A horta que deu unha colleita de cultura

Cultivar unha horta de xeito ecolóxico e tirar dela moito máis do que alimentos. O Foro de Cultivos Culturais de Lalín botaba a andar hai XX anos un curioso proxecto no que unía o interese pola produción agrícola artesá coa creación artística arredor dese mesmo traballo. Agora, ve a luz Caldo de cultivo un producto que integra música, arquitectura, poesía e mesmo gastronomía.

O literato e contacontos Celso Fernández Sanmartín, un dos coordinadores do proxecto, sinala que “o proxecto comezou cunha horta nunha residencia de maiores. Alí experimentábamos coa conexión interxeracional, e tiñamos outra fóra na que traballabamos con rapaces con problemas educativos. cando deixei o traballo na residencia buscamos un xeito de enriquecer a horta externa, e pensamos ata que punto podería servir de inspiración para creadores”. A aproveitar a parcela que xa tiñan dispoñible, cedida por unha familia local, hai cousa de tres anos “fómoslle propondo á xente do mundo da artes que viñesen aprender horticultura. Veu chegando xente como Benxamín Otero, músico, Raquel Vázquez, que é educadora, Luis Iglesias Luchi, artista plástico, ou o arquitecto Luís Gil entre outros, que formaron o Foro para os Cultivos Culturais (Focucu).

Cultivar e crear
“A horta é un proceso dun ano enteiro no que a experiencia de preparar a terra, coidala e colleitar supón unha conexión coa natureza mesmo nun contorno urbano. Moitos tiveron o seu xeito particular de creación no proxecto”, explica Sanmartín, como a instalación artística que fixo Luchi na propia horta. “Tamén pensamos en facer unha escolma de poesía galega relacionada co hortas, pero finalmente non saíu porque era un pouco complicado conseguir os permisos e porque tampouco se axeitaba ao que queriamos facer”. Boa parte da colleita cultural desta iniciativa ve agora a luz no cartafol Caldo de cultivo no que, para alén dun texto que explica a experiencia, poden verse fotografías dos colaboradores, planos da propia horta que amosan a evoluci´no deste espazo ao longo do ciclo anual, unha receita de cociña de crema de cabaza da man de Diego "Molineras" e poemas de autores como Diego Araújo, James Sacré ou Carlos Negro. “Carlos explica a súa experiencia como agricultor novísimo”, explica Sanmartín, “estiven anos insistíndolle para que puxese unha horta no seu xardín, e ao final fíxome caso”.

A música da horta
Neste lanzamento atopamos dous temas, en audio e partituras, compostos por Benxamín Otero, membro do grupo Linho do Cuco vencellado a esta iniciativa. “A primeira das pezas chámase Estercar e naceu coa primeira actividade que fixemos na horta, que foi precisamente esa. A xénese da canción ten moito co ver con ese proceso, xa que partín dun grupo de acordes que tiña, como se fose o moreco de esterco, e estendinos pola partitura, creando unha peza orgánica que funciona un poucocomo o propio ciclo da vida na horta. Ten un comezo moi suave que vai medrando e que volta ao mesmo punto”. Canda a esta, atopamos neste cartafol Verónica pérsica, un tema que leva o nome dunha flor que medra de xeito espontáneo nos terreos de cultivo. “É unha flor pequena e azul que me gustou moito, aparece soa e é moi agarimoas, mesmo se deixa arrincar ben”. Encol da súa experiencia neste proxecto, Otero sinala que Para min foi unha experiencia moi interesante que me permitiu entrar en contacto coa propia horta e resultoume unha fonte de inspiración”.

Cultivar e comer
Aínda que a idea de que pór a artistas a sachar pode soar estraña, Celso Fernández asegura que “non foi difícil. Este é un proxecto no que se traballa sempre a partir da alegría, non se pretende incomodar a ninguén, e calquera persoa que participe poderá como mínimo probar os produtos, e logo a horta é un bo sitio para nos atopar”. Polo xeral, os participantes achegábanse os domingos pola mañá e nas épocas de máis traballo, especialmente para regar, establecíanse quendas. Para promocionar a iniciativa os participantes organizaron actividades como Non pica pouco, un concurso de comer os pementos picantes saídos da propia horta, na que cada pemento daba dereito a un número para o sorteo dunha cea. “Agora queremos facer unhas xornadas de degustación dos produtos da horta, que se chamarán Xornada de potas abertas, na que se poderán probar cun prezo mínimo e os cartos recadados irán para algún proxecto social”.

A experiencia da terra
De cara ao vindeiro ano, logo de dúas mudanzas, a iniciativa trasladarase a un novo terro. “Ofertáronnos outro espazo, e estamos a nos dar conta con isto tamén da cantidade de hortas paradas que hai en Lalín”, lembra este contacontos, que salienta que isto privará a moita xente da experiencia directa coa terra. ”Eu metinme neste proxecto porque tiña o saber necesario para a levar, desde contratar un remolque de esterco a plantar, coidar e recolller. A experiencia de traballar a horta a min axudoume na miña crianza, e penso que non cae en saco furado para calquera neno que a viva. Se non se colle na infancia a experiencia de traballar a terra, logo é difícil collela. Hai oferta de moitas cousas, pero eu penso que isto agradécese despois”.

O crecemento da horta
De cara ao futuro, Otero apunta que a “a propia horta está a medrar. Este lanzamento é o primeiro paso para que continúe. Estamos a entrar en contacto con máis xente, que está moi interesada en colaborar en vindeiros proxectos”. Sanmartín, pola súa banda, sinala que “medrará ao seu xeito natural. Nós imos seguir convidando e chamando xente relacionada co mundo da ates, pero pode vir calquera persoa que se sinta motivada”. Polo de agora, e logo dunha primeira presentación do seu cartafol en Lalín, a libraría Couceiro de Compostela acollerá o vindeiro sábado 29, as 12:30 de mañá, a posta de longo do proxecto en Compostela.