O voo da andoriña

Pamen Pereira pertence a un grupo de artistas sen etiqueta nin departamento, co seu niño sempre lonxe dos tetos da nai. Pertence, iso si, a ese grupo de autores que conforman o seu traballo con suxestións emotivas, laminadas en copos de auga, afogados nun vaso de chocolate mentres navega en augas de paisaxes xaponesas. Nin apátrida, como podería ser Anish Kapoor, só coas plumas da andoriña. A galería María Martín de Madrid recolle, ata o 3 de maio, os seus paxaros e prendas de amoblar o persoal, como novas achegas do seu traballo.

Mentres prepara a súa destacada mostra no Centro Torrente Ballester de Ferrol, prevista para mediados de maio, Pamen Pereira leva voltando ó noso presente galego pouco a pouco, como sempre voltan os espíritos bos. Por iso, recollendo esas inquedanzas —alterando as propias doutrinas desta sección— gustaríanos traela agora á este "Atrapade o mensaxeiro" polas recentes e exoliosas citas que está recollendo nos últimos meses. O pretexto está na exposición que nestes días presenta na galería María Martín de Madrid, pero, ollando nas lentes do tempo, Pamen rexistra unha serie de fitos que a etiquetan como unha das máis persoais e intrépidas representantes do panorama plástico galego. Incluída (non sempre para o seu ben) dentro de propostas feministas, alcanzou o seu coñecemento público a mediados dos oitenta e foi, desde comezos da seguinte década e sobre todo desde a súa estadía en Xapón coa bolsa Unión Fenosa, cando se proxecta ó seu recoñecemento pleno. Moito e todo diso está en toda a súa obra posterior, comezando a amoblar e reconstruír a súa existencia, o seu itinerario. O CGAC posibilitou un novo “Gabinete de traballo” e a galería Trinta (coa que traballa) segue atenta os seus pasos.



Pero o final do pasado século e comezo do novo semellou unha montaña rusa alucinante, certamente desbordante, que se referenda nestes últimos meses, acollendo moitas oportunidades expositivas: unha impresionante instalación no espacio La Gallera de Valencia, na presencia (por riba doutros nomes máis coñecidos) en tres galerías da pasada edición de Arco, unha delas a propia María Martín, onde agora repousa o seu soño.



Libre, libre como o vento

Pamen Pereira é unha desas artistas que sorprende pola súa destreza imaxinativa, pola súa desbordante proxección de emocións, como unha caixa de Pandora de luces, sabores e miradas. Falamos de fotografías, pinturas de fume ou esculturas reflexivas de raíces e cera, de xerseis de punto pendurando dunha percha, pero (sorrindo) seguimos a imaxinar unha autora atada a almofadas de soños e botas de viaxes, durmindo en habitáculos do íntimo ou petando en portas barrocas con gotas de sangue fervendo. Desde hai anos analizamos os seus pasos productivos (de doado rexistro) pero non seguimos a súa alma, os seus beizos e mans, sempre complexos, e tampouco conseguimos desvelar todas as súas caras ante o desbordante paisaxe de soños, metáforas e alegorías que debuxa. O seu traballo disperso, híbrido e moi persoal axuda nesta filiación, neste matrimonio de sombras, nos seus pasos de botas subxectivas e departamentos estancos (vivendas) moi indefinidos; e non falo de indefinición (que diso xa está cheo o cesto) senón de inseguridades e continuos saltos sen rede, alí onde a nosa protagonista se atopa feliz ou infeliz, pero acertada (como Judy Garland no conto de Alicia). Hai tempo confesoúseme que se algo lle quedaba era a inseguridade e o medo de facer cousas, ¿a quen non? O presente goza, deste xeito, máis que nunha fusión de disciplinas ou tendencias, nun fermoso intre productivo, festivo, onde, se cadra, máis fiestras se abren cara ó futuro, detrás das andoriñas.



Un puñado de arroz

Pamen Pereira invita a navegar, cos pés por riba do chan, entre habitacións e espacios desta galería. Recreacións e rehabilitacións, diso se trata, instalar a súa tenda de campaña. Porque toda a súa traxectoria —como ben explicaba na mostra no CGAC "Gabinete de Traballo"— atópase ganduxada por rexistros e materiais de reconstrucción da memoria, anacos, mobles, paisaxes e cadros. Primeiro construíu unha delicada pel de follas onde debuxaba as chamas do vital, as mesmas chamas de casas, fogares, pianos e bolboretas para logo, nunha catarse, retratar o seu mundo coa fraxilidade do fume, onde repousaban doutrinas filosóficas, baleiros de respiración e comportamento. Porque a nosa fada pensa en lecturas mínimas, en haiku, cando cunha gota abonda para falar de chuvia, un puñado de arroz para retratar a subsistencia e cera sobre tea para falar do paso do tempo. Desde a súa mostra colectiva “Galicia Escultura” na que incluía unha inquietante instalación de xerseis e andoriñas de chocolate, os voos destas viaxeiras pasaron por La Gallera, agora polo ceo desta galería e recalarán na mostra do Torrente Ballester. Símil de nomadismo e de intranquila estabilidade, as andoriñas de cera penduran do teito da devandita galería, invadindo un espacio humano con mensaxes de liberdade e sutil ironía da existencia.



Final do conto, Judy Garland atopa o coello facendo monadas fronte á parede e Pamen Pereira volve coller a súa almofada de andoriñas mentres arrola un berce de caveiras. Xa o dicía Tanizaki no seu recomendable libro publicado por Siruela “Elogio de la sombra”, temos que describir, minucioso e a modiño, o noso presente estético para crernos a nós mesmos, que a maxia no escapa cando prendamos a luz e poder sentir os beliscos no ventre.