Era un espÃrito rebelde e libre. E precisamente por iso, Francisco Sánchez (Tui, 1550-Tolosa, 1623) foi un dos poucos filósofos que escaparon da escolástica e do erasmismo, ou o que é o mesmo, da revelación relixiosa do cristianismo. Sánchez non admitÃa como verdade nada que non pasara antes polo tribunal dos sentidos, ademais de darlle á razón un papel determinante. Foi un empirista e un racionalista, antecesor e inspirador de Descartes, dun dos grandes filósofos da humanidade.
Naceu en Tui, pero foi bautizado en Braga, dous feitos históricos que explican as múltiples nacionalidades que lle deron as diferentes biografÃas deste filósofo. Con todo, el pasou a maior parte da súa vida en Francia, onde estudou filosofÃa e medicina. El definÃase asà mesmo como un hispanus, un hispano no sentido amplo. Doutourado con honores, cun expediente brillante, Sánchez comezou a despuntar desde moi novo, pero estivo sobre todo marcado polo seu escepticismo de toda revelación que non puidera sobrevivir ao xuÃzo da crÃtica e dos sentidos. Sobre a súa figura falouse no marco da X Xornada Europea de Cultura XudÃa celebrada en Tui e que coordina a Rede de XuderÃas de España Camiños de Sefarad, organismo que agrupa a 21 vilas e cidades españolas as que esta cidade solicitou a súa incorporación.
O seu pensamento filosófico
Na base do pensamento de Sánchez está a dúbida, pero non no sentido descartiano da dúbida como método, senón como orixe da sabedorÃa. As claves do seu pensamento filosófico están recollidas en Quod Nihil Scitur (traducido como Que nada se sabe), a que foi a súa obra capital, reeditada posteriormente baixo o tÃtulo De Multum Nobili et Prima Universali Sienta Quod Nihil Scitur. Como médico de profesión que era primaba a intuición e a experiencia dos sentidos por diante do método; pero como filósofo de formación sentÃase na obriga de proporcionar un marco teórico de corte cientÃfico.
Foi moi crÃtico cos postulados escolásticos porque consideraba que eran unha xerga confusa, vaga, vacua e inconsistencia. Tamén cuestionou o neoplatonismo e todas aquelas prácticas ligadas a el na cultura do renacemento como a maxia, astroloxÃa, a tradición cabalÃsticaÂ….. O cerne do seu pensamento baséase nunha conxunción de experiencia e xuÃzo. Como bo escéptico , non crÃa nunha verdade obxectiva, porque para el todo dependÃa do suxeito e non do obxecto. Hai, ademais, outro concepto clave en toda a súa dilatada produción cientÃfica, que é o de ciencia e de natureza, o seu único e posible obxecto de investigación.
Discutiuse moito se se considera o último dos escépticos antigos ou o primeiro dos filósofos modernos, como tamén se foi o precursor do racionalismo (con Descartes como máxima figura) ou do empirismo (corrente na que despuntou Francis Bacon). Ao tempo, as súas achegas están consideradas polos estudoso como un pioneiro da teorÃa lóxico-matemática de conxuntos, ou un iniciador dos estudos de lingüÃstica comparada. O que queda ben claro é que os postulados de Francisco Sánchez foron relevantes e anticipatorios nun momento de cambio, no ocaso do renacentismo. Nun contexto no que gran parte dos ideais antropolóxicos, epistemolóxicos, relixiosos, artÃsticos e polÃticos entraron en crise. Estamos no momento de reafirmación do suxeito, e nesa pugna tanto Sánchez como Motaigne foron un dos pioneiros. O pensamento moderno levantouse sobre moitos do piares (suxeito, ciencia e natureza) que defendeu o filósofo tudense. Existen numerosos estudos que consideran que o método sancheziano serviu de influencia para o Discours de la Méthode de Descartes e do Novum Organum do chanceler Bacon. Precisamente, os dous textos que abriron o horizonte filosófico da idade moderna.