electrónico do persoal, senón que controlan con cámaras o seu labor. Incluíndo todos os métodos de vixilancia utilizados (cámaras, teléfono, correo electrónico, etc.), un 77 % das compañías norteamericanas realiza algún tipo de control electrónico dos seus empregados. Para o ano 2006, todos os teléfonos móbiles dos EEUU teñen a obriga, o-bri-ga, de levar un sistema tipo GPS que permita a súa localización. Algúns pais están poñendo brazaletes ou implantando chips subcutáneos nos seus fillos, para telos localizados en todo momento; ¡iso si que son bos pais, recoiro! E outro dato que arrepía: dende xaneiro deste ano, a compañía Gillete está incluíndo unha etiqueta que controla por radio frecuencia todas as máquinas de afeitar “Mach 3 Turbo”; en teoría para detectar automaticamente a cantidade de máquinas que hai nos estantes. Na práctica, cada persoa que leva unha destas máquinas é literalmente un radiofaro.

A sociedade norteamericana ten unha maneira fráxil, infantiloide e equivocada de
solucionar moitos dos seus problemas: prohibindo, eliminando, tapando, dando voltas de porca. En lugar de estudiar con calma a raíz do mal, o mellor, máis rápido e eficaz e silenciar o mal, e listo, “pásame o ketchup, gracias”. Esta estratexia, no que respecta á seguridade persoal, é especialmente perversa e termina producindo o efecto contrario.
No campus do Instituto de Tecnoloxía de Massachussets (MIT), onde eu traballo, as medidas de seguridade son enormes, o que automaticamente produce unha sensación de desacougo, de intranquilidade, de in-seguridade. Todo polo noso ben, claro. ¿Aínda non te sentes coma na casa? “No problem”, poñemos catro alarmas máis por aquí, dous policías por acolá, e outra porta. Listo, aí che vai o ketchup.


Todos somos policías

A policía do campus (si, a universidade ten un corpo de policía propio) ten carteis por todas as partes nos que se anima ós estudiantes e profesores a que fagan de cámara de vixilancia e avisen inmediatamente de calquera cousa ou persoa sospeitosa. A universidade está accesible 24 horas ao día, o cal está moi ben, pero para que esta medida poida funcionar todos os alumnos e traballadores temos unha tarxeta magnética persoal que serve para abrir as portas. Estas chaves magnéticas convértense nunha trampa: cada vez que se franquea unha desas portas, o sistema rexistra o nome do titular da tarxeta, a súa localización e a hora. Fóra dos edificios, cada poucos metros, un faroliño azul indica a situación dun teléfono gratuíto conectado coa policía. Uns minibuses, tamén de balde, que se chaman “safe ride” (viaxe segura) recorren o campus pola noite e polas mañás, para carretar a xente entre as residencias universitarias e as facultades, non vaia ser que che dea por ir andando, te atopes cunha margarita nun prado e te despistes. Etcétera.


No interior da cebola

Para chegar dende a rúa ata o ordenador co que estou escribindo teño que “superar”, como mínimo, 4 portas. Creo que merece a pena que vos conte a secuencia. As portas principias do edificio avisan de que se está a entrar nunha propiedade privada, coidadiño. A partir das 6 da tarde péchanse automaticamente e é necesario deslizar a tarxeta magnética para abrilas (xa estou fichado). Subo ao segundo piso e aparéceme a outra porta, pechada permanentemente e cun sistema de alarma se se abre sen usar a tarxeta (fichado de novo). Un maldito cartel avísame de que non deixe entrar a ningún estraño, o cal dá lugar a situacións bastante desagradables cando coincide que estou entrando e aparece alguén detrás que non controlo: non teño mais remedio que deixar que a porta se peche nos seus fociños. Terceira porta, estou entrando no laboratorio, teño que usar unha chave convencional e introducir un código para desactivar unha alarma; se non o fago a policía preséntase automaticamente: “ola ¿e ti de quén ves sendo?”.

Xa estou dentro, seguro, quentiño, a salvo de malfeitores, bravo. Pero non, aínda me queda outra porta antes de sentar na mesa, esta vez trátase de “bioseguridade”. A cada laboratorio de investigación asígnaselle un nivel de seguridade, dependendo dos experimentos e substancias que se manexen. Estes protocolos son tremendamente estrictos e o seu incumprimento traeríalles moitos problemas ao grupo de investigación. No meu caso, estou nun laboratorio con nivel BL2 (“biosafety level 2”), o que leva consigo unha longa lista de normas, entre outras que non podo entrar coa merenda... nas mans. Non pasa nada se a levo no bandullo.


Vivir desenchufados, qué bonito é

Andar de parranda e durmir de pé. ¿Estamos condenados a vivir nun mundo baixo vixilancia? Está claro que a tecnoloxía vai seguir tirando para diante, iso non hai maneira de controlalo porque é un bicho con vida propia, e varias cabezas. Algunhas desas cabezas van metidas nos “tomahawk” e outras están nos aparatos para a detección precoz do cancro de mama. En gran parte dependerá de todos nós, do que esteamos dispostos a ceder. Meu pai sempre me di que o mellor que ten a televisión é que se pode apagar cando a un lle pete e, se pode ser, xa nin chegar a prendela. Oremos pois para que os móbiles e resto da ferramenta tecnolóxica siga vindo con ese botón estupendo: apagar.

Fotos da miña singradura

Páxina de Technology Square

A policía do MIT

Nivel de seguridade BL2

Artigo “Surveillance Nation” en Technology Review

Controla os teus fillos