Á sombra de árbores caducas

Poucas cousas son, hoxe en día, indisciplinadas; acostumados a mundos recreados e ambientes Mc DonaldŽs. Por iso mesmo, cada vez que detectamos picos de emoción contaminada, ficamos atentos diante do escenario. A mostra “Indisciplinados” que se acaba de inaugurar no MARCO realiza unha contextualización da vertente transgresora, desde o punto de vista metodolóxico, da arte contemporánea.

Só de cando en vez o axente indisciplinado está presente na nosa sociedade. Falamos daquel ou daqueles que, formados nunha área, por diferentes motivos asimilan ou, directamente, vampirizan os métodos de actuación doutras disciplinas. Ollamos a televisión, ollamos internet, e son moitas as referencias cruzadas: actores que son presentadores, presentadores que son directores; pero aquí, por sorte, falamos de creación. Aínda que tamén no mesmo amplo territorio da arte detectamos exemplos de poetas que son performances, mesmo videocreadores xogando a pintores e fotógrafos vestidos de Ícaros. A mostra que podemos ver no MARCO ata o mes de setembro incide nesta vertente narrativa, “as fronteiras da linguaxe creativa, nos lindes da arte e o deseño”, coa presencia de máis de vinte artistas de diferentes xeracións do ámbito principalmente peninsular con algunha incursión internacional.



O dedo no ollo

A mostra indisciplinados alóxase na planta baixa, co seu atraínte xogo espacial de patios e galerías rotando ó ritmo da rotonda central, xerando un percorrido de continua ida e volta; particularidade que, como xa comentamos noutras ocasións, afecta a tódalas mostras que pasaron e pasarán polo centro. Para seguir temos que volver, curiosa sensación, que neste caso se agradece. O mesmo sucede, na primeira planta onde a mostra “Agrupémonos todos” realiza un achegamento ó gregarismo, asociacionismo e colectividade na arte actual. Pero sigamos paseando pola indisciplina, que sempre resulta máis apetecible. A rotonda que actúa de chave de entrada amosa sempre unha obra emblemática que se enche de valor neste espacio ascensional, nesta ocasión un gran globo de brillos dourado, obra de Martín Ruiz de Azúa, pousase no chan, burbulla glamurosa, sen rematar de definirse, como unha bágoa barroca. Logo, as perspectivas fugaces das galerías onde, como fitos exclamativos, imos localizando cada unha das obras.



Convén, para aquel que guste de arquivar sensacións en paquetes de metal, estructurar a mostra en varias vertentes, direccións ou, mellor definido, en afinidades que, por outra banda, son as que Nuria Gual Solé, comisaria da exposición, rastrexou pola creación actual. Por suposto que faltan nomes que calquera de nós viu en feiras ou noutras mostras, pero a selección realizada responde perfectamente a esta mirada de artistas que bordean ou acariñan outras disciplinas. Pensamos en actores que viven en, ou alugan, mundos contaminados, chamémoslle híbridos: a área da arquitectura, da moda, do deseño, do urbanismo, tamén da socioloxía, da propia historiografía ou da museoloxía. A comisaria, máis didáctica que este mensaxeiro, subdividiu a súa investigación en cinco apartados: os códigos, os escenarios, a superficie, o simulacro e a inocencia; que podemos ver, nalgún caso duplicado, en cada unha das obras presentes.



Piratas do visual

Sen querer ou poder (por cuestións de espacio) achegarme a tódalas propostas, gustaríame presentar unha serie delas que, ben pola súa actuación, ben polo acerto discursivo, saltaron con máis forza nesa visita. Desde que descubrín a obra de Alicia Framis non paro de seguila; sabedes que está presente no pavillón de Holanda da actual Bienal de Venecia e puidemos vela en importantes colectivas e vinculada á súa galerista Helga de Alvear. Nesta mostra presenta unha sorte de feito sexual ofrecendo unha tenda de campaña e as instrucción para poder face-lo amor; toda unha invitación a praceres efémeros, nómades. Naia del Castillo prosegue nesta dirección e reflexiona sobre o concepto de moda, o mesmo que fai José Antonio Hernándewz-Díez. Ultimamente tamén está a sorprender a vertente transgresora, intersocial, aquí da man ou beizos de Joan Morey. Logo están os escenarios, teatrais e con certo aire pop e mensaxes terapéuticas na obra de Mónica Alonso, un diván vouyeaur de Sofía Yack (recentemente premiada coa Bolsa Unión Fenosa) ou nos artificios de Diego Santomé, cunha peza que representa a maqueta dun museo imaxinario (a Fundación Diego Santomé) que xa presentara na galería Bacelos de Vigo. Xoán Anelo no seu balcón musical picando emocións dance, porque tamén temos lugar para a diversión, algo que agradecemos naquela tarde de venres. Á memoria víñame a mostra “Lost in Sound” do CGAC e, difuso, xa non sabía localizar os límites do museo. Parece que sigo polo bo camiño.



Para un final, digamos, de festa quedan dúas propostas que, sen querer ser testemuñas directas do discurso desta mostra, si exemplifican a súa ollada diferente, tanxencial e incómoda. El Perro, un colectivo de dous artistas que se afeccionaron á arte de acción política, presentan unha solución ós problemas de desprazamento, vivenda e emigración, cunha cápsula onde transportar homes coma se fosen mercancías. Mentres, Suso Fandiño, silencioso, ofreceu unha obra sinxelamente marabillosa; dous lenzos con apropiacións das caixas Brillos do querido Warhol e un mural amarelo con letras douradas onde lemos “tonto el que lo lea”. Pois iso, deixémonos levar pola letra contaminada, as poetisas que danzan en vídeos de Madonna, á sombra de árbores chill-out.