"É complicado atopar unha muller directiva na industria musical"

Patricia Hermida ten xa unha dilatada experiencia no mundo profesional da música, onde entrou como artista, formado parte do único grupo folk integrado unicamente por mulleres, Avalon, en 1995. Desde aquela ata agora Patricia pasou a traballar en outras posicións da industria musical, aproveitando a súa Licenciatura en Dereito no campo da representación de artistas e asesora en cuestións de propiedade intelectual. A través das axencias Maré e Dotbeat ten traballado na súa carteira de representación con Rosa Cedrón, Mercedes Peón, Heredeiros da Crus e Agoraphobia entre outros moitos. Muller de amplos recursos tamén traballa na xestión de xiras, produción de eventos como ciclos musicais ou festivais de música de todo xénero así como na produción musical executiva. A súa concienciación dos problemas do sector musical e das súas inquedanzas persoais levárona a ser cofundadora da Asociación de Mujeres de la Industria Musical (MIM) e a ser actualmente co-directora do Music Manager Forum Spain (MMF), unha asociación que representa a managers e axentes artísticos dos músicos. Patricia Hermida é ademais vice-presidenta da asociación matriz a nivel global, o International Music Manager Forum (IMMF), que engloba a profesionais de máis de 30 países e loita pola consolidación dun lobby de managers na defensa dos seus intereses e os dos artistas que representan.

CG. Desde o IMMF manexades uns datos segundo os cales o 80% das actuais producións musicais que se fan en Europa corresponde a traballos totalmente autoproducidos, o 10% se fai baixo selos independentes e o outro 10% correspondería aos traballos feitos coas grandes discográficas ou “majors”. Neste contexto de autoxestión tan grande qué achega o mánager á cadea de valor da música?

A figura do manager aquí en España quizais non está perfilada de todo. Aínda hai demasiada influencia do que nós chamamos a “vella escola” do manager. Antes o manager se ocupaba simplemente de supervisar contratos, obter bos acordos, sacar a parte máis produtiva a cada un dos pasos que daba o artista. Agora ocúpase incluso da xestión dos cartos que xera o artista e manexa algo tan importante como a orixe do financiamento dos grupos. Digamos que inxección de diñeiro para sacar os proxectos adiante cambiou, desde subvencións a patrocinios. Está cambiando tan rápido a industria que os managers cada vez temos que estar formándonos en máis materias para poder asesorar realmente ben ao artista. Temos un problema moi grande e é que a lexislación que se está adoptando en todo o tema de streaming e reparto de dereitos por ese concepto vai por detrás do que se está innovando, o lexislador non dá feito porque está todo acontecendo a toda presa e aí os managers somos que temos un papel fundamental para intentar salvagardar o mellor posible os dereitos dos artistas, que vai a ser o mercado no que nos desenvolvamos nos próximos dez ou vinte anos.

CG Nese sentido que dis, a distribución dixital da música a través de plataformas que poden ser de consumo gratuíto como You Tube ou Spotify, por exemplo, qué tipo de retorno achegan aos artistas que fai que lles pague a pena colocar aí a súa música?

O retorno económico é moi discutible, de feito a IMMF ten varias cruzadas abertas neste senso porque avogamos por una transparencia e una equidade na contorna dixital que non existe. Unha vez que ti tes subido o teu contido, en calquera das plataformas que ves de mencionar como exemplos, que poderiamos poñer moitos máis, é moi difícil acceder a eses datos que te permiten comprobar se os datos de escoitas que te están proporcionando nos casos de streaming son reais, e aínda que o foran o retorno económico que che están dando é realmente pobre, porque eles están sacando moitísimo máis beneficio tanto polo tema da publicidade como polo tema das subscricións. You Tube é o perfecto e claro exemplo dun monopolio - porque se converteron niso, non existe outra plataforma alternativa tan aceptada polo público en xeral- que soubo explotar este modelo e tamén é o exemplo de como a lexislación non chegou a tempo para regulalo. E Spotify é unha empresa que eu, a día de hoxe, aínda non entendo xa que está a dar perdas ano tras ano, inxectando capital ano tras ano e segue aí! Entón, onde está o erro? Iso é o que estamos desentrañar desde o IMMF pero a verdade é que penetrar nestas cifras nos está a custar moitísimo porque non nos permiten o acceso nin nos reciben para falar en termos reais senón que nos intentan convencer, como a todo o mundo, de que o que nos amosan é o que hai e que a visibilidade que che supón estar en Spotify ou en You Tube xa ten que ser suficiente recompensa de por si.

"Atopar hoxe en día un selo que decida investir nun grupo é algo que é inviable, non existe"

CG. Na pasada edición do encontro da industria musical BIME Pro de Bilbao ti participabas dunha mesa de debate baixo o título Discográficas e artistas no novo paradigma dixital na que entre outras cousas se lanzaba una pregunta sobre o papel dos selos, discográficas e distribuidores na industria música ¿Seguen a ser necesarios os intermediarios?

Os datos antes mencionados falan por si sós, coa porcentaxe actual dun 80% das producións autoxestionadas, está demostrado que non son necesarios, polo menos non na primeira etapa de desenrolo do artista. Basicamente non é que non sexan necesarios, é que non están presentes. Atopar hoxe en día un selo que decida investir nun grupo é algo que é inviable, non existe. Cando xa tes un nivel de desenvolvemento do proxecto musical máis ou menos aceptable os selos entran nese intre pero impoñen una serie de condicións para sacar un disco baixo a súa marca que realmente compre estudar moi ben e ver os pros e as contras para saber si vai a retornar nun beneficio do grupo. En moitos casos a verdade é que non, polo tanto ocorre que ti recibes un contrato e decides falar cos músicos e dicir: Mirade, imos facer una autoproducción porque por pouco que fagamos pode revertir máis no grupo que si traballamos cun selo.

En termos de prestixio si que hai determinados selos que poden ofrecer ese apoio á calidade que está a buscar un grupo, pero en termos económicos os selos, sobretodo no que ten que ver coas vendas físicas, están quedando moi atrás. Remítome aos datos, a maior parte das propostas que se están a sacar hoxe en día son autoproducións, por algo será, non todo o mundo se pode equivocar masivamente.

CG- Incluso non habendo una discográfica, optando o artista polo control do seu produto na autoproducción o manager segue sendo una figura necesaria?

Efectivamente. Aí o manager ven sendo o que eu defino como manager: a prolongación executiva do artista. O artista, a pesar de que decida ter un control absoluto sobre a súa carreira non pode estar pendente de estar pechando un acordo, porque nin ten o coñecemento nin é a súa labor. A labor do artista é compoñer, desenvolver a súa carreira, crear un espectáculo e crear una figura de artista arredor dese traballo musical pero o manager ten outro tipo de labores, un pouquiño máis correosas nalgún caso e ten que ter capacidade para asesorar en determinados momentos da carreira do artista por onde tirar ou como actuar.

CG. Este pasado martes tivo lugar na Cidade da Cultura un unha mesa redonda organizada pola Unión Fonográfica Independente sobre Estratexias para fomentar o emprendemento da muller na industria musical que contou coa participación de Bea Camiña, de Moucho Records, Iria Talegón de Esmerarte, Iria Piñeiro de Músicos ao Vivo e Noemí Planas da UFI , na que destacaron a ausencia de mulleres en postos decisivo da industria musical como dirección de discográficas. Ti es a primeira muller que ten accedido a directiva da IMMF en toda a historia desta organización internacional e tamén es parte fundadora da Asociación de Mujeres en la Industria Musical (MIM) ¿tes a sensación de que hai zonas acoutadas dentro da industria musical para as mulleres?

Si, totalmente. Cada vez que vexo a unha muller que ocupa un posto de perfil directivo no sector para min é una alegría a nivel persoal. Porque si que parece que resulta complicadísimo atopar unha muller nestes postos na industria musical e paréceme incrible que no século no que vivimos aínda existan ese tipo de prexuízos. Non entendo por qué compañeiras que se presentaron a postos de dirección non foron aceptadas cando os seus currículos eran moito mellores que o dos candidatos que finalmente se fixeron cos postos. E falo de postos con nomes reais, que non vou dicir por respecto, pero é algo que cando ves faite dicir "Non puido facelo tan mal na entrevista persoal, que é o único que os podía diferenciar. Non pode ser que estas mulleres casualmente entrevistada por un home o fixera tan mal na entrevista persoal".

Pero pouco a pouco vaise vendo máis presenza de mulleres en xeral no sector, sobre todo no tema de produción. Non sei se é porque temos outro xeito de traballar. Que iso non é nin mellor nin peor, simplemente a muller lle imprime outro carácter aos postos organizativos diferente ao home. Un traballo de produción esixe moitísima calma e a verdade é que eu me teño sentido máis cómoda traballando con producións onde as mulleres están levando a dirección que nas que son os homes, porque como muller parece que estás todo o rato tentando non meter a pata, que non te tomen por imbecil… É moito máis complicado. Hai homes por suposto cos que traballei que non teñen ningún tipo de prexuízo neste sentido pero si que é certo que con mulleres nunca tiven ningún problema mentres que con homes si que me teño atopado en situacións incómodas.

Nos vindeiros dez anos a situación debería mudar. Ven aí una xeración de mulleres súper poderosas e as que estamos agora traballando xa no sector estamos adquirindo un nivel de experiencia brutal, se dentro de dez anos non vemos un reflexo desto entón si que temos un problema e hai que estudalo profundamente xa a nivel social.

"Os festivais que realmente van seguir sobrevivindo son os que venden unha experiencia"

CG Outra das túas facetas profesionais, alén da representación de artistas, é a de produción de eventos. España é o país dos mil festivais e só en Galicia hai máis de 50 deles ¿Acreditas na existencia dunha burbulla de festivais?

Esta é a gran cuestión que levamos debatendo un par de anos na industria. Sobre todo vendo o que aconteceu este último ano de cancelacións moi soadas de festivais. A miña visión é que os festivais que realmente van seguir sobrevivindo son os que venden unha experiencia e en Galicia estamos quedándonos un pouquiño atrás, salvo excepcións como a asociación de Festivais das Rías Baixas.

A xente xa non vai a un festival a escoitar música, porque a música xa é accesible absolutamente en todas partes. Hoxe é impensable non poder estar escoitando unha canción no móbil, que ao mesmo tempo podes sincronizala cun altofalante ou coa túa radio do coche… A música en directo, en sí mesma, perdeu valor porque ademais agora os grupos están buscando homoxeneizar bastante o que gravan nos discos co que logo se representa enriba do escenario, entón como público non levas ningunha sorpresa porque realmente aínda que estás vendo aos intérpretes das cancións que escoitas todos os días, no que escoitas non hai diferenza. Por iso hai festivais que empezan a ofrecer unha serie de actividades coas que animar á xente a que vaian a vivir algo máis alá que simplemente a música. Un dos exemplos que me quedaron máis claros foi xustamente coas chicas de Agoraphobia que este ano foron de público ao BBK e transmitíronme a cada momento o que estaban pasando por fotos, un obradoiro para pintarse de indios, un obradoiro para tocar a batería e no que te gravaban en slow motion saíndo cos pelos para un lado en cámara lenta… Aí non vas realmente so a ver concertos de música. Vas vivir dous días de experiencias inigualables, que poden estar centradas no ocio ou na gastronomía como o caso do Portamérica. Pero sempre hai un valor engadido, non se queda soamente no mero feito de que os grupos vaian a tocar.

CG Para moitos festivais tamén existe un problema en que algúns dos grupos que traen, mesmo cabezas de cartel, acaban pasando en breve polas cidades e vilas como parte das festas locais e de xeito gratuíto desmotivando a pagar por velos en espectáculos ¿Qué opinas ti deste feito da música de balde pagada polos cartos públicos?

Eu levo moitos anos traballando a nivel internacional e despois de ter percorrido practicamente toda Europa, Canadá, Estados Unidos e América latina, resúltame moi complicado atopar en calquera país un exemplo de concerto que sexa gratis como aquí. Pode ser nunha ocasión especial pero non é a dinámica habitual. Valórase a cultura e valórase o feito de que ti tes que ir a un concerto e pagar por un contido, igual que vas ao cine e tes que pagar por ver unha película.

As políticas que se levan desenvolvendo en España desde fai tanto tempo , da gratuidade de concertos con motivos de festas patronais, ou porque si, que as veces teño atopado que hai concertos gratis porque si, creo que son a orixe de que poidamos dicir que hoxe en día non existe industria musical en España, porque non existe. Esa é a miña opinión. Mentres a xente non valore que ver un concerto ou obter música ten que ter un custe imos ter unha longa longa longa viaxe á deriva polo mar da industria porque cada vez iso vai a peor.

"Con ningunha outra cousa se fai esa explotación masiva de ter que asociar a festa coa gratuidade da música"

Porque o problema é que iso faise coa música e con moi poucas cousas máis. Con ningunha outra cousa se fai esa explotación masiva de ter que asociar a festa coa gratuidade da música. Non se agasallan libros nunha festa, sen embargo a música ten o problema de que se converteu nunha arma electoral política, bastaría con ir a un arquivo e fixarse que as programacións máis fortes que fan os concellos coinciden co ano previo electoral que é onde eles gastan máis diñeiro.

CG ¿Qué diferenzas observas na industria musical entre o momento en que ti comezaches nela e o momento actual?

Bótase en falta a aposta que había antes pola cultura en xeral. Eu tocaba nun grupo folk e a verdade é que había moitísimo máis apoio porque había máis circuíto. O problema que temos hoxe en día é a falta de circuíto, de recintos ou de facilidades para poder expor novas propostas.

O bo do momento actual reside no avance que se produce con Internet e na nova rede de feiras internacionais de música. A posibilidade de difundir os teus produtos nun mercado global con facilidade, contactar con xente de todo o mundo, non só do teu circuíto máis próximo. Pola contra manexarse nun mercado universal ten como contrapunto que a túa competencia tamén é global e increméntase coa aparición de grupos doutras partes que teñen moita calidade. Ademais canto máis viaxas e máis oportunidades tes de ver bandas de fóra decátaste de que quizais o nivel que nós temos aquí non sexa o que nós tentamos defender. Non quero dicir que non haxa músicas excelentes aquí pero ás veces creo que temos en demasiada valía determinadas propostas que si saen fóra teñen moi difícil facerse un oco ou obter tanta relevancia como poden ter aquí porque hai centos de propostas musicais que están a un nivel altísimo. Eu isto o achaco a unha cuestión educacional e cultural. Hai moitos países nos que a música é fundamental xa nos primeiros anos de educación polo que teñen uns coñecementos dos instrumentos, da música, da linguaxe musical que aquí xa quixeramos.

CG: ¿Cómo consideras que está a industria musical en Galicia a nivel de profesionalización?

Mal, moi mal porque hai moitísimo intrusismo, que ese é o principal problema. Hai moita xente que simplemente polo feito de ser tres colegas que teñen gañas de montar un festival montan unha asociación cultural, sen ter nin idea das normativas que teñen que cumprir para levar a cabo un festival, á hora de asinar un contrato non teñen asesoramento axeitado, á hora de facer os pagamentos non dispoñen de fondos… Ese tipo de situacións danan a imaxe da industria e fan que todo se vaia contaminando e se dean por boas prácticas que non o son. Tamén hai xente que queren introducirse no mercado sexa como sexa a atópaste a chavales que están a buscar esa primeira oportunidade, que traballan a un nivel medianamente decente por moi pouco diñeiro. Non se decatan que con esas gañas e ese ímpeto que teñen de traballar o que están a facer é destruír unha certa rede que conseguimos tecer con moitos anos de esforzo.