Viaxes de aquén e alén

Presentamos o vaso campaniforme de Vilavella na exposición Galicia 100

Presentamos o vaso campaniforme de Vilavella na exposición Galicia 100
O vaso campaniforme de Vilavella. Foto: José Caruncho
Ás veces grandes cambios sociais advírtense en pequenas pezas e situacións. É o que pasa co vaso campaniforme achado nunha mámoa de Vilavella (As Pontes de García Rodríguez), que revela as transformacións sociais que se van dar na Prehistoria. O vaso campaniforme é, ademáis, o primeiro estilo paneuropeo que nos remite aos intercambios entre as comunidades do Neolítico. Pódese visitar na exposición Galicia 100, organizada polo Consello da Cultura Galega e visitable en Afundación (rúa do Vilar, 19) en Santiago de Compostela.



Extracto do artigo da profesora Pilar Prieto no catálogo de Galicia 100:

Cara ao 2700 ou 2600 a. C., comézase a documentar este tipo de vasos por todo o continente europeo. Trátase de obxectos que son considerados os representantes materiais dunha mudanza que se opera a grande escala en toda Europa, denominada fenómeno campaniforme. Esta mudanza
plásmase en todos os niveis da sociedade do momento: aparición das sepulturas individuais, emerxencia do guerreiro caracterizado por unha serie de elementos de prestixio antes inexistentes (arco e frechas principalmente) e que incorpora nalgún caso obxectos de procedencias distantes, introdución da metalurxia de cobre e ouro, etc.

É difícil demostrar polo momento como chegou o dito fenómeno a Galicia, mais seguramente foi pola combinación de varios factores: o movemento das persoas, e, xa que logo, as ideas que viaxan con elas, e o intercambio de obxectos. Hai dúas teorías principais na actualidade que tratan sobre a súa orixe. Unha delas considera que o campaniforme nace nos
Países Baixos e se estende desde alí a toda Europa, e a outra entende que a súa procedencia se localiza no esteiro do Texo, área onde se atopa unha das maiores densidades de xacementos e as datacións máis antigas. En todo caso a súa expansión probablemente fose moi rápida no tempo.

O vaso da Veiga de Vilavella presenta unha asociación característica do esteiro do Texo, na zona portuguesa, e da zona bretoa, en Francia, onde os recipientes decorados con cuncha coinciden cos estilos estándar europeos. Este estilo paneuropeo en Galicia atópase rincipalmente documentado nas tumbas monumentais. Aínda non se coñece con certeza o
significado deste tipo de vasos, cuxa función podería ser máis variada do que se cría, segundo estudos recentes.

As comunidades campaniformes reutilizaban monumentos funerarios colectivos de culturas anteriores para realizaren deposicións de enxovais, que adoitan ser interpretadas como enterramentos tamén, mais neste caso de clara vocación individual. Con todo, nos últimos corenta anos empezan a encontrarse cada vez con máis frecuencia vasos campaniformes
nos asentamentos. Estes son o tipo de xacemento mellor coñecido en Galicia para este período.