A cultura é unha industria. As 3.565 empresas que están rexistradas a dÃa de hoxe en Galicia evidencian que o sector cultural é unha realidade que a ter en conta. Hakan Casares, coordinador do Observatorio da Cultura Galega considera que “é obvio que a cultura non só unha cuestión identitaria. As polÃticas culturais fan fincapé cada vez máis no aspecto económico. E un dos indicadores que amosan o valor económico da cultura ten que ver coa actividade empresarial, que é fácil de entender que xera riqueza, valor engadido e postos de traballo”.
A evolución
| A.2. Empresas por actividade principal en Galicia. Serie temporal | ||||||||||||
| Actividades | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2006 | 2007 | |||||
| Edición | 253 | 285 | 284 | 294 | 379 | 402 | 442 | |||||
| Artes gráficas e actividades dos servicios relacionados con elas | 550 | 563 | 669 | 719 | 745 | 794 | 815 | |||||
| reprodución de soportes gravados | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 2 | 1 | |||||
| Fabricación de aparellos de recepción, gravación e reprodución de son e imaxe | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 8 | 7 | |||||
| Fabricación de instrumentos musicais | 16 | 16 | 20 | 20 | 21 | 26 | 29 | |||||
| Actividades cinematográficas e de vÃdeo | 168 | 192 | 191 | 192 | 262 | 288 | 298 | |||||
| Actividades de radio e televisión | 55 | 60 | 60 | 60 | 57 | 74 | 82 | |||||
| Outras actividades artÃsticas e de espectáculos | 979 | 1.072 | 1.132 | 1.194 | 1.353 | 1.586 | 1727 | |||||
| Actividades de axencias de noticias | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 | |||||
| Actividades de bibliotecas, arquivos, museos e outras institucións culturais | 116 | 128 | 114 | 124 | 128 | 151 | 161 | |||||
| Total | 2138 | 2317 | 2471 | 2605 | 2948 | 3332 | 3565 | |||||
| Fonte: IGE. Directorio de empresas e unidades locais. | ||||||||||||
As cifras que manexa o Observatorio da Cultura Galega revelan que cada ano aumenta o número de empresas que se dedican ao sector cultural. Hakan Casares puntualiza que “a creación de sociedades no eido cultural segue un ritmo é superior ao ritmo de creación de sociedades no conxunto empresarial. O sector cultural medra máis rápido que o conxunto da economÃa e cada vez ocupa un espazo maior. En canto á evolución por tipo de entidades hai dúas industrias culturais básicas que espertan interese en Galicia, que son as que fan referencia ao sector da edición, as artes gráficas e o audiovisual. “No conxunto destas actividades, apunta Casares, a evolución é positiva porque se crean máis empresas. Non só que se consolida, senón que tamén medra”.
A existencia en Galicia de 3.565 empresas dedicadas ao sector da cultura constatan coa tónica constante do tecido empresarial galego no que predominan as pequenas e medianas empresas. “Unha cousa interesante é que se organizan profesionalmente, apunta Hakan Casares, xa que é algo que permite organizar sinerxÃas, manter a súa identidade e obxectivos pero poder ser competitivos a grande escala”.
As magnitudes económicas e a crise
| A.13. Magnitudes económicas principais das empresas culturais por actividade. Ano 2003 | |||||||||||||||||
| CNAE | número empresas analizadas (*) | Importe neto de Cifra de Negocios (miles de euros) | Gastos de persoal (miles de euros) | Outros gastos de explotación (miles de euros) | |||||||||||||
|  Edición | 93 | 198.141,66 | 61.073,52 | 58.529,17 | |||||||||||||
|  Artes gráficas e actividades dos servicios relacionados con elas | 279 | 131.866,21 | 34.719,42 | 18.267,42 | |||||||||||||
| Reprodución de soportes gravados | 7 | 2.668,48 | 890,38 | 595,47 | |||||||||||||
| Fabricación de aparellos de recepción, gravación e reprodución de son e imaxe | 2 | … | … | … | |||||||||||||
| Fabricación de instrumentos musicais | 1 | … | … | … | |||||||||||||
| Actividades cinematográficas e de vÃdeo | 95 | 54.547,59 | 15.093,61 | 13.606,61 | |||||||||||||
| Actividades de radio e televisión | 43 | 49.531,63 | 37.118,55 | 34.518,49 | |||||||||||||
| Outras actividades artÃsticas e de espectáculos | 113 | 24.192,65 | 6.036,42 | 10.059,71 | |||||||||||||
| Actividades de axencias de noticias | 2 | Â… | Â… | Â… | |||||||||||||
| Actividades de bibliotecas, arquivos, museos e outras institucións culturais | 13 | 1.813,92 | 819,47 | 2.048,60 | |||||||||||||
| Total | 648 | 466.323,48 | 157.289,75 | 138.529,05 | |||||||||||||
| Fonte: Central de balances. Ano 2003 | |||||||||||||||||
| NOTA: Os datos fan referencia á información contable de 648 sociedades. En ningún caso se poderán presentar como información exhaustiva dun determinado ámbito económico, nin poñer en relación ás macromagnitudes estimadas nas contas económicas | |||||||||||||||||
As últimas cifras que evidencian magnitudes económicas das empresas culturais por actividade pertencen ao 2003, cando se deu a coñecer que o volume de negocio ascenderÃa a 466 millóns de euros. Ademais, o sector da cultura supuña nese ano o 2.1% do PIB. Se temos en conta que no gráfico anterior se constataba un incremento dun maior número de unidades empresariais, levarÃa a pensar que as magnitudes económicas tamén medrarÃan. Sen embargo, ademais de ter ese dato, o escenario actual é ben diferente do 2003. Coa crise xa instalada na sociedade e a amezada da recesión económica, o coordinador do Observatorio apunta a complexidade de facer previsións con datos. En todo caso, para Hakan Casares “dado que a evolución e as achegas ao PIB no eido cultural son cada vez maiores, que a crise vai estar moi centrada en sectores como a construción e a industria, o que se pode esperar é que este sector vai saÃr menos tocado nun escenario global de crise”.
En todo caso, neste aspecto que atende ás magnitudes económicas e ao peso da cultura no Produto Interior Bruto do paÃs, o coordinador do Observatorio bota en falta máis datos. “Se temos en conta que as polÃticas culturais están cada vez máis orientadas a cuestións de tipo económico, ¿como podemos marcar obxectivos se non temos unha delimitación clara?” pregúntase. Na súa opinión hai dous indicadores claves: un deles ten que ver co total do emprego cultural por sectores e outro serÃa o peso do sector no conxunto da economÃa en termos de PIB. “Isto se solucionarÃa cunha conta satélite, que non requirirÃa moito esforzo e que permitirÃa fixar obxectivos concretos como pasar, por exemplo, do 2% ao 3% do PIB en cinco anos” apunta.
As actividades preferentes da cultura
| A.1. Empresas por actividade principal en Galicia por provincias. Ano 2007 | |||||||||||
| Actividades | A Coruña | Lugo | Ourense | Pontevedra | Total | ||||||
| Edición | 218 | 29 | 26 | 169 | 442 | ||||||
| Artes gráficas e actividades dos servicios relacionados con elas | 364 | 71 | 60 | 320 | 815 | ||||||
| reprodución de soportes gravados | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | ||||||
| Fabricación de aparellos de recepción, gravación e reprodución de son e imaxe | 2 | 1 | 1 | 3 | 7 | ||||||
| Fabricación de instrumentos musicais | 14 | 5 | 2 | 8 | 29 | ||||||
| Actividades cinematográficas e de vÃdeo | 170 | 11 | 22 | 95 | 298 | ||||||
| Actividades de radio e televisión | 43 | 8 | 7 | 24 | 82 | ||||||
| Outras actividades artÃsticas e de espectáculos | 853 | 169 | 144 | 561 | 1.727 | ||||||
| Actividades de axencias de noticias | 1 | 1 | 0 | 1 | 3 | ||||||
| Actividades de bibliotecas, arquivos, museos e outras institucións culturais | 89 | 14 | 11 | 47 | 161 | ||||||
| Total | 1754 | 309 | 274 | 1228 | 3565 | ||||||
| Fonte: IGE. Directorio de empresas e unidades locais. | |||||||||||
Como tamén acontece noutras actividades profesionais, A Coruña e Pontevedra son as provincias que concentran o maior número de empresas. Precisamente nos lugares nos que as industrias da edición e o audiovisual teñen un maior protagonismo.
Neste gráfico destaca o avultado número que agocha “outras actividades”. Segundo Hakan Casares “os que estudamos a realidade cultural temos un problema no ámbito empresarial, concretamente na clasificación de actividade económicas e ocupacións”. Malia que apunta que están a ser revisadas para o ámbito da cultura, con moita menos tradición no que atende ao estudo estatÃstico, polo momento ofrecen desviacións como esta. En todo caso, o coordinador do Observatorio apunta que “é unha especie de caixón de xastre que inclúe compañÃas de teatro, orquestras, actividades que organicen espectáculos...”. En todo caso, Casares destaca “o lado positivo deste aspecto que quere dicir que crea moito tecido empresarial. Algo evidente é que hai unha tendencia á diversificación na produción de servizos e bens culturais, senón que tamén se estea a innovar dentro deste epÃgrafe, que crea actividades novas que non existen”.
A creación de emprego
| C.1. Emprego cultural en Galicia, España e a Unión Europea, 2001-2007 | |||||||||
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | ||
| Valores absolutos (En miles) | |||||||||
| UE | Â… | Â… | 2.779,2 | Â… | Â… | 4.940,3 | Â… | Â… | |
| España | 397,6 | 433,5 | 440,4 | 456,3 | 499,5 | 514,2 | 544 | 556,6 | |
| Galicia | 16,9 | 20,1 | 18,1 | 17,7 | 21,3 | 25,1 | 26,3 | 23,3 | |
| En porcentaxe do total de emprego | |||||||||
| UE | Â… | Â… | 1,5 | Â… | Â… | 2,4 | Â… | Â… | |
| España | 2,6 | 2,7 | 2,7 | 2,6 | 2,8 | 2,7 | 2,8 | 2,7 | |
| Galicia | 1,7 | 2 | 1,8 | 1,7 | 2 | 2,3 | 2,3 | 1,9 | |
| Fonte:Instituto Nacional de EstadÃstica. Encuesta de Población Activa. | |||||||||
| Segundo trimestre de cada ano. EUROSTAT, EU Labour Force Survey, 2005 | |||||||||
O único indicador negativo para a industria da cultura para pola creación de emprego. A tendencia positiva á alza que vai desde o ano 2000 ao 2006, sen embargo no 2007 constata un descenso. “Non podemos saber moi ben se se debe a reaxustes no sector ou a outros aspectos, en todo caso, o aumento da actividade empresarial e a diminución puntual do emprego son cuestións que poden convivir”. Para Hakan Casares, evitar a destrución de emprego “é unha das cuestións prioritarias tendo en conta o escenario que se nos aveciña”.
