O asentamento dos mapas como algo relativamente cotián e a súa pegada crecente na nosa cultura ten por tras toda unha historia. A apertura da tecnoloxÃa GPS para emprego civil, as posibilidades dos aparellos portátiles e a pegada inevitable de Google son algúns dos factores que favoreceron a súa ubicuidade nos últimos anos. Alejandro Lamas, director da empresa Sixtema e un dos promotores do proxecto Ikimaps, explÃcanos o xeito no que a cartografÃa se foi introducindo no noso dÃa a dÃa.
CG: Ata que punto a explosión actual dos mapas está relacionada coas novas tecnoloxÃas?
Alejandro Lamas: Existe un boom, pódese dicir que os mapas están máis vencellados á nosa vida do que nunca, pero tampouco é algo dos últimos meses, nin sequera dos últimos anos. Desde a perspectiva dos que levamos anos vinculados a este mundo, polo xeral coincÃdese en tres factores que fan que os mapas estean tan presentes. En primeiro lugar, no ano 2000 houbo unha liberalización ao uso civil do GPS [Global Positioning System, o sistema de satélites que permite determinar as coordenadas fÃsicas dun obxecto ou persoa en calquera lugar do mundo], que antes estaba restrinxido ao uso militar. Aà comezou o seu emprego de xeito masivo.
Outro punto foi a irrupción de Google Maps en 2005. O xigante californiano mercou Keyhole, que desenvolvera unha aplicación de escritorio con cartografÃa de todo o mundo, e fÃxoa dispoñible de balde. Isto foi unha novidade que contribuÃu moito á popularización desta ferramenta, porque as iniciativas semellantes que existÃan facÃan pagar cotas de subscrición moi grandes. O terceiro grande factor foron os dispositivos móbiles que permitiron que cada persoa fose non só receptor senón tamén xerador de datos cartográficos. Cada vez que enviamos un Twit ou empregamos Internet desde o móbil estamos a achegar información sobre onde estamos.
Que vantaxes pensades que achegan os mapas para interpretar e coñecer a realidade?
Primeiramente que son bonitos, permiten amosar de xeito moi atractivo a información. Penso que todos podemos pasar horas sobre un mapa de Galicia a localizar diferentes puntos que fosen importantes para nós a nivel persoal ou como ocio. Ademais, facilitan achegarlle unha nova dimensión á información. Podemos ter datos nun Excel, e organizados por columnas non nos presentan unha tendencia clara, pero se os pomos nunha gráfica conseguimos detectalas, e o mesmo acontece se incorporas a variable xeográfica. Por exemplo, coas cifras de atropelos de animais salvaxes, se os pomos sobre un mapa e cruzamos esa información coa de redes viarias, podemos ver unha correlación entre as estradas e onde se producen esas mortes. E o mesmo con calquera outra información. Hai estudos que sinalan que entre o 70 e o 90 por cento da información é susceptible de ser xeoreferenciada. Claro que algunha pode ter máis interese do que outra.
Semella que os dispositivos móbiles facilitan interactuar coa realidade a partir da información xeolocalizada
PermÃtenos un xeito totalmente transparente para o usuario de manexar a información. En moitos dispositivos móbiles pódese acceder a contidos enriquecidos con multimedia, en aplicacións moitas veces orientadas cara ao turismo. Podo saber que ver, onde aloxarme ou comer e mesmo como chegar. No noso caso, coa peculiar orografÃa galega, estas son indicacións fundamentais.
Ata que punto a achega colectiva de datos está a ter contribuÃr na popularización dos mapas?
Este xeito de traballo non é máis que lle dar unha pequena volta de traballo a un modelo xa existente que se empregaba con Blogs ou coa Wikipedia e parte da idea de que o mellor xeito de facer información é traballar de xeito colaborativo. Pouco despois de saÃr Google Maps houbo tentativas nesta liña como Tagzania ou Wikimapia, que permitÃan achegar información e elaborar mapas personalizados. Desde entón algunhas destas propostas fracasaron e outras conseguen triunfar. Nós tentámolo en 2010 con Ikimaps, e aÃnda que non resultou economicamente sustentable, acadamos máis 100.000 usuarios e máis medio millón de mapas creados e publicados. A idea era ter unha plataforma que permitise crear e compartir os mapas, e funcionou relativamente ben. A nivel galego, tanto para estas como para outras iniciativas nas que se xera información colectiva, penso que estamos bastante ben. Hai unha clara incubación de proxectos anovadores e en boa parte da sociedade presentan un uso xeneralizado. Algo curioso que acontece en Galicia é que nos congresos deste ámbito destacamos pola cantidade de empresas dedicadas á cartografÃa que hai. En números absolutos podemos ser a segunda ou a terceira comunidade do Estados, en termos relativos desde logo somos a primeira.
Pensades que se están a aproveitar as posibilidades destas ferramentas? Hai vida alén da simple xeolocalización?
O grande problema histórico foi trasladarlle a cartografÃa á xente de a pé. Falamos dun proceso que é relativamente complexo, con coordenadas, proxeccións e unha serie de variables que inflúen en como se presenta a información. AsÃ, os primeiros xeovisores eran moi complexos, pero Google aplicou a capa de sinxeleza que lle dá aos seus produtos e conseguiu facer fácil algo tan complicado como trasladar unha coordenada ou unha posición. Esta sinxeleza vaise consolidar, e a medida que a xente comprenda máis algúns conceptos, vai medrar de xeito exponencial a información deste tipo que se colgue en Internet. As ferramentas para a edición colaborativa non son unha moda, e a partir delas haberá información cada vez enriquecida. Agora temos moitos mapas temáticos, pero haberá sistemas de visualización que permitan facer un compendio de fontes, cruzar información e obter tendencias moi interesantes. Actualmente existen xa sistemas e estándares que nos permiten compartir a información deste xeito, pero falta que algún se constitúa en referente. Semella que o KML está a se impor polo uso diario.
Coñecedes proxectos que vencellen mapas e cultura en Galicia?
Pois boa parte da información que xera o Consello da Cultura Galega, con quen comezamos a colaborar cara a 2008, inclúe xa compoñentes xeográficas. AsÃ, un proxecto como o das Escolas da Emigración ten como principal fonte de navegación o mapa. Por outra banda, a Xunta de Galicia continúa a apostar claramente por pór en valor toda a información cartográfica, e unha das iniciativas máis espectaculares foi a publicación das fotografÃas do denominado Voo Americano. Trátase das primeiras imaxes aéreas de Galicia con carácter global, e permiten facer unha lectura clarÃsima da nosa orografÃa e paisaxe e da súa evolución.
CG: Ata que punto a explosión actual dos mapas está relacionada coas novas tecnoloxÃas?
Alejandro Lamas: Existe un boom, pódese dicir que os mapas están máis vencellados á nosa vida do que nunca, pero tampouco é algo dos últimos meses, nin sequera dos últimos anos. Desde a perspectiva dos que levamos anos vinculados a este mundo, polo xeral coincÃdese en tres factores que fan que os mapas estean tan presentes. En primeiro lugar, no ano 2000 houbo unha liberalización ao uso civil do GPS [Global Positioning System, o sistema de satélites que permite determinar as coordenadas fÃsicas dun obxecto ou persoa en calquera lugar do mundo], que antes estaba restrinxido ao uso militar. Aà comezou o seu emprego de xeito masivo.
Outro punto foi a irrupción de Google Maps en 2005. O xigante californiano mercou Keyhole, que desenvolvera unha aplicación de escritorio con cartografÃa de todo o mundo, e fÃxoa dispoñible de balde. Isto foi unha novidade que contribuÃu moito á popularización desta ferramenta, porque as iniciativas semellantes que existÃan facÃan pagar cotas de subscrición moi grandes. O terceiro grande factor foron os dispositivos móbiles que permitiron que cada persoa fose non só receptor senón tamén xerador de datos cartográficos. Cada vez que enviamos un Twit ou empregamos Internet desde o móbil estamos a achegar información sobre onde estamos.
Hai estudos que sinalan que entre o 70 e o 90 por cento da información é susceptible de ser xeoreferenciada
Que vantaxes pensades que achegan os mapas para interpretar e coñecer a realidade?
Primeiramente que son bonitos, permiten amosar de xeito moi atractivo a información. Penso que todos podemos pasar horas sobre un mapa de Galicia a localizar diferentes puntos que fosen importantes para nós a nivel persoal ou como ocio. Ademais, facilitan achegarlle unha nova dimensión á información. Podemos ter datos nun Excel, e organizados por columnas non nos presentan unha tendencia clara, pero se os pomos nunha gráfica conseguimos detectalas, e o mesmo acontece se incorporas a variable xeográfica. Por exemplo, coas cifras de atropelos de animais salvaxes, se os pomos sobre un mapa e cruzamos esa información coa de redes viarias, podemos ver unha correlación entre as estradas e onde se producen esas mortes. E o mesmo con calquera outra información. Hai estudos que sinalan que entre o 70 e o 90 por cento da información é susceptible de ser xeoreferenciada. Claro que algunha pode ter máis interese do que outra.
Semella que os dispositivos móbiles facilitan interactuar coa realidade a partir da información xeolocalizada
PermÃtenos un xeito totalmente transparente para o usuario de manexar a información. En moitos dispositivos móbiles pódese acceder a contidos enriquecidos con multimedia, en aplicacións moitas veces orientadas cara ao turismo. Podo saber que ver, onde aloxarme ou comer e mesmo como chegar. No noso caso, coa peculiar orografÃa galega, estas son indicacións fundamentais.
Galicia destaca pola cantidade de empresas dedicadas á cartografÃa que existen
Ata que punto a achega colectiva de datos está a ter contribuÃr na popularización dos mapas?
Este xeito de traballo non é máis que lle dar unha pequena volta de traballo a un modelo xa existente que se empregaba con Blogs ou coa Wikipedia e parte da idea de que o mellor xeito de facer información é traballar de xeito colaborativo. Pouco despois de saÃr Google Maps houbo tentativas nesta liña como Tagzania ou Wikimapia, que permitÃan achegar información e elaborar mapas personalizados. Desde entón algunhas destas propostas fracasaron e outras conseguen triunfar. Nós tentámolo en 2010 con Ikimaps, e aÃnda que non resultou economicamente sustentable, acadamos máis 100.000 usuarios e máis medio millón de mapas creados e publicados. A idea era ter unha plataforma que permitise crear e compartir os mapas, e funcionou relativamente ben. A nivel galego, tanto para estas como para outras iniciativas nas que se xera información colectiva, penso que estamos bastante ben. Hai unha clara incubación de proxectos anovadores e en boa parte da sociedade presentan un uso xeneralizado. Algo curioso que acontece en Galicia é que nos congresos deste ámbito destacamos pola cantidade de empresas dedicadas á cartografÃa que hai. En números absolutos podemos ser a segunda ou a terceira comunidade do Estados, en termos relativos desde logo somos a primeira.
Pensades que se están a aproveitar as posibilidades destas ferramentas? Hai vida alén da simple xeolocalización?
O grande problema histórico foi trasladarlle a cartografÃa á xente de a pé. Falamos dun proceso que é relativamente complexo, con coordenadas, proxeccións e unha serie de variables que inflúen en como se presenta a información. AsÃ, os primeiros xeovisores eran moi complexos, pero Google aplicou a capa de sinxeleza que lle dá aos seus produtos e conseguiu facer fácil algo tan complicado como trasladar unha coordenada ou unha posición. Esta sinxeleza vaise consolidar, e a medida que a xente comprenda máis algúns conceptos, vai medrar de xeito exponencial a información deste tipo que se colgue en Internet. As ferramentas para a edición colaborativa non son unha moda, e a partir delas haberá información cada vez enriquecida. Agora temos moitos mapas temáticos, pero haberá sistemas de visualización que permitan facer un compendio de fontes, cruzar información e obter tendencias moi interesantes. Actualmente existen xa sistemas e estándares que nos permiten compartir a información deste xeito, pero falta que algún se constitúa en referente. Semella que o KML está a se impor polo uso diario.
Coñecedes proxectos que vencellen mapas e cultura en Galicia?
Pois boa parte da información que xera o Consello da Cultura Galega, con quen comezamos a colaborar cara a 2008, inclúe xa compoñentes xeográficas. AsÃ, un proxecto como o das Escolas da Emigración ten como principal fonte de navegación o mapa. Por outra banda, a Xunta de Galicia continúa a apostar claramente por pór en valor toda a información cartográfica, e unha das iniciativas máis espectaculares foi a publicación das fotografÃas do denominado Voo Americano. Trátase das primeiras imaxes aéreas de Galicia con carácter global, e permiten facer unha lectura clarÃsima da nosa orografÃa e paisaxe e da súa evolución.
Serie
Mapas de cultura
Os mapas emocionais supoñen un xeito diferente de se achegar ao noso patrimonio inmaterial
O proceso de elaboración de mapas achega múltiples posibilidades de mobilización social
O potencial da cartografÃa para a denuncia e a mobilización social tamén se aproveita no noso paÃs
Alejandro Lamas: "Galicia destaca pola cantidade de empresas dedicadas á cartografÃa que existen"
Cada vez máis iniciativas apostan polos mapas como un xeito de visibilizar o noso legado cultural